Zakaźne zapalenie otrzewnej u kota (FIP) to choroba wywoływana przez koronawirusa FcoV. Można ją znaleźć również pod nazwą koronawirusowe zapalenie naczyń krwionośnych kotów lub, potocznie, koronawirus koci.
Jest to choroba śmiertelna, a do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt z odchodami zakażonego osobnika.
FIP u kota - na czym polega zakaźne zapalenie otrzewnej u kota?
Najczęściej nosicielami kociego koronawirusa są koty żyjące w dużych skupiskach - hodowlach, schroniskach, koty wolnożyjące. Czasem nawet całe grupy kotów mogą mieć wirusa w organizmie.
W przypadku domowych kotów niewychodzących, żyjących w odosobnieniu, przeciwciała przeciw koronawirusowi występują u około 10-50% populacji (oznacza to, iż taki odsetek populacji kotów jest w stanie samodzielnie zwalczyć wirusa dzięki własnej odporności).
Do zarażenia dochodzi głównie poprzez kontak z zakażonymi odchodami, ale także poprzez pogryzienia czy lizanie otwartych ran (wraz ze śliną), rzadziej drogą aerogenną (przez wdychanie). Koronawirusa można podzielić na dwa biotypy: jelitowy i wywołujący FIP.
Postaci FIP u kota
Biotyp jelitowy (FECV) jest bardzo powszechny. Wirus namnaża się w komórkach nabłonka jelit, dlatego jest rozsiewany głównie poprzez kał. Zarażony kot może zostać siewcą nawet dwa dni po zakażeniu! Biotyp jelitowy wywołuje lekkie biegunki, ale zdarzają się też zakażenia bezobjawowe.
W wyniku mutacji przeradza się w drugi biotyp – tzw. fipogenny (FIPV). Poprzez mutację wirus zyskuje zdolność namnażania się również w niektórych typach komórek białych krwinek, które przenoszą wirus na cały organizm. To właśnie biotyp fipogenny jest odpowiedzialny za rozwinięcie się FIP.
Układ immunologiczny odpowiada rozwinięciem stanu zapalnego w sąsiedztwie naczyń krwionośnych. Następnie powstają ziarniaki w narządach wewnętrznych (nerkach, wątrobie, śledzionie, układzie nerwowym, oczach czy mózgu). Później gromadzi się wysięk w jamach otrzewnej i opłucnej.
Do rozwinięcia się tego biotypu przyczynia się osłabiony układ odpornościowy kota. Bardzo istotnym czynnikiem ryzyka zachorowania na FIP jest stres, stąd konieczność dbania o komfort życia zwierzęcia. Każda stresująca dla kota sytuacja – np. zmiana domu, sterylizacja, uraz może zwiększyć ryzyko pojawienia się mutacji oraz FIP.
Samo nosicielstwo koronawirusa nie oznacza, że dojdzie do mutacji i kot zachoruje na FIP. Szacuje się, że do postaci fipogennej dochodzi u 10% kotów zarażonych kotów
Dane epidemiologiczne wskazują również na częstsze pojawienie się mutacji u kotów rasowych. Szczególnie koty rasy devon rex mogą być bardziej narażone na mutację wirusa, ze względu na częstość mutacji genetycznych u kotów tej rasy.
FIP u kota - objawy
U kotów rozwijają się dwie postaci zakaźnego zapalenia otrzewnej – wysiękowa (tzw. mokra) i bezwysiękowa (tzw. sucha).
Objawy kliniczne wspólne dla obu postaci to: m.in.
- spadek apetytu, a co za tym idzie, spadek masy ciała i wychudzenie,
- zmatowienie sierści,
- gorączka niereagująca na leczenie antybiotykami.
- błony śluzowe są blade lub zażółcone,
- kot jest apatyczny.
Forma bezwysiękowa (tzw. sucha) nie wykazuje objawów, które można jednoznacznie zakwalifikować, stąd trudności lekarzy w jej rozpoznaniu. Zmiany mogą lokalizować się w różnych narządach i w efekcie objawy są różne.
