Koty spędzają na pielęgnacji sierści nawet połowę swego czasu czuwania. Ich czystość jest wręcz przysłowiowa. Zwierzęta te należą do najczystszych i najbardziej pedantycznych, jeśli chodzi o wypielęgnowane futerko!
W tym wszystkim jednak nie chodzi o próżność. Dla żyjących na ogół samotnie drapieżników utrzymanie perfekcyjnej czystości jest często kwestią życia i śmierci.
Język z haczykiem — budowa i funkcje narządu zmysłu smaku
Koci zmysł smaku ma opinię słabego. Faktycznie, mruczek podczas sprawdzania, czy warto zjeść dany pokarm, kieruje się węchem.
Kot posiada też znacznie mniej kubków smakowych niż człowiek. Podczas gdy my posiadamy ich średnio około 9000, kotu wystarcza średnio 470 receptorów zmysłu smaku.
Odkryto również, że nasi mruczący pupile nie odczuwają słodkiego smaku, ponieważ nie posiadają białka TAS1R2, czyli jednego z dwóch białek warunkujących receptory słodkiego smaku. Nie jest to z punktu widzenia kota upośledzenie. Cukry znajdują się przede wszystkim w pokarmie roślinnym, którego kot nie pobiera.
Najintensywniej małe tygrysy odczuwają smaki słony i gorzki. Zwłaszcza ten ostatni smak wydaje się odgrywać szczególną, nie do końca poznaną jeszcze rolę, gdyż nowe badania wskazują, że kot rozróżnia aż 7 rodzajów gorzkiego smaku.
Być może jest to przystosowanie mające chronić koty przed toksycznymi roślinami, a także przed trującymi związkami wydzielanymi przez niektóre potencjalne ofiary – bezkręgowce, płazy czy gady.
Język naszego mruczka ma też szczególną, wyróżniającą cechę – koci język jest szorstki. Pokryty jest bowiem małymi „kolcami” – haczykowatymi brodawkami zbudowanymi z keratyny. Język kota pod mikroskopem wygląda zadziwiająco – te kolczaste brodawki przypominają miniaturowe pazury (które zresztą także zbudowane są z keratyny!). Skierowane są w stronę gardła. Każda brodawka ma długość ok. 2 mm.
Po co kotu te twarde wypustki pokrywające wierzchnią część języka? Okazuje się, że są one niezwykle ważne, a ich funkcja odpowiada takim narzędziom jak:
- szczotka i grzebień,
- skrobak,
- tarka,
łyżka, chochelka do pobierania wody.
Shutterstock
Dlaczego koty mają szorstki język?
Szczotka do sierści
Szorstki język pełni kilka istotnych funkcji podczas standardowej kociej toalety. Oczywiście znakomicie rozczesuje sierść, zapobiegając tworzeniu się kołtunów. Szorstkość języka czyni go też narzędziem bardzo precyzyjnym, pomagającym kotu podczas wylizywania się w usuwaniu z futra zanieczyszczeń, martwych włosów i ewentualnych pasożytów.
Termoregulacja
Liżąc się, kot równomiernie rozprowadza po futerku sebum wytwarzane przez gruczoły łojowe, tworząc wodoodporny płaszcz zabezpieczający zwierzę przed negatywnym wpływem czynników atmosferycznych.
Język służy ponadto do rozprowadzania śliny pełniącej funkcję termoregulacyjną. To bardzo ważna funkcja podczas upałów, ponieważ kot posiada niewiele gruczołów potowych. Są one obecne głównie na poduszkach łap, przez co mruczek musi radzić sobie z termoregulacją w inny sposób.
Gdy temperatura powietrza jest wysoka, kocie ślinianki pracują we wzmożonym tempie. Aby się schłodzić, kot pokrywa śliną całą okrywę włosową. Parująca ślina znacznie pomaga w chłodzeniu organizmu i przynosi ulgę.
Kamuflaż zapachowy
Być może najważniejszym powodem, dla którego koty muszą zachować nienaganną czystość, jest to, że jako drapieżniki polujące z zasadzki, muszą ukrywać swój zapach przed ofiarami. Wiele spośród zwierząt, na które polują kotowate, ma znakomity węch. Jeden powiew podejrzanego zapachu może zdradzić myśliwego – i wówczas zasadzka się nie udaje.
Z drugiej strony mniejsze gatunki kotów, w tym i kot domowy, muszą ukrywać swój zapach także przed większymi zwierzętami, stanowiącymi potencjalne zagrożenie. Dlatego kot m.in. zakopuje swoje odchody, a także stara się pozostać neutralny zapachowo dzięki zachowaniu perfekcyjnej higieny. I być może dlatego często myje się od razu po tym, jak ktoś go dotknie i „zaburzy” ową neutralność.
Szczególnie dokładnie koty myją się po spożyciu posiłku – tak samo zachowują się ich dzicy kuzyni, którzy nie chcą, aby zapach pokarmu przyciągnął amatorów darmowego wyżywienia.
