Koty zarażają się przez bezpośredni kontakt z nosicielem. FIV u kota przenosi się przez pogryzienia. Wirus znajduje się m.in. w ślinie, która zawiera zainfekowane wirusem limfocyty.
Przy pogryzieniu wirus dostaje się ze śliną do rany. Możliwe jest zarażenie podczas krycia, a także kociąt przez łożysko, jednak w praktyce niewiele jest takich przypadków.
Czym jest wirus FIV?
Wirus FIV, zwany potocznie kocim HIV, upośledza funkcjonowanie komórek układu immunologicznego - aktywowanych limfocytów T, odgrywających kluczową rolę w rozwoju odporności komórkowej (nieswoistej) i humoralnej (swoistej). Stopniowo dochodzi do spadku poziomu limfocytów i niewydolności układu odpornościowego.
Po zarażeniu, wirus atakuje białe krwinki. Po wniknięciu do komórki aktywuje enzym – odwrotną transkryptazę, która przepisuje jego kod z RNA na DNA komórki tworząc tzw. prowirus – nieaktywną formę.
Aktywne cząsteczki wirusa we krwi stymulują produkcję przeciwciał, które w danym momencie zwalczają infekcję. Przebywający w komórce prowirus jest niedostępny dla przeciwciał i niewykrywalny w badaniach krwi. To jeden z powodów braku możliwości skutecznego szczepienia.
Prowirus przebywa w komórce do czasu aktywacji, a dopóki ta nie nastąpi – mamy okres bezobjawowy (latencję). Faza ta trwa miesiącami lub latami, a kot przez cały czas jest nosicielem wirusa i może zarażać inne koty. Gdy prowirus się aktywuje, wirus namnaża się i pojawia się aktywna postać choroby.
FIV u kota - objawy i przebieg
Etap 1
Okres od czasu zarażenia – trwa kilka tygodni. Przy pierwszym kontakcie z wirusem objawy są łagodne i mogą przypominać u kota typowe przeziębienie (gorączka, osłabienie, powiększenie obwodowych węzłów chłonnych, anoreksja), które szybko mija. Powiększenie węzłów chłonnych może utrzymywać się tygodniami.
Etap 2
Okres latencji – wiremia została opanowana przez układ odpornościowy, prowirus pozostaje w komórkach. W tym okresie stopniowo obniża się poziom limfocytów, zaburzona zostaje odporność komórkowa.
Wirus przyczynia się również do występowania zaburzeń o podłożu autoimmunologicznym (np. zapalenia dziąseł, anemia, zaburzenia krzepnięcia). Z czasem kot jest bardziej podatny na infekcje, które trudno lub wcale nie poddają się leczeniu.
Etap 3 – FAIDS
Okres terminalny – występują drastyczne spadki odporności, a objawy choroby najczęściej wynikają z wtórnych infekcji. Zaburzenia immunologiczne wskutek FIV zwiększają ryzyko chorób nowotworowych (nawet pięciokrotnie) i zaburzeń neurologicznych.
FIV u kota - diagnostyka
W pierwszej fazie zarażenia można wykryć wirusa we krwi. Jednak przez niespecyficzne objawy i łagodny przebieg, ten etap choroby bywa przeoczony lub nie wiąże się go bezpośrednio z FIV.
W praktyce bada się obecność przeciwciał, które organizm produkuje tylko po kontakcie z wirusem. Nie ma ich u kotów niezarażonych.
Przeciwciała dla wirusa można czasem wykryć już 2-4 tyg po zarażeniu, w zależności od ilości wirusa z jaką kot miał kontakt. Dla pewności zaleca się jednak wykonanie testu po 8 tygodniach od możliwego zarażenia. W przypadku kociąt, chora matka przekazuje kociętom przeciwciała, które zafałszowują wyniki. U kociąt zaleca się wykonanie testów po 6 miesiącu życia.
Przy podejrzeniu FIV u kota, wykonuje się test płytkowy z pełnej krwi lub surowicy. Wynik otrzymujemy w 10-15 min.
Wynik dodatni zawsze weryfikujemy badaniem laboratoryjnym. Złotym standardem jest badanie Western Blot, którego wynik pozwala na postawienie diagnozy.
Test płytkowy może czasem dać wynik fałszywie ujemny, jeśli został wykonany:
- przed wytworzeniem się przeciwciał dla wirusa - poniżej 60 dni od zarażenia,
- w terminalnej fazie choroby – znaczna ilość wirusa wiąże przeciwciała, które są niewykrywalne w badaniu.
FIV u kota - rokowania
Długość życia zarażonych kotów bywa różna. Dużą rolę odgrywa etap, na jakim choroba została wykryta, styl życia i narażenie na infekcje wtórne. Wczesna diagnostyka pozwala na wdrożenie odpowiedniego postępowania i zapewnienia warunków dla chorego kota.
Przekłada się to na jakość i długość życia kota, która przy odpowiedniej opiece, bywa porównywalna do kotów zdrowych.
Leczenie FIV u kota
FIV jest nieuleczalne. Utrzymanie dobrej kondycji i zapobieganie infekcjom odgrywa kluczową rolę.
