Przenoszona przez koty choroba kociego pazura występuje na całym świecie, ale częściej w środowiskach ciepłych i wilgotnych, sprzyjających rozwojowi bakterii.
Na czym polega gorączka kociego pazura?
Choroba kociego pazura to inaczej przewlekłe lub podostre miejscowe stany zapalne węzłów chłonnych. Choroba ta należy do grupy zakaźnych chorób odzwierzęcych, zwanych bartonelozami, które są wywoływane przez bakterie z rodziny Bartonella.
Ciężko jest oszacować, jaki odsetek kotów jest nosicielami tej bakterii – w literaturze spotkać się można z liczbami od 30 do 80% kociej populacji. Trudność diagnozy polega na tym, że kot będący nosicielem bakterii może nie wykazywać żadnych objawów.
Zapadalność na chorobę kociego pazura wynosi około 1,8-9,3 na 100 tys. osób (w USA). W Polsce znacznie mniej (0,15 na 100 tys. Osób), co nie wynika z tego, że chorujemy rzadziej, ile z tego, że choroba ta jest rzadziej u nas diagnozowana.
Pierwsze objawy choroby mają łagodny przebieg, są mało charakterystyczne i ujawniają się od jednego do nawet sześciu tygodni od zadrapania (lub ugryzienia). Pełen rozwój choroby od momentu wystąpienia pierwszych objawów trwa zazwyczaj od trzech do pięciu dni.
Sama choroba trwa od dwóch do trzech tygodni, ale zdarza się i dłużej. Pełne wyleczenie zajmuje maksimum pół roku. Nawroty pojawiają się niezwykle rzadko, na ogół w wyniku kontaktu z zarażonym kotem.
Jak dochodzi do zarażenia chorobą kociego pazura?
Najczęściej do zakażenia dochodzi w wyniku zadrapania przez kota, który jest nosicielem bakterii Bartonella henselae lub (nieco rzadziej) Bartonella clarridgeiae (bakterie gram ujemne).
Bakterie te, poza łożyskiem pazurów, mogą występować również w jamie ustnej i ślinie, dlatego znane są też przypadki zarażenia w wyniku ugryzienia czy oślinienia.
Choroba, choć zakaźna, nie przenosi się między ludźmi. Głównymi jej nosicielami są kleszcze i pchły, i to właśnie one przenoszą bakterie z jednego kota na drugiego. Najczęściej notowane są przypadki zachorowania u dzieci do 15. roku życia.
Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że dzieci najwięcej bawią się ze zwierzętami i niejednokrotnie są przy tym nieostrożne i naruszają granice wyznaczone przez kota, co kończy się zadrapaniem. Dlatego tak ważne jest, aby uczyć dzieci już od najmłodszych lat, jak właściwie postępować ze zwierzętami.
Choroba kociego pazura - objawy
Na początku w miejscu zadrapania, po wniknięciu do organizmu człowieka bakterii, pojawia się plamka.
Po jakimś czasie plamka przekształca się w grudkę, potem w pęcherzyk, a na końcu w strup. Nierzadko w tym miejscu już po wyleczeniu przez parę miesięcy utrzymuje się mała, czerwona grudka o średnicy ok. 1 centymetra.
Charakterystyczne objawy choroby kociego pazura to podwyższona temperatura ciała i powiększenie węzłów chłonnych, któremu często towarzyszą też ból i ropienie.
Osoby zarażone skarżą się też na objawy ogólnoustrojowe, takie jak:
- bóle głowy,
- stan podgorączkowy lub gorączka,
- dreszcze,
- czasem też brak apetytu,
- nudności,
- wymioty,
- bóle brzucha.
W związku z tym, że objawy są mało charakterystyczne, rozpoznanie choroby kociego pazura nie jest oczywiste. Łatwo jest tę chorobę pomylić z kocim przeziębieniem czy innym łagodnym stanem chorobowym.
Choroba kociego pazura - diagnostyka
Diagnoza choroby kociego pazura może wymagać potwierdzenia za pomocą badania krwi (identyfikacja przeciwciał klasy IgM i IgG specyficznych dla bakterii Bartonella henselae). Takie badania serologiczne wykonują laboratoria diagnostyczne specjalizujące się w zarażeniach pasożytniczych, a ich koszt to około 200-400 zł.
Takie szczegółowe badania są konieczne, jeśli węzły chłonne pozostają powiększone dłużej niż kilka tygodni, ponieważ mimo zazwyczaj łagodnego przebiegu, choroba kociego pazura może prowadzić też do poważniejszych powikłań.
W międzynarodowej statystycznej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych ICD-10 bartonelozy oznaczone są numerem A44
Choroba kociego pazura - leczenie
Choroba kociego pazura jest chorobą bardzo często samoleczącą się. W związku z tym, że jest to choroba bakteryjna, proces leczenia można wspomóc antybiotykiem, w szczególności w ciężkim jej przebiegu. Antybiotykoterapia zazwyczaj trwa ok. 10 dni.
