Mały kot i zabawa
Kocięta zaczynają się bawić już na wczesnym etapie życia, bo w wieku 3–4 tygodni.
Mniej więcej w tym samym czasie, w którym kocięta zaczynają się bawić, matka zaczyna szkolić ich zdolności łowieckie. W przypadku kotów wolno żyjących kotka robi to przede wszystkim poprzez przynoszenie żywej zdobyczy do gniazda. Młode zaczynają bawić się zdobyczą, a równolegle rozpoczyna się u nich zainteresowanie zabawą przedmiotami.
Kocięta wychowywane przez ludzi – bez kontaktu z dorosłymi kotami, a także innymi kociętami – mają deficyty emocjonalne i zaburzenia w samokontroli, co może być zauważalne w zabawie.
Dlatego rekomenduje się, aby przynajmniej do 8. tygodnia życia nie rozdzielać kociąt z rodzeństwem i matką. Eksperci kocich zachowań uważają, że kocięta nabierają kompetencji społecznych i umiejętności samokontroli nawet do osiągnięcia wieku sześciu miesięcy.
W dwunastym tygodniu życia kotek nabył już niezbędne umiejętności społeczne, nauczył się od matki i rodzeństwa „jak być kotem”, pojął podstawy komunikacji oraz technik łowieckich.
Nie czuje już zbyt dużej potrzeby zabawy z innymi kociętami, natomiast ma silną potrzebę rozładowania instynktu łowieckiego. Zabawy przedmiotami oraz zabawy łowieckie – odgrywane przez opiekuna pozorowane polowania – są dla dalszego rozwoju kociaka bardzo ważne.
Dlaczego zabawa jest tak ważna dla rozwoju kocięcia?
Prawidłowo poprowadzona zabawa to jeden z najlepszych sposobów na zbudowanie więzi z młodym kotem. Metody zabawy mają tu kluczowe znaczenie – zadecydują w dużej mierze o tym, jak kot będzie się bawił w wieku dorosłym i jakie obiekty będą dla niego atrakcyjnymi obiektami do zabawy.
Wiele młodych kotów ma tendencję do zabawy dłońmi czy stopami właściciela, który sam ich tego uczy. Gryzienie ręki, atakowanie poruszających się nóg – w wydaniu trzymiesięcznego kocięcia może to wyglądać zabawnie, ale pamiętaj, że jeśli wejdzie zwierzęciu w nawyk, stanie się zachowaniem problemowym u dorosłego kota. Później zwierzę będzie rzucało się na dłonie i stopy, będzie je gryzło i kopało.
Dlatego nie należy pozwalać małemu kotu na zabawę w polowanie z ludzkimi dłońmi czy stopami, dbając o odpowiednie wzbogacenia środowiska kocięcia od pierwszych dni. Oczywiście jeśli kotek atakuje dłonie – nie karcimy go, lecz przekierowujemy jego uwagę na właściwą zabawkę. Najlepsze do tego celu są zabawki dystansowe, dzięki którym kotek zapomni o istnieniu takich „obiektów do zabawy” jak dłonie. Jasne komunikaty związane z tym, że na kolanach opiekuna się wypoczywa i jest się głaskanym, a szaleje z zabawką, wytworzą odpowiednie wzorce.
Wszelkiego rodzaju wędki należą do najlepszych zabawek dla kociąt. Uniemożliwiają gryzienie dłoni, kierują uwagę wyłącznie na zabawkę i świetnie pobudzają instynkt łowiecki. Warto jednak pamiętać, że są to zabawki które muszą być dobrze schowane podczas nieobecności właścicieli, gdyż stanowią zagrożenie dla kocięcia. Kocię może połknąć element zabawki lub udusić się sznurkiem. Jest to ważne akcesorium, ale może być używane tylko pod nadzorem czujnego opiekuna!
Niektóre kocięta będą wolały natomiast pogoń za piłeczką czy zabawkową myszką, a nawet aportowanie zabawek – to także idealny sposób na nauczenie ich prawidłowych wzorców wspólnej zabawy! Prawidłową zabawę nagradzamy smakołykiem, wzmacniając satysfakcję kota z „udanych łowów”.
