Opryszczka u kota – jak się objawia herpeswiroza kotów i jak ją leczyć?

Które koty są najbardziej narażone na herpeswirozę?

Siedliskiem kociego herpeswirusa są najczęściej duże skupiska kotów.

• Wirus ten występuje więc wśród kotów wolno żyjących, przede wszystkim w ich koloniach;
• w schroniskach;
• do grup ryzyka należą też kocie hotele, hodowle, wystawy kotów i domy z dużą liczbą kocich domowników.

Dlatego w takich miejscach niezwykle ważna jest profilaktyka tej choroby.

Okres inkubacji wirusa po przedostaniu się do zakażonego organizmu trwa od 2 do 5 dni. Choroba w fazie ostrej trwa średnio od 10 do 14 dni (jeśli nie wdadzą się powikłania, np. bakteryjne), ale jej następstwa kot odczuwać może całe życie – chodzi tu zarówno o nosicielstwo wirusa, jak i zmiany w górnych drogach oddechowych i oczach. 

Herpeswiroza jest szczególnie niebezpieczna dla kociąt – maluchy w wieku od 3 do 8 tygodni są szczególnie podatne na zakażenie – oraz dla kotek ciężarnych, u których dochodzi do osłabienia funkcji łożyska. W rezultacie kotka może poronić lub, co gorsza, nosić w macicy obumierające zarodki. Jeśli kocięta urodzą się żywe, są często bardzo słabe, maleńkie, podatne na infekcje.

W niektórych przypadkach po wspomnianych 10–14 dniach od zakażenia dochodzi do samoograniczenia się choroby. Objawy kliniczne ustępują, ale wirus w organizmie pozostaje i wchodzi w fazę uśpioną (latentną). Taki kot jest od tej pory nosicielem wirusa, który „czeka” na osłabienie organizmu – podobnie jak u człowieka opryszczka, u kota objawy kataru kociego mogą ponownie wystąpić, choć raczej w łagodnej postaci.

Herpeswirus jest dość odporny na warunki środowiskowe. Szczególnie dobrze czuje się w niskich temperaturach i zacienionych miejscach, gdzie może przeżyć i zachować zdolność do zakażania nawet przez kilka miesięcy. W temperaturze powyżej 17°C ginie natomiast w ciągu kilku minut.

Opryszczka u kota: objawy

Trudno określić jeden charakterystyczny zespół objawów herpeswirozy. Choroba ta może mieć różny obraz u poszczególnych kocich pacjentów. W postaci klasycznej jednak pierwsze objawy obejmują górne drogi oddechowe, a następnie oczy. Do tych objawów należą:

• kichanie, a następnie nieżyt nosa z przezroczystą wydzieliną,
• gorączka,
• brak apetytu, apatia,
• przekrwienie spojówek, opuchlizna powiek, możliwy światłowstręt.

Niestety herpeswirus koci rzadko atakuje w pojedynkę. Zwykle wchodzi w skład zespołu chorób górnych dróg oddechowych i spojówek – i ten zespół nazywamy właśnie kocim katarem.

Towarzyszą mu głównie kaliciwirus oraz bakterie – np. Chlamydophila felis wywołująca chlamydiozę, Bordetella bronchiseptica, Mycoplasma spp. Przy nadkażeniu bakteryjnym pojawia się ropny wyciek sklejający powieki. Jeśli herpeswirus zaatakuje rogówkę, może dojść do jej owrzodzenia, a następnie uszkodzenia oczu i nawet utraty wzroku.

Z czasem wydzielina z nosa przybiera kolor zielonkawy i gęstnieje. Kot może kasłać, pojawia się także ślinotok.

Opryszczka u kota - możliwe powikłania

W dalszym przebiegu choroby owrzodzenie może objąć nie tylko rogówkę, ale także śluzówkę nosa i jamy ustnej. Jama ustna i gardło są podrażnione. Obrzęk obejmuje także dziąsła, które stają się bolesne. Ból jamy ustnej i upośledzenie powonienia sprawiają, że jedzenie sprawia zwierzęciu ogromną trudność.

Powikłana postać herpeswirozy może rzutować na system odpornościowy kota. Zwierzę cierpi wówczas równolegle na choroby o podłożu immunologicznym, takie jak przewlekłe zapalenie zatok powodujące ciągłe kichanie i zatkanie nosa, a także owrzodzenie śluzówki nosa, a nawet jej zniszczenie.

Do innych powikłań herpeswirozy należą przewlekłe owrzodzenie śluzówki jamy ustnej, eozynofilowe zapalenie rogówki, zaburzenia neurologiczne. U kotów ze słabą odpornością i u małych kociąt może dojść do zapalenia oskrzeli lub zapalenia płuc, pojawiającego się w następstwie wiremii.

Faza utajona, czyli zakażenie latentne herpeswirusem

Podobnie jak wirusa opryszczki u ludzi nie da się zwalczyć całkowicie – wirus ten „czeka” w organizmie nosiciela – tak samo i wirusa FHV-1 w większości przypadków nie da się wyeliminować z organizmu kota po wyleczeniu kociego kataru. Kiedy objawy choroby ustąpią, wirus „kamufluje się” w zwojach nerwu trójdzielnego i tam jest obecny do końca życia kota. Potwierdzono tę prawidłowość u 97% przebadanych kotów.

W wielu przypadkach herpeswiroza przechodzi wówczas w fazę latentną, czyli utajoną. Tu znów analogia do opryszczki jest idealna, bowiem w momencie obniżenia odporności, np. przy innej chorobie czy na skutek stresu wirus może dać ponownie o sobie znać. Objawy choroby są raczej łagodne i zwykle obejmujące tę część organizmu, która ucierpiała najbardziej podczas zakażenia pierwotnego.

Inną typową cechą zakażenia latentnego jest nawracające, łagodne zapalenie dziąseł pojawiające się bez wyraźnej przyczyny stomatologicznej.

Jeśli zauważysz u kota:

• spadek apetytu i, co za tym idzie, masy ciała,
• nieświeży oddech,
• mniejsze zainteresowanie pielęgnacją futra,
• a nawet niechęć do picia wody -

koniecznie udaj się z nim do lekarza.

Pupil wymaga interwencji stomatologicznej – w przeciwnym razie stan zapalny zacznie siać spustoszenie w jamie ustnej (odkładanie się kamienia, nadżerki, choroby przyzębia).

Kolejnym powszechnym objawem zakażenia latentnego jest częsty wypływ surowiczy z worka spojówkowego – dzieje się tak dlatego, że po przebytej herpeswirozie tworzą się u wielu kotów zrosty spojówkowe oraz przewężenia kanalików łzowych.

Leczenie herpeswirozy u kotów

Nie istnieją leki, które mogłyby zwalczyć wirusa opryszczki u kota. Terapia skupia się więc przede wszystkim na leczeniu objawowym oraz na stosowaniu leków, które obniżają aktywność wirusa.

Leczenie objawowe lekarz weterynarii ustala w oparciu o obraz kliniczny choroby u danego pacjenta. Na przykład, jeśli choroba objęła oczy, należy stosować zapisane przez lekarza krople, które ograniczą ryzyko powikłań bakteryjnych. Konieczne jest też zadbanie o nawilżenie oczu, np. kroplami z kwasem hialuronowym, oraz o higienę wokół oczu (usuwanie wypływającej wydzieliny, przemywanie okolic oczu).

Objawy ze strony układu oddechowego wymagają z kolei antybiotykoterapii – aby ograniczyć ryzyko wtórnej infekcji bakteryjnej. Konieczne jest ponadto stosowanie środków rozrzedzających wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych i ułatwiających odkrztuszanie oraz leków przeciwgorączkowych. Dobór leków należy do lekarza weterynarii!

Dodatkowo warto spróbować zrobić kotu inhalacje z soli fizjologicznej – pomogą w pozbyciu się wydzieliny gromadzącej się w jamie nosowej oraz zatokach.

Podnoszenie odporności u kota

Do pozostałych leków stosowanych w czasie herpeswirozy należą preparaty obniżające aktywność wirusa w tkankach czy leki podnoszące odporność i dające organizmowi siłę do walki z infekcją – w przypadku wirusowego kataru kociego są to preparaty z L-lizyną. W odpowiednio wysokim stężeniu L-lizyna zaburza proces replikacji herpeswirusa.

Uwaga – preparat z L-lizyną warto podawać kotom będącym nosicielami wirusa także profilaktycznie, gdy spodziewamy się, że jakiś czynnik może „obudzić” wirusa z uśpienia i reaktywować chorobę. Przykładem może być przeprowadzka, remont czy inne sytuacje stresujące dla zwierzęcia. Warto zadbać także o podawanie preparatów wzmacniających odporność (np. z betaglukanem).

Szczególnie ważne w okresie walki z chorobą jest żywienie chorego zwierzęcia. Koty chorujące na herpeswirozę mogą mieć słaby apetyt z uwagi na zablokowany nos i stępiony przez to węch oraz stan zapalny jamy ustnej (zapalenie dziąseł, nadżerki). Karma powinna być aromatyczna, zachęcająca do jedzenia, najlepiej lekko podgrzana oraz rozdrobniona. W przypadku, gdy żadne zabiegi zachęcające nie skutkują, trzeba zdecydować się na przymusowe karmienie, a w razie potrzeby – również na płynoterapię.

Profilaktyka herpeswirozy polega przede wszystkim na szczepieniach ochronnych. Kotki hodowlane powinny rodzić i odchowywać małe, niezaszczepione jeszcze kocięta w osobnym pomieszczeniu, do którego nie wejdą inne koty. Koty osłabione, starsze, o obniżonej odporności warto wzmacniać, podając im wspomniane preparaty z L-lizyną i betaglukanem.