Spożywanie posiłków
Język naszego czworonoga pełni też istotną rolę podczas samego jedzenia, zwłaszcza większych ofiar. Jako doskonała „tarko-skrobaczka”, pokryty zakrzywionymi do tyłu brodawkami język znakomicie oddziela mięso od kości i pozwala wykorzystać cały dostępny pokarm.
Jednocześnie koci język pomaga w chwytaniu kąsków jedzenia, co możemy zauważyć zwłaszcza, gdy mruczek zjada rozdrobniony pokarm w formie pasztetu, który trudno byłoby chwycić zębami.
Picie wody
Koty mają duży kąt rozwarcia szczęk i generalnie szeroki pyszczek ułatwiający im operowanie zębami podczas uśmiercania ofiary. Ze względu na ów „szeroki uśmiech” kotu trudniej się jednak napić – gdyby pił tak jak my, woda po prostu wypływałaby bokami. Odruch ssania wargami też jest utrudniony.
Aby zaspokoić pragnienie, koty muszą więc chwytać wodę językiem. Najpierw kładą język na powierzchni wody, a następnie podnoszą go bardzo szybko, tworząc wodną kolumnę. Zanim ta kolumna opadnie, koty wciągają język do pyszczka i w ten sposób piją.
Opanowały tę technikę do perfekcji – nie rozchlapują wody na boki, a ich pyszczek również pozostaje suchy. Koci język pokryty brodawkami lepiej trzyma wodę do momentu, gdy zwierzę zamknie szczęki.
Uwaga na kłaczki!
Niestety perfekcyjna szczotka do sierści ma jedną wadę – skierowane do wewnątrz brodawki uniemożliwiają pozbycie się włosów z jamy ustnej, przez co są one „zgarniane” do gardła, połykane i trafiają do żołądka. W ten sposób mogą utworzyć się kule włosowe, które są przyczyną zakłaczenia.
Aby uniknąć groźnych powikłań z nim związanych, koty instynktownie jedzą trawę, aby zwrócić kule włosowe.
Szorstki język kota — fascynujące badania
Badaczka z Instytutu Technologicznego w Georgii Alexis Noel pewnego dnia zaobserwowała, jak jej kot Murphy przypadkowo zaczepił językiem o kocyk podczas mycia futerka. Kot oczywiście za chwilę wyswobodził język z „pułapki”, ale zanim to zrobił, Noel zwróciła uwagę na haczyki, które zaczepiły o splot koca. Brodawki na kocim języku mają kształt miniaturowych kocich pazurów i są ostro zakończone.
Noel, doktorantka w dziedzinie inżynierii mechanicznej, jest od tej pory zafascynowana skutecznością kociego języka. Postanowiła ją zbadać, tworząc model, na którym odwzorowała maleńkie haczyki. Udało jej się w tym celu zeskanować trójwymiarowo fragment kociego języka, a następnie wydrukować model na drukarce 3D w powiększeniu 400-procentowym.
Następnie model języka został umieszczony w maszynie, która przeciągnęła go po kawałku sztucznego futra. To samo futro zostało „wyczesane” tradycyjną szczotką.
Aby wyczyścić tradycyjną szczotkę, należało skrupulatnie wyskubywać włosy. Model kociego języka Noel był znacznie prostszy w czyszczeniu: wystarczyło przesunąć palcem po jego powierzchni w tym samym kierunku, co haczyki. Oznacza to, że koci język to idealne narzędzie toaletowe. Wyczesuje martwe włosy, które następnie nie pozostają „uwięzione” na języku.
Koci język — narzędzie do wsysania wody
Sunghwan Jung z Virginia Tech bada kształt pyszczka kotów i ich sposób picia, w którym niezwykle istotną rolę odgrywa język. Zastanawiał się, jak pijący kot wykorzystuje prawa fizyki, aby ułatwić sobie pobieranie wody.
Zespół MIT stworzył na podstawie jego obserwacji model, który naśladuje sposób, w jaki koty tworzą wodną kolumnę. Naukowcy wykorzystali szklany dysk, który spoczywa bezpośrednio na powierzchni wody. Dostosowali przyspieszenie dysku, z jakim podnosi się on w górę tak, aby znaleźć optymalne tempo odpowiadające kociej prędkości picia. To bardzo istotne! Zbyt duże przyspieszenie powoduje, że dysk nie ma szans stworzyć kolumny z odpowiedniej ilości wody. Zbyt wolne natomiast sprawia, że grawitacja ściąga wodę z powrotem.
Koci język ma wiele zadań. Wielofunkcyjność tego narządu wprawia w zdziwienie. A warto dodać, że wylizując się nawzajem, koty wzmacniają swoje więzi. Jeśli więc twój mruczek cię poliże, potraktuj to jako wyróżnienie!
Oba modele naukowe możecie zobaczyć na poniższym video:
