Adopcja kota niepełnosprawnego – co musisz wiedzieć?
Do adopcji kota niepełnosprawnego trzeba się przygotować. Zaczerpnąć nieco fachowej wiedzy, aby być świadomym, jakie potrzeby ma dany kot, jakie problemy mogą się pojawić, jak dostosować dom do jego potrzeb i jak wygląda opieka weterynaryjna nad zwierzakiem. Wiele informacji udzielą Ci wolontariusze schroniska lub fundacji czy właściciele domu tymczasowego, w którym do tej pory przebywał niepełnosprawny kot. Z pewnością zwrócą uwagę na wiele istotnych rzeczy, ale w większości przypadków przekonają też Cię, że opieka nad kalekim zwierzakiem może nie być tak trudna, jaka wydawać by się mogła na początku.
Kot świetnie dostosowuje się do utrudnionych warunków. Trójłapki przykładowo rzadko kiedy sprawiają wrażenie, że w ogóle coś im dolega. Spokojnie strącą wazon nawet jedyną przednią łapką. Kaleki kot nie jest świadom swojej niepełnosprawności! Przyjmuje wszystko takie, jakim jest, i skoro już nie odczuwa bólu, a może się położyć na kolanach kochającego człowieka – to mu wystarczy. I nieraz dokazuje za dwóch!
Jak się przygotować na przybycie niepełnosprawnego kota?
Zanim niepełnosprawny kot zawita jednak w Twoje progi, przygotuj się na jego przybycie!
- Skonsultuj się z lekarzem weterynarii, który opowie Ci, jak zachowuje się kaleki kot, jak należy przystosować dom do jego potrzeb, czy potrzebuje jakiejś suplementacji oraz jak często trzeba zgłaszać się z nim na kontrolę do lecznicy.
- Pomyśl o dogodnym miejscu na kuwetę i miski, a także o ułatwieniu dostępu do nich. Najczęściej oznacza to zakup dużej kuwety z niskim wejściem oraz umieszczenie misek na takiej wysokości, aby kot nie musiał pochylać się podczas posiłku lub picia.
- Nie zdziw się, że wolontariusze schroniska czy dom tymczasowy będą skrupulatnie weryfikować, czy jesteś w stanie sprostać potrzebom kota niepełnosprawnego. Rozmowa powinna być oczywiście spokojna i konstruktywna. Jej celem ma być upewnienie się obu stron, że to jest właściwy wybór.
Jeśli masz w domu inne koty, nawet po obowiązkowej socjalizacji z izolacją obserwuj je, czy nie traktują niepełnosprawnego kota gorzej – nie gonią go, nie ograniczają dostępu do kuwety lub misek. W niektórych kotach słabszy zwierzak wzbudza instynkt opiekuńczy, w innych – wręcz przeciwnie. Jeszcze inne będą go traktowały nie inaczej niż sprawnego kota – i tak zdarza się najczęściej.
Trójłapki
Koty tracą łapki z różnych powodów – najczęściej konieczność amputacji pojawia się po wypadku, którego skutkiem jest skomplikowane złamanie, po pogryzieniu przez inne zwierzę, zmiażdżeniu łapki i innych sytuacjach, gdy kończyna jest zbyt uszkodzona na ponowne „złożenie” lub wdała się martwica. Większość kotów znakomicie przystosowuje się do życia na trzech łapkach. Biegają, zrzucają przedmioty, szaleją za futrzaną myszą i ani myślą uważać się za „kalekie”!
Adopcja kota bez łapki nie przysporzy Ci trudności w opiece. Zdrowa dieta to ważny element opieki nad każdym kotem. W przypadku trójłapka utrzymanie prawidłowej wagi (zapobieganie otyłości) jest szczególnie ważne – nie należy zanadto obciążać kości i stawów, które i tak przyjmują na siebie więcej niż u innych kotów. Wysokiej jakości mięsna karma wzbogacona o potrzebne witaminy i minerały zadba także o dobrą kondycję mięśni i kości.
Koty sparaliżowane i z niedowładem tylnych łap
Koty, które mają „nieczynne” łapki tylne – z powodu amputacji obu kończyn, paraliżu lub niedowładu – wymagają już szerzej zakrojonej opieki niż kot z trzema łapkami. Rozróżnijmy najpierw niedowład łapek od paraliżu:
- Paraliż (porażenie) to sytuacja w której dochodzi do utraty czynności jednego, kilku mięśni lub też całej ich grupy. Niedowład oznacza obniżenie siły mięśniowej. Niedowład może dotyczyć każdej grupy mięśni, jednak najczęściej rozpoznaje się niedowład kończyn dolnych – wyjaśnia Dagmara Pietraszek, specjalistka z dziedziny rehabilitacji zwierząt domowych (www.bandatrojga.pl).
Do przyczyn niedowładu lub paraliżu zaliczyć można m.in. wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości (np. z niezabezpieczonego okna czy balkonu), zakleszczenie się kota w oknie uchylnym, postrzelenie z wiatrówki (niestety należy to w ostatnim czasie do najczęstszych przyczyn…), ale również choroby, takie jak neuropatie czy niektóre nowotwory.
Urządzanie przestrzeni domowej dla kota z niedowładem czy paraliżem tylnych łapek przypomina nieco aranżację i zabezpieczanie pokoi pod kątem małych dzieci, które raczkują. Postaraj się, aby na drodze kota ciągnącego za sobą łapki było jak najmniej przeszkód.
Jednocześnie jednak pamiętaj, że kot „podłogowy” pozostaje pełnoprawnym kotem! Ponieważ pozbawiony jest wielu atrakcji dostępnych dla kotów sprawnych, wymaga bardzo urozmaiconego terenu. Warto jak najczęściej zmieniać mu zabawki, udostępniać kartony i inne interesujące kryjówki. Także dostęp do zabezpieczonego balkonu da takiemu kotu dużo radości. Na balkonowych kafelkach warto położyć kawałek karimaty, by zapewnić ciepłe podłoże. Oczywiście należy zwierzaka „wybawiać” tak samo jak kota pełnosprawnego. Należy mu natomiast usunąć z drogi takie przeszkody jak chociażby luźne kable, w które może zaplątać nogi i zrzucić podłączony nimi przedmiot.
Kocie potrzeby fizjologiczne
Bardzo istotną kwestią w przypadku kotów sparaliżowanych lub cierpiących na niedowład jest określenie, czy kot jest w stanie świadomie załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne. Jeśli może kontrolować oddawanie moczu i kału oraz dotrzeć do kuwety, zapewnij mu toaletę z bardzo niskim wejściem, do której będzie mógł dosłownie „wciągnąć” tułów i nogi. Egzamin może tu zdać odmontowana dolna część plastikowego transportera. Dobrym rozwiązaniem będzie też postawienie kilku toalet w domu, nawet przy tylko jednym kocie.
Jeśli kot kontroluje potrzeby fizjologiczne, ale nie potrafi wejść do kuwety, możesz rozważyć użycie podkładów higienicznych lub mat do treningu czystości dla szczeniąt w wybranej „toaletowej” lokalizacji.
Trudniejsza jest opieka nad kotami niekontrolującymi oddawania moczu i kału. Rozwiązaniem mogą być w tym wypadku pieluchy – te dziecięce, dostosowane do rozmiaru kota (najczęściej korzysta się z rozmiaru 1 lub 2). Wystarczy wyciąć otwór na ogon i zapiąć pieluchę tak samo jak dziecku. Pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji kociej pupy – podobnie jak u małych dzieci, u pieluchowanych kotów mogą pojawiać się w tym miejscu odparzenia.
Jak radzi Dagmara Pietraszek, kot taki powinien mieć regularnie mytą pupę – choćby delikatnymi chusteczkami bezzapachowymi – polecam te dla dorosłych, które myją, neutralizują zapachy, a nie mażą olejkami, jak większość dziecinnych, choć są także ekologiczne, na bazie wody i bawełny.
Czasem niezbędne jest mycie wodą lub szamponem, suszenie, a na pewno po każdym przewijaniu i oczyszczeniu pupy nałożenie preparatu ochronnego. Ja stosuję najchętniej preparaty do pielęgnacji dla ludzi leżących. Gdy mimo pielęgnacji pojawią się odparzenia czy nawet odleżyny – wtedy są do dyspozycji preparaty lecznicze, ale także zabiegi laseroterapii, doskonale regenerujące nawet mocne uszkodzenia skóry.
Niestety urazy neurologiczne mogą manifestować się nie tylko zaburzeniami narządu ruchu. Uszkodzeniu ulec może unerwienie wielu struktur, czasem także pęcherza lub/i jelit. Wówczas Twoim zadaniem jest pomoc kotu w czynnościach fizjologicznych.
Pęcherz moczowy musi być opróżniany regularnie i do końca! Zastój moczu jest groźny dla zdrowia. Zwykle pęcherz opróżniamy 3 razy dziennie – na podkład higieniczny, do umywalki, toalety itp. Wypracuj pozycję wygodną dla Ciebie i dla kota, wymacaj wypełniony pęcherz (jest podobny do cytryny), obejmij go dokładnie dłonią, następnie delikatnie ściśnij i wyciśnij do końca (zawsze sprawdź, czy pęcherz opróżnił się całkowicie).
W przypadku problemów z samodzielnym oddawaniem kału konieczne może okazać się podawanie środków regulujących perystaltykę jelit i ułatwiających wypróżnianie – powinien zalecić je lekarz weterynarii.
Codzienne życie kota z „nieczynnymi” tylnymi łapkami
Kot, który używa do przemieszczania się tylko przednich łapek, na pewno będzie Ci wdzięczny za ułatwienie mu poruszania się poprzez usunięcie z jego ulubionych tras chodniczków czy dywaników, które plączą się pod łapkami czy wręcz posuwają wraz z przemieszczającym się zwierzakiem.
Panele podłogowe czy płytki to dobre podłoże dla takiego kota, pod warunkiem, że pomieszczenie jest ciepłe, a kot ma miejsce do leżenia i nie grozi mu chłód od podłoża. Natomiast jeśli kot uczy się od nowa chodzenia na czterech łapkach (np. przy zabiegach rehabilitacyjnych), potrzebna mu jest do ćwiczeń powierzchnia, na której nie będzie się ślizgał – na przykład wykładzina dywanowa.
Pamiętaj, że kocie miejsca do spania powinny być łatwo dostępne, aby mruczek mógł się na nie łatwo wgramolić, a także łatwe do prania – z oczywistych względów. Warto wybierać takie materiały jak polar czy minky – są ciepłe, chętnie wybierane przez koty, szybko się piorą i równie szybko schną. Świetnie sprawdzają się kocyki dla dzieci, można je zdobyć za niewielkie kwoty na marketowych wyprzedażach.
Zabiegi higieniczne niepełnosprawnego kota
Sparaliżowany kot może potrzebować Twojej pomocy w codziennych zabiegach higienicznych. Codziennie szczotkuj kocie futerko, a od czasu do czasu możesz użyć suchego szamponu w formie pudru. Zadbaj szczególnie o czystość okolic odbytu – przemywaj je nawilżanymi chusteczkami. W przypadku kotów długowłosych zaleca się skrócenie sierści w okolicach portek. Jeśli konieczne jest mycie wodą, zapewnij kotu spokojne, ciepłe miejsce po tej „operacji”. Jeśli używasz szamponu, to tylko specjalnego dla kotów, możliwie delikatnego.
Koty z hipoplazją móżdżku
Hipoplazja móżdżku jest nabytym lub wrodzonym zaburzeniem neurologicznym, polegającym na nieprawidłowym rozwoju części mózgu kota. Ponieważ móżdżek odpowiada za koordynację ruchową, świadomość przestrzenną i umiejętności motoryczne, kot z hipoplazją móżdżku będzie miał problemy z prawidłowym poruszaniem się, utrzymywaniem równowagi, oceną odległości, orientowaniem się w przestrzeni, lokalizowaniem przedmiotów.
Do częstych objawów należą chwiejny chód oraz charakterystyczne kołysanie głową. Hipoplazja może mieć różne nasilenie u różnych kotów, natomiast z wiekiem stan zwierzęcia nie pogarsza się. Nie jest to zaburzenie bolesne. Przy naszej pomocy kot dotknięty łagodną lub umiarkowaną hipoplazją może dobrze funkcjonować i żyć komfortowo. Taki kot jednak może przebywać wyłącznie w domu.
Jak ułatwić funkcjonowanie kotom z zaburzeniami równowagi, poruszania się i oceny odległości?
- ustaw miski na podwyższeniu (np. miski na stojakach), aby kot mógł napić się i najeść bez mocnego schylania głowy;
- rampy i podesty ułatwią wchodzenie na wyżej położone powierzchnie i bezpieczne schodzenie z nich, lecz uwaga! – taki kot chwieje się i może spaść z podestu, dlatego musi być on antypoślizgowy i niezbyt wysoki;
- wybierz kuwety z niskim wejściem (najlepsza będzie specjalna kuweta z niskim wejściem oraz normalnymi bokami, które będą stanowiły wsparcie w przypadku utraty równowagi wewnątrz kuwety), zwiększ liczbę kuwet w domu, ewentualnie dodaj też maty do treningu czystości dla szczeniąt.
Rehabilitacja niepełnosprawnego kota – możliwości i efekty
Rehabilitacja to szansa na bardziej komfortowe życie dla kotów sparaliżowanych czy cierpiących na niedowład. Rezultatem zabiegów może być przywrócenie – przynajmniej do pewnego stopnia – sprawności kończyn tylnych lub chociaż odzyskanie zdolności samodzielnego wypróżniania się i oddawania moczu.