Warto dołączyć także leczenie objawowe, takie jak zbijanie gorączki, np. paracetamolem. W przypadku pacjentów, u których układ odpornościowy działa słabiej, na przykład nosicieli wirusa HIV, choroba może się rozwinąć do na tyle poważnego stopnia, że potrzebna będzie intensywna terapia.
Należy szczególnie podkreślić, że objawy choroby kociego pazura nie zawsze wskazują jednoznacznie właśnie na tę chorobę. Główny objaw, czyli powiększone węzły chłonne, mogą świadczyć też o całej gamie innych schorzeń.
Podczas wizyty u lekarza warto więc wspomnieć o kontakcie z kotami, jeśli takowy miał miejsce, żeby lekarz mógł zlecić odpowiednie badania serologiczne.
Bartoneloza kotów – konsekwencje dla człowieka
Powikłania w wyniku choroby kociego pazura zdarzają się stosunkowo rzadko. Należą do nich rumień guzowaty, bóle stawów, zapalenie płuc i opłucnej, niedokrwistość i najgroźniejsze z nich, encefalopatia, czyli upośledzenie ośrodkowego układu nerwowego, które objawia się między innymi drgawkami, śpiączką i zaburzeniem czynności nerwów czaszkowych.
Znane są też przypadki ciężkich powikłań, do których należą np. zapalenie mózgu, czy czasowa utrata wzroku bądź jego trwałe pogorszenie. Niektórzy badacze szacują, że choroby współistniejące rozwijają się u około 10% pacjentów (za dr Michael Giladi z Oddziału Chorób Zakaźnych z Centrum Medycznego w Tel-Aviv w Izraelu).
Choroba kociego pazura - profilaktyka
Większe ryzyko zakażenia kota bakterią przenoszoną przez pchły występuje u kotów bezpańskich, dlatego należy zachować szczególną ostrożność w przypadku kontaktu z obcymi, dzikimi kotami. Szacuje się również, że częściej przenoszą chorobę młode koty.
Niezwykle istotna jest profilaktyka kotów przeciwko pchłom i kleszczom – te pasożyty są bowiem głównymi nosicielami bakterii wywołującej chorobę kociego pazura.
Drugim elementem profilaktyki, jest edukacja młodych ludzi na temat kocich potrzeb. Warto ich uświadamiać, że kot nie jest zabawką i może sobie nie życzyć, aby brać go na ręce w danym momencie. Nie zawsze ma też ochotę na zabawę.
Jeśli jest niechętny, wysyła zwykle sygnały ostrzegawcze, które warto poznać, studiując podstawy kociej mowy ciała. To pomoże uniknąć nieprzyjemności powstałych w wyniku zadrapania, a także sprawi, że naszym mniejszym braciom będzie żyło się lepiej.
Choroba kociego pazura u kotów
W większości przypadków zakażenie kota bakterią B. henselae są bezobjawowe. Bartonella clarridgeiae zakaża rzadziej (około 17-36% wszystkich zakażeń bakteriami z tej rodziny, przy czym nie stwierdza się jej w Australii i Ameryce Północnej), ale może powodować komplikacje, takie jak:
- gorączka,
- utrata apetytu,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zachowanie agresywne,
- uogólnione drgawki,
- zapalenie wsierdzia
- i zaburzenia w rozrodzie.
Zdarza się też zapalenie dziąseł i jamy ustnej.
Pierwsze objawy rozwijania się choroby u kota to (jak u ludzi) gorączka i powiększenie węzłów chłonnych. Są niestety mało specyficzne, dlatego rzadko choroba jest diagnozowana na tym etapie. Weterynarz zaczyna podejrzewać zakażenie bakterią najczęściej dopiero po stwierdzeniu obecności pcheł bądź objawów zapalenia wsierdzia lub mięśnia sercowego.
Leczenie choroby kociego pazura u kotów polega na podaniu mu antybiotyków (np. ampicyliny, doksycykliny lub gentamycyny) oraz wykonywania posiewów krwi, by sprawdzić skuteczność leczenia.
Bibliografia:
https://www.cdc.gov/healthypets/diseases/cat-scratch.html
"Bartoneloza - więcej niż tylko zadrapanie przez kota." Jason Stull, Michelle Evason
- „Zakażenia Bartonella Spp. Ze szczególnym uwzględnieniem chorób oczu”, B.Fiecek, T.Chmielewski, Stanisława Tylewska-Wierzbanowska, POST. MIKROBIOL., 2012, 51, 1, 47–53
- „Bartonelozy nowo zagrażającymi chorobami zwierząt i człowieka” Zdzisław Gliński, Krzysztof Kostro, Wydział Medycyny Weterynaryjnej w Lublinie.\
- „Choroba kociego pazura – problem diagnostyczny, opis przypadku” - Justyna Dąbrowska-Bień, Mirosława Pietniczka-Załęska, Tomasz Rowicki, Otolaryngol Pol 2009; 63 (2): 154-157
- "Choroba kociego pazura – przebieg kliniczny, rozpoznanie" – Ewa Sala, Agata Lipiec i inni, Przegląd Epidemiologiczny 2006.
Choroby kotów