Przysmaki te mają postać chrupiących wałeczków różnej wielkości, które kot może toczyć łapką, a po zakończonej zabawie – zjeść. Są więc jednocześnie i zabawką, i nagrodą w postaci pysznej przekąski. Idealnym połączeniem zabawy i naturalnie złapanej nagrody, jest turlanie Felix® Play Tubes podczas zabawy wędką.
Dlaczego powinniśmy bawić się z dorosłym kotem?
Zabawy z kotem w domu to istotny element w wychowaniu małego kotka, ale równie mocno potrzebują ich koty dorosłe. Co ważne, pozostawienie kotu dostępu do leżących zabawek nie zapewni mu tej potrzeby. Kot, jako urodzony łowca, ma satysfakcję z samego faktu polowania, dlatego ważne jest, aby zabawie towarzyszył ruch – za taką zabawką można się udać w pogoń!
Ruch aktywuje instynkt łowiecki, który u kota musi być rozładowany. Statyczne zabawki będą interesowały go przez krótki czas, a następnie staną się tylko elementami otoczenia. Co więcej, sfrustrowany kot będzie chętniej atakował kończyny właściciela i bynajmniej nie będzie tego traktował jak zabawy…
Każdy kot posiada zakodowany wzorzec pełnego łańcucha łowieckiego.
Aby go rozładować, należy wypracować regularny nawyk aktywnej zabawy z kotem. Niewybawiony kot będzie próbował dać upust swojej energii w inny sposób, np. wyżywając się na sprzętach domowych albo, w geście frustracji, atakując ludzkie nogi przechodzące korytarzem. Z czasem brak zabawy skutkować może problemami behawioralnymi lub apatią, zobojętnieniem zwierzęcia, a nawet chorobami.
Tymczasem zabawa to przecież wspaniały sposób na budowanie i umacnianie więzi łączącej człowieka z kotem:
- Zabawa daje kotu radość – niechęć do zabawy może być sygnałem, że nasz kot jest chory, zbolały lub zestresowany.
- Zabawa uwalnia endorfiny, sprawia, że kot staje się bardziej pewny siebie, mniej strachliwy.
- Poza potrzebami łowieckimi, zabawa realizuje też potrzeby socjalne (kontakt z opiekunem).
Co ważne, w procesie oswajania kocich „dzikusów” to zabawa jest często pierwszym elementem, który pozwala na zbliżenie zwierzęcia i człowieka. Kot, który się bawi, zapomina o strachu, co oznacza, że jego poziom stresu spada. Czuje się pewny i zadowolony, nawet jeśli jeszcze nie pozwala się dotykać.
Na czas naszej nieobecności w domu możesz jak najbardziej urozmaicić kocie otoczenie i pozostawić kotu plac zabaw. Oczywiście uwzględnij bezpieczeństwo i nigdy nie zostawiaj zabawek, którymi Twój kot może się udławić lub udusić. Pamiętaj jednak, że zabawki warto dość często wymieniać, aby się nie znudziły. Stara zabawka schowana na dwa tygodnie w szafie po wyjęciu znów jest dla kota nowa i atrakcyjna. Nie może to być też jedyna forma zabawy – nie zastąpi interakcji z opiekunem.
Łańcuch łowiecki i zabawa łowiecka
Wspomniany łańcuch łowiecki to schemat przekazywany dziedzicznie. Składa się na niego sekwencja zachowań, które zostają wyzwolone na widok potencjalnej ofiary – także zabawki. Łańcuch łowiecki składa się z następujących elementów:
- wypatrzenie zdobyczy i zakradanie się do niej,
- pogoń,
- pochwycenie ofiary,
- zabawa ofiarą,
- zabicie i rozszarpanie ofiary,
- zjedzenie ofiary,
- toaleta,
- sen.
Łańcuch łowiecki jest obecny w życiu kota zawsze – w przeciwieństwie do zabawy socjalnej. Realizacja łańcucha łowieckiego podnosi dobre samopoczucie, niweluje stres, wprowadza w stan relaksu. A ponadto pozwala pozbyć się nagromadzonej energii i pozytywnie „zmęczyć” kota. Ale i tu nie przesadzajmy! Ważne jest to, że dołączenie w trakcie zabawy w polowanie kocich łakoci w postaci Felix® Play Tubes, pozwoli zamknąć łańcuch łowiecki kota – dzięki czemu osiągnie większą satysfakcję i poczucie spełnienia.
Podczas zabawy podnosi się poziom substancji odpowiadających za dobre samopoczucie kota, np. dopaminy. Sekwencja łowiecka nie może jednak trwać zbyt długo – wówczas bowiem kot staje się nie zrelaksowany, a pobudzony, w końcu sfrustrowany, a nawet agresywny.
Przy długiej niemożności domknięcia łańcucha (np. braku możliwości schwytania zdobyczy – ten sam problem dotyczy zabawy przy pomocy laserka, który jest nieuchwytny dla kota), wydzielają się hormony stresu – adrenalina i noradrenalina. Obniżają one poziom substancji odpowiedzialnych za dobre samopoczucie. Sekwencja łowiecka powinna więc trwać kilka minut. Warto ją natomiast powtórzyć kilkakrotnie w ciągu dnia – w momencie, gdy kot jest aktywny.
Nie wolno zapominać, że celem polowania jest złapanie ofiary. Wówczas zwierzę odczuwa satysfakcję. Idealna zabawa wymaga więc symulacji ruchów zdobyczy (np. ciągnięcie zabawki po ziemi, ruszanie nią w powietrzu) oraz, po pogoni, umożliwienia kotu złapania zabawki i „rozszarpania”… a następnie zjedzenia.
I tutaj mamy dwie możliwości: po zakończonej zabawie dajemy kotu porcję ulubionego posiłku, który zaspokoi głód i pozwoli domknąć sekwencję, lub wybieramy przekąski, które będą jednocześnie smaczną nagrodą dla kota, takie jak Felix® Play Tubes.
W codziennej zabawie z kotem Felix® Play Tubes sprawdzą się świetnie. Przysmaki możemy kotu rzucać, turlać po podłodze, a także ukryć w macie węchowej. Zabawki-przysmaki urozmaicają repertuar naszych zabaw z kotem, pozwalają zrealizować sekwencję łowiecką, a także stymulują kocie zmysły. Oprócz elementu ruchu, stymulacji słuchowej (odgłos toczenia się wałeczka) mamy tu również stymulację dotykową (trącanie smakołyka łapką) i zapachową.
Kot wybawiony to kot szczęśliwy – pamiętaj, że zabawa z Tobą jest dla kota szczególnie cenna. Nie tylko lepiej stymuluje jego instynkt łowcy, ale także daje mu więcej satysfakcji i zadowolenia, które wyrazi, układając się do snu na Twoich kolanach.
Bibliografia:
S. Schroll, J. Dehasse. Zaburzenia zachowania kotów. Edra Urban & Partner, Wrocław 2018
D. Horwitz, Daniel S. Mills, Medycyna behawioralna psów i kotów, wyd. Galaktyka, Łódź 2019
M. Biegańska-Hendryk, Jak zaspokoić instynkty łowieckie kota w: „Animal Expert” nr 2/2017
P. Kowalczyk, Odtwarzanie cyklu łowieckiego u kota, https://koty24.pl/zoopsycholog-radzi,ac425/odtwarzanie-cyklu-lowieckiego-u-kota,3985
B. Leszczyńska, Zabawa w życiu kota w: „Animal Expert” nr 1/2017
P. Zawadzka, Po co my mamy bawić się z kotem? w: „Trzy koty” nr 4/2018
Why Play Is Important For Your Cat, http://www.vetstreet.com/our-pet-experts/why-play-is-important-for-your-cat
