Inbred, czyli chów wsobny polega na kojarzeniu ze sobą spokrewnionych osobników. chów wsobny prowadzi do występowania w genotypie zwierząt identycznych genów, odziedziczonych po wspólnym przodku, a co za tym idzie wzmocnienie określonych cech.
O ile w rękach specjalistów, np. na etapie tworzenia nowej rasy, inbred prowadzi do pozytywnych konsekwencji (utrwalenia wybranych, pozytywnych cech), o tyle prowadzony przez niedoświadczone osoby może mieć fatalne skutki - prowadzić do chorób, a nawet śmieci nowonarodzonych zwierząt.
Na czym polega inbred?
Każdy gen cechy osobnika, zarówno zwierzęcia jak i rośliny, ma parę alleli, która ją warunkuje. Jeden allel pochodzi od matki, drugi od ojca. Allele to różne wersje jednego genu, które determinują daną cechę. Dzielą się na allele dominujące (A) i recesywne (a), łączą się w pary tworząc genotyp danego osobnika, czyli zespół genów.
Zapisuje się je symbolicznie AA, Aa, lub aa, w zależności od kombinacji, w jaką dane allele się dobiorą. W inbredzie głównym celem do osiągnięcia są komórki homozygotyczne, czyli AA lub aa, ponieważ pozwalają one z dużą dozą prawdopodobieństwa sprawić, aby określona cecha została odziedziczona.
Osobniki o cechach homozygotycznych są głównym celem inbredu. Osiąga się je poprzez kojarzenie bliżej lub dalej spokrewnionych ze sobą osobników. Skuteczne kojarzenie zwierząt, opierające się na manipulacji ich genami, wymaga bardzo dużej wiedzy i doświadczenia z zakresu genetyki.
Przed kojarzeniem zwierząt spokrewnionych ze sobą należy przebadać je na obecność genów, które mogą przekazywać dalej choroby.
Niestety często podejmują się tego ludzie nieposiadający owej wiedzy albo właściciele tak zwanych pseudohodowli, którzy liczą na czysty i szybki zysk, nie myśląc o konsekwencjach dla psów.
Wówczas to nie inbred, a zupełnie przypadkowe kojarzenie ze sobą spokrewnionych psów, które na ogół, fortunnie lub nie, skutkuje określonymi cechami u potomstwa.
Kojarzenie krewniacze w hodowli
Inbred u psów doprowadził do wykształcenia się ras psów. Ludzie, obserwując psy, dobierali do rozrodu osobniki cechujące się odpowiednim wyglądem, predyspozycjami lub cechami charakteru, i tym samym doprowadzili do wyodrębnienia się poszczególnych ras psów.
Na początku, gdy powstaje nowa rasa, niemal niemożliwym jest osiągnięcie czystej linii genów bez krzyżowania ze sobą osobników spokrewnionych ze sobą.
Linia czysta danej rasy to inaczej taka, w której wszyscy osobnicy są homozygotyczni względem danej cechy lub grupy cech, czyli, de facto, spokrewnieni ze sobą.
Czy inbredowanie jest uzasadnione?
Podstawową cechą motywującą praktykowanie chowu wsobnego jest wzmacnianie pożądanych cech u zwierzęcia i dążenie do ustanowienia, bądź utrzymania, wzorca rasy. Daje to ponadto możliwość wykluczenia z puli genów niektórych chorób genetycznych – jednostki, które są ich nosicielami, są wykluczane z rozrodu.
Niestety kojarzenie krewniacze zwierząt może prowadzić do ujawnienia się niekorzystnych cech recesywnych i ukrytych genów letalnych, czyli takich, które powodują śmierć organizmu. Inbred ogranicza także różnorodność genetyczną populacji, która wpływa na lepszą adaptację do środowiska.
Im większa różnorodność genetyczna danego gatunku, tym jest on silniejszy i ma większe szanse na przetrwanie.
Kojarzenie krewniacze zwierząt poprzez dobór bliskich sobie genetycznie osobników odbija się też na zdrowiu samego zwierzęcia:
• zwiększa jego wrażliwość na niekorzystne warunki środowiskowe,
• negatywnie wpływa na płodność i witalność,
• osłabia odporność psychiczną, powodując depresję, a także zwiększoną lękliwość i nadpobudliwość, czyli cechy, które u wielu sztucznie wyhodowanych ras są użytkowo niepożądane - na przykład w przypadku psów stróżujących.
Chów wsobny to ogromna ingerencja w naturę, motywowana wyłącznie chęcią zysku. Nieumiejętnie przeprowadzona, niesie za sobą tragiczne skutki, ponadto z założenia traktuje zwierzęta jako istoty, które podlegają ludziom i są stworzone po to, aby zaspokajać ludzkie potrzeby.
Dodatkowo to, czy pożądana cecha jest tą idealną lub optymalną dla danego psa, jest determinowane subiektywnie przez hodowcę.
Jedynym przypadkiem, kiedy inbred zdaje się być uzasadniony jest ten występujący w naturze, kiedy brakuje do rozmnażania osobników, które nie mają wspólnych przodków (mówiąc innymi słowy – nie ma innych osobników, niż osobniki spokrewnione).
Inbred - podsumowanie
Chów wsobny to metoda, która polega na kojarzeniu ze sobą osobników spokrewnionych. Powala na utrwalenie wzorca rasy i utrzymanie pożądanych cech szczególnie w przypadku, gdy chcemy stworzyć lub udoskonalić rasę użytkową. Inbred wzbudza bardzo wiele kontrowersji w środowisku hodowców.
Pozwala szybko ustalić pożądaną pulę genową oraz z dużą dozą prawdopodobieństwa daje możliwość przewidzenia charakterystyki miotu. Niesie jednak za sobą cały szereg konsekwencji, takich jak spadek odporności fizycznej i psychicznej, depresja czy ujawnienie recesywnych genów odpowiedzialnych za choroby genetyczne.
W rękach osoby, która nie posiada wiedzy z zakresu genetyki, może poważnie zaszkodzić.
Bibliografia:
www.ekologia.pl
Głażewska I., Inbred: definicja, szacowanie, skutki. W: Biuletyn Klubu Hovawarta 2005, 1, 16-21.