Do każdego pacjenta dobierany jest indywidualny program ćwiczeń i zabiegów rehabilitacyjnych, w zależności od jego stanu oraz przyczyny uszkodzenia. Bardzo istotne są ćwiczenia bierne, które pozwalają utrzymać sprawność stawów i zapobiec zanikowi mięśni. Takie ćwiczenia Opiekun wykonuje samodzielnie, między innymi poruszając kończynami kota w dostępnym zakresie ruchów. Fizjoterapeuta nauczy, jak to robić, by nie zaszkodzić kotu. Zastosowanie znajdują także takie zabiegi jak:
- magnetoterapia (terapia polem magnetycznym) – to forma terapii o szerokim spektrum działania, w zależności od parametrów pola; łagodzi ból, pobudza regenerację tkanek, może oddziaływać zarówno na skórę, kości, mięśnie, stawy, jak i układ nerwowy;
- laseroterapia,
- masaż leczniczy,
- pionizacja,
- zabiegi z użyciem elektroterapii
- ćwiczenia czynne (aktywne), np. bieżnia wodna lub sucha, wspomagająca regenerację i wzmacnianie mięśni i stawów, pomocna przy ponownej nauce chodzenia,
- stymulacja odruchów.
Aby poznać dokładniej przykładowe plany rehabilitacji oraz zobaczyć, jak zabiegi pomagają kotom odzyskiwać sprawność, zajrzyj do historii kocich pacjentów:
http://fizjotechnologia.com/fizjoweterynaria/kotka-aster-z-porazeniem-wiotkim-konczyn-miedniczych-case-study.html
http://fizjotechnologia.com/fizjoweterynaria/laseroterapia-i-magnetoterapia-w-leczeniu-kota.html
http://fizjotechnologia.com/fizjoweterynaria/laseroterapia-i-magnetoterapia-po-potraceniu-przez-samochod-ciezarowy.html
Protezy i wózki dla kotów niepełnosprawnych
Protetyka to gałąź rozwijająca się wyjątkowo prężnie. Do najciekawszych przykładów protetyki weterynaryjnej należą te przypadki, gdy protezy ratują zwierzęciu życie. Znaleziony niedawno w rosyjskim Tomsku kot, który utracił wszystkie cztery łapy na skutek mrozu, został zawieziony do kliniki, gdzie otrzymał cztery tytanowe protezy. Bez nich musiałby zostać zapewne uśpiony jako niezdolny do samodzielnego funkcjonowania. Zwierzak bardzo szybko nauczył się chodzić na „nowych łapach”.
Przed zabiegiem wykonuje się tomografię komputerową – przykładowo kikuta w przypadku braku nogi. Uzyskany obraz pozwala na zaprojektowanie implantu, który będzie pasował do kości. Obecnie technologia druku 3D umożliwia przygotowanie zgodnego z anatomią pacjenta implantu w ok. dwa tygodnie. Implant jest wszczepiany do kości. Po wszczepieniu potrzebna jest jeszcze seria zabiegów rehabilitacyjnych, aby kot nauczył się chodzenia na nowej nóżce.
A może by tak sprawić kotu z niedowładem lub paraliżem tylnych łap wózek, żeby mógł się sprawniej poruszać…? Tutaj warto pomyśleć o kocim trybie życia. Koty lubią zaglądać pod szafy czy pod łóżko, przyczajać się przypłaszczone do ziemi, czy też bawić się wędkami w pozycji półleżącej, używając do łapania „zdobyczy” przednich łapek.
U kota przebywającego w domu wózek do stałego użytku najczęściej nie zdaje egzaminu. Pomoże natomiast kotom, które wychodzą na spacery. Wózek może wspomagać też pionizację u kotów, które w dalszej perspektywie mają szansę na odzyskanie sprawności. Jeśli chodzi o poruszanie się kotów po domu – przekonasz się, że nawet mając do dyspozycji tylko przednie łapki, potrafią być niesamowicie szybkie!
Mam nadzieję, że powyższy artykuł oswoił nieco kocią niepełnosprawność. Wiele zwierząt, które utraciły łapkę czy mają lekką postać hipoplazji móżdżku, może funkcjonować jak inne domowe koty. Również koty z niedowładem czy paraliżem zadziwiająco dobrze dają sobie radę, wykorzystując sprawne łapki. Może myśląc o adopcji, dasz szansę któremuś z nich?
Poniżej linki do filmów przedstawiających życie niepełnosprawnych kotów. Jak widać, właściwie niczym nie różni się od tego, które prowadzą zdrowe koty.
Konsultacja: Dagmara Pietraszek, gabinet fizjoterapii dla zwierząt http://bandatrojga.pl, https://www.facebook.com/bandatrojgarehabilitacja/