Najczęściej spotykanymi objawami klinicznymi są: zapalenie błony naczyniowej oka, oczopląs, powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, powiększenie nerek. Pojawiają się też zaburzenia ze strony układu neurologicznego takie jak: drgawki, zaburzenia koordynacji ruchowej, zmiany w zachowaniu.
Postać wysiękowa ma przebieg gwałtowniejszy od postaci bezwysiękowej. W formie wysiękowej, charakterystycznym objawem jest gromadzenie się płynu (wysięku) w jamach ciała.
Płyn w jamie brzusznej sprawia, że powłoki brzuszne się powiększają (wodobrzusze). Kiedy wysięk gromadzi się w jamie opłucnej, kot oddycha z trudnością a jego oddech jest przyspieszony. Pojawiają się duszności. Płyn jest charakterystyczny: żółtawy, przejrzysty, ciągliwy i zawiera dużo białka, może także zawierać włóknik.
FIP u kociąt może objawiać się spowolnieniem wzrostu, częstszymi biegunkami i schorzeniami górnych dróg oddechowych.
Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów w postaci mokrej rozpoznaje się poprzez zbadanie płynu pobranego z jam ciała. Znacznie trudniej o diagnozę w przypadku formy suchej. Lekarz weterynarii może zlecić badania:
- hematologiczne – pokazuje obniżony poziom limfocytów i podwyższony poziom neutrofili, może temu towarzyszyć także łagodna niedokrwistość;
- biochemiczne – często ujawnia obniżony stosunek albumin do globulin, podwyższony poziom bilirubiny, czasami zwiększoną aktywność enzymów wątrobowych;
- serologiczne – wykazuje wytworzone przeciwciała przeciw koronawirusowi, ale nie odróżnia przeciwciał przeciw biotypowi jelitowemu i fipogennemu wirusa. Badanie serologiczne ma zatem ograniczoną wartość diagnostyczną;
- PCR – wykrywa materiał genetyczny wirusa i jest w stanie określić prawdopodobieństwo kontaktu kota z wirusem fipogennym. Podobnie jednak jak badanie serologiczne, nie daje jednoznacznych wyników wskazujących na chorobę.
Żadne z powyższych badań FIP nie daje jednak 100% pewności.
FIP u kota - leczenie
W przypadku formy wysiękowej, czas przeżycia od momentu wystąpienia objawów wynosi ledwie kilka tygodni, w formie bezwysiękowej ten czas wydłuża się do kilku miesięcy.
W tym okresie stosuje się leki immunosupresyjne, glikokortykosteroidy i koci interferon omega, które mogą nieznacznie przedłużyć życie i polepszyć komfort życia chorego kota. W postaci mokrej upuszcza się płyn z jam ciała, co przynosi krótkotrwałą ulgę.
Konieczne jest stosowanie diety wysokobiałkowej i mokrej, żeby uzupełnić płyny i utratę białek z wysięku. Poza próbami leczenia, głównie objawowego, należy chronić kota od stresu.
Jeśli kot nie miał jeszcze kontaktu z koronawirusem, istnieje kilka działań prewencyjnych, które opiekunowie mogą zastosować. Opiekunom kotów pozostaje dbać o to, by zminimalizować ryzyko zarażenia koronawirusem i jego mutacji.
- Przede wszystkim należy dbać o czyszczenie kuwety przynajmniej raz dziennie. Warto też pamiętać o wyparzeniu kuwety i całkowitej zmianie żwirku co jakiś czas.
- Miski z wodą i karmą powinny stać daleko od kuwety.
- Ponieważ choroba zbiera żniwa najczęściej u młodych kotów, to szczególnie należy zwracać uwagę na wszelkie problemy zdrowotne u kociąt.
- Należy również unikać sytuacji, w których pod jednym dachem mieszka duża grupa kotów (w jednej grupie nie powinno być więcej niż 8-10 kotów).
- Kot z FIP powinien być kotem niewychodzącym, żeby unikać sytuacji stresowych, podobnie w domu powinien mieć zapewniony komfort. Odizolowany, nie będzie miał również możliwości zarażenia innych kotów.
Przeczytaj również:
Choroby kotów