Zabiegi chirurgiczne
Mogą być przeprowadzane u pacjentów z FIV z zachowaniem normalnych procedur anestezjologicznych. Przedoperacyjne stosowanie antybiotyków jest wskazane u pacjentów ze stwierdzoną infekcją lub w przypadku zabiegów wiążących się z jej ryzykiem (np. zabiegi stomatologiczne).
Choroby niezwiązane z infekcją FIV
Schorzenia związane z wiekiem, np. zwyrodnieniowa choroba stawów, zaburzenia endokrynologiczne, choroba serca i in. leczymy według standardowych procedur dla danego problemu.
Choroby związane z infekcją FIV
Choroby autoimmunologiczne, schorzenia neurologiczne wymagają indywidualnego podejścia i dostosowania leczenia do stanu pacjenta. Niektóre leki immunosupresyjne mogą pogłębiać zaburzenia odporności. Jednak w niektórych przypadkach (np. anemie, małopłytkowość) bywają konieczne.
Choroby będące skutkiem spadku odporności wskutek FIV
W przypadku schorzeń stomatologicznych zalecana jest ekstrakcja wszystkich zębów u kota, a także pozostałości korzeni.
Infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze bywają szczególnie groźne, mogą prowadzić do sepsy i stać się przyczyną zgonu. Choroby onkologiczne wymagają terapii w zależności od typu nowotworu.
Jak zapobiegać zarażeniu się przez kota wirusem FIV?
Utrzymanie
Ponieważ główną rolę w rozprzestrzenianiu się choroby odgrywają pogryzienia, zaleca się minimalizację ryzyka walk pomiędzy kotami.
- kastracja kotów wychodzących – zmniejsza agresję, konkurowanie o samicę, eliminuje zarażenie poprzez krycie.
- kastracja samic i samców – zmniejsza zagrożenia związane z okresem rozrodczym (próby ucieczek, ruje, spadki apetytu, zaburzenia snu, spadki odporności i masy ciała).
- utrzymanie kotów w domu i preferowanie niewychodzącego stylu życia wyklucza ryzyko kontaktu z chorym kotem. W przypadku nosicieli FIV ogranicza ryzyko zarażenia innych zwierząt zmniejszenia narażenie na inne choroby zakaźne, których przebieg jest cięższy u pacjentów z FIV.
Badania kontrolne kota z FIV
.jpg)
Wczesna diagnostyka i izolacja nosicieli mogą mieć kluczowe znaczenie dla rozprzestrzeniania choroby.
- W schroniskach testy powinny stanowić standardową procedurę przy przyjmowaniu nowych zwierząt. Postępowanie z kotem z FIV zależy od jego stanu zdrowia i rokowania. Jeśli perspektywy są dobre, takie zwierzęta należy umieszczać w grupie z innymi nosicielami FIV.
- W hodowlach standardem powinno być rutynowe badanie kotów przed kryciem (w przypadku par utrzymywanych osobno poza okresem rozrodczym).
- W przypadku zwierząt dodatnich można utrzymywać je w grupie z innymi dodatnimi kotami lub z kotami, z którymi przebywają w przyjaznych relacjach (niewielkie ryzyko walk).
Dezynfekcja
Retrowirusy mają słabą przeżywalność poza organizmem zwierzęcia i szybko giną w środowisku. Kontakt pośredni odgrywa niewielką lub żadną rolę w rozprzestrzenianiu choroby. FIV jest wrażliwy na środki do dezynfekcji i przy zachowaniu standardowych procedur higieny nie stanowi zagrożenia.
FIV utrzymuje się w płynach ustrojowych. Pacjenci będący nosicielami FIV nie mogą być dawcami krwi. W lecznicach należy pamiętać o dokładnej dezynfekcji sprzętu (narzędzia chirurgiczne, stomatologiczne, rurki intubacyjne, aplikatory do tabletek, wlewniki itp.) po kontakcie z pacjentem dodatnim.
Opieka nad kotem z FIV
- Domowy tryb życia, z ewentualnym wyjściem na dwór pod ścisłą kontrolą (szelki, woliera). Ogranicza to ryzyko urazów, wypadków oraz zarażenie innych kotów, a także kontakt z kotami zakaźnie chorymi, psami mogącymi przenosić drobnoustroje groźne dla kotów. Nie wszystkie koty wolnożyjące lub wychodzące, będą w stanie zaadaptować się do domowego trybu życia. Stres z tym związany może mieć zgubny wpływ na stan zdrowia. Warto rozważyć np. ograniczony dostęp na dwór (woliera).
- Odpowiednie żywienie kota oraz suplementacja. U kotów z FIV należy unikać surowego mięsa, nabiału i jaj z uwagi na większe zagrożenie drobnoustrojami, przy jednocześnie osłabionej odporności.
- Regularne badania kontrolne adekwatne do wieku. Dotyczy to wszystkich kotów, a u chorych na FIV jest szczególnie istotne. Badania wykonujemy co 6 miesięcy – w tym badanie krwi. Pozwala to na wczesną diagnostykę m.in. schorzeń stomatologicznych, zaburzeń metabolicznych (np. cukrzyca, zwiększająca podatność na infekcje), chorób narządowych czy nowotworowych (np. chłoniak). Ma to kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia u kotów z upośledzoną odpornością.
- Regularna profilaktyka przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom.
- Odpowiednie, urozmaicone środowisko, zapewnienie ruchu, zapobieganