Coraz częściej słyszy się o problemach zwierząt – nie tylko tych dotyczących stricte zdrowia fizycznego, ale także psychicznego. Nauka odkrywa przed nami coraz głębsze tajemnice świata psów i kotów, dzięki czemu możemy lepiej zrozumieć naszych czworonożnych przyjaciół.
Kim jest psi behawiorysta i kiedy warto się do niego zgłosić?
Kim jest psi behawiorysta?
W naszym kraju utrwaliło się w świadomości społecznej błędne przekonanie, że behawiorysta psi i psycholog zwierzęcy (zoopsycholog) to synonimy. W rzeczywistości są to dwie różne profesje: zoopsycholog zajmuje się wyłącznie psychologicznymi problemami czworonogów (procesami uczenia się, emocjami, procesami poznawczymi), nie zajmuje się natomiast kwestiami związanymi ze szkoleniem. Zwyczajowo też swoją wiedzę na temat zwierzęcia pozyskuje od jego właścicieli, nie zajmuje się nim bezpośrednio.
Behawioryzm zwierzęcy to o wiele szersze zagadnienie. Behawiorystyka psów jest nauką interdyscyplinarną, wykorzystuje wiedzę z zakresu biologii, psychologii i etologii, a także medycyny weterynaryjnej. Specjalistyczna wiedza behawiorysty jest bardzo rozległa i ściśle związana z zachowaniami zwierząt towarzyszących.
Doradza też opiekunowi zwierzęcia w wielu różnych obszarach, m.in. oferuje pomoc w doborze właściwej hodowli czy konkretnej rasy. Na każdym etapie terapii służy wsparciem i wiedzą.
Czym zajmuje się behawiorysta psów?
Behawioryści zwierząt to osoby, które podejmują pracę z problemowym zachowaniem pupili, przy czym koniecznie należy rozróżnić problemy natury behawioralnej od problemów szkoleniowych i medycznych. Czym jest problem behawioralny? Jest to nietypowe zachowanie, utrudniające zwierzęciu (i jego opiekunom) normalne funkcjonowanie.
Behawiorysta psów nie jest właściwą osobą do rozwiązywania problemów związanych np. z:
- nadmiernym szczekaniem,
- potocznie rozumianą agresją psa (skakanie na gości, warczenie na obcych),
- sikaniem w domu,
- ciągnięciem na smyczy podczas spacerów, itp.
Większość z tych zagadnień to problemy natury szkoleniowej, wychowawczej. Czym zatem zajmuje się behawiorysta zwierząt?
Typowo behawioralnymi problemami będą:
- zaburzenia lękowe: fobie dotyczące określonych rzeczy i sytuacji, np. lęk separacyjny związany z wyjściem opiekuna z domu, fobie społeczne (lęk przed ludźmi, reakcje nieadekwatne do sytuacji), napady paniki, agorafobia (czyli m.in. lęk przed otwartą przestrzenią, gdy pies reaguje paniką na wyjście z domu), zaburzenia lękowe;
- zaburzenia nastroju, przede wszystkim stany depresyjne;
- autoagresja oraz agresja, ale tylko taka, która jest dla zwierzęcia źródłem przyjemności i przynosi wyraźne poczucie ulgi.
Behawioryzm psów, czyli szeroka, wielokontekstowa wiedza o ich zachowaniu, daje wraz z doświadczeniem i intuicją, jakie posiada dany behawiorysta, skuteczne narzędzie do walki z nieprawidłowymi zachowaniami zwierzęcia. Pomoc udzielana przez behawiorystę polega na:
- analizie specyficznych dla danego zwierzęcia uwarunkowań zachowania,
- stworzeniu planu zmiany problematycznego i niewłaściwego zachowania zwierzęcia,
- nauczeniu opiekunów psa, w jaki sposób mają wprowadzać i realizować założenia przygotowanego planu modyfikacji zachowania,
- wypracowaniu właściwej komunikacji na linii pies – właściciele.
Dlaczego psi behawiorysta musi odwiedzić Was w domu?
Aby behawiorysta mógł należycie zrealizować powierzone mu zadania, konieczna jest jego wizyta w domu, w którym żyje pies.
Ocena otoczenia psa
Niezwykle istotne jest, aby w czasie tej wizyty obecni byli wszyscy domownicy. Chodzi o to, aby pies przebywał w swoim naturalnym otoczeniu i w znanych sobie, naturalnych warunkach. Tylko wtedy możliwa będzie właściwa ocena zachowania zwierzęcia i ewentualnych czynników, które mogą wpływać na zaistnienie problemów behawioralnych.
Behawiorysta ocenia warunki, w jakich żyje pies – ze szczególnym uwzględnieniem sposobów zaspokajania emocjonalnych potrzeb czworonoga. Może się bowiem okazać, że problemy wynikają ze stosunkowo błahego powodu, jak np. źle umiejscowione legowisko, przy którym ciągle ktoś się porusza, przez co pies nie może w spokoju wypocząć i pozwolić sobie na ciągły, niczym nie zakłócony sen.
Obserwacja komunikacji opiekun-pies
Czasami opiekunowie nie zdają sobie sprawy z tego, że ich pies – przynależąc do konkretnej rasy – wymaga odpowiedniej stymulacji i aktywności, której brak rodzi długotrwałą frustrację lub jest źródłem ciągłego stresu. Oprócz tego psi behawiorysta przygląda się, w jaki sposób domownicy komunikują się ze zwierzęciem. Bardzo często problemy w zachowaniu zwierząt wynikają z faktu, iż ludzie zupełnie inaczej niż pupil interpretują niektóre swoje zachowania.
Nie zdając sobie sprawy z tego, że pies nie rozumie kontekstu sytuacji, możemy niechcący utrwalić u niego zachowania niepożądane.
Jedną z ról behawiorysty jest więc nauczyć opiekunów zwierzęcia, jak mają reagować w sytuacji, gdy pies prezentuje niewłaściwe zachowanie oraz jak motywować lub nagradzać pupila poprzez własne emocje i postępowanie.
Dieta psa
Ponieważ na zachowanie psa wpływ ma wiele różnych czynników, behawiorysta przygląda się także diecie zwierzęcia – czasami to ona może stanowić źródło problemowego zachowania i należy zmodyfikować ją jakościowo lub/i ilościowo. Behawiorysta może zalecić również farmakoterapię, jednak taki krok powinien zostać bezwzględnie skonsultowany z lekarzem weterynarii i stanowi ostateczność, jeśli inne zaproponowane metody zawiodą.
Jeśli problem z zachowaniem psa pojawia się poza domem, np. podczas spaceru, w obecności obcych ludzi lub innych psów, należy umożliwić behawioryście ocenę zachowania pupila w warunkach rzeczywistych, bądź zaaranżowanych (jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych).
Kiedy jest potrzebny psi behawiorysta?
Jeśli uważasz, że Twój pies szczeka na wszystko „bez powodu”, albo że na złość Tobie niszczy wszystkie meble w domu podczas Twojej nieobecności, z pewnością nie musisz szukać pomocy u behawiorysty lecz np. w literaturze branżowej. Jeśli zaś sądzisz, że nie poradzisz sobie sam z problemem, możesz udać się do wykwalifikowanego instruktora szkolenia psów.
Jeśli obserwujesz u swojego psa nietypowe, anormalne zachowanie, które sprawia, że zwierzę oraz domownicy nie są w stanie normalnie funkcjonować, behawiorysta może Wam pomóc.
Behawiorystyka zwierzęca to dziedzina nauki, która okaże się przydatna np. w sytuacji, gdy Twój pies ma napady paniki i ucieka, nie reagując na Ciebie. Zaniepokoić powinna Cię sytuacja, w której pies śpi mniej niż 10 lub więcej niż 16 godzin na dobę.
Pomocy behawiorysty wymaga lęk separacyjny, objawiający się tym, że gdy pies zostaje sam w domu, siada w pobliżu drzwi, głośno wyje i ujada, samookalecza się, nie je i nie pije. Wszelkiego rodzaju zaburzenia lękowe wymagają konsultacji z behawiorystą. Będzie on odpowiednim specjalistą także wtedy, gdy pies popada w stany depresyjne. Dobry psi behawiorysta potrafi wyjaśnić, dlaczego zwierzę zachowuje się w określony sposób w danej sytuacji.
Jeśli nie masz pewności, czy zachowanie Twojego psa stanowi problem behawioralny, zawsze możesz skonsultować się ze specjalistą, on z pewnością trafnie oceni, jakiego typu pomoc jest Wam potrzebna.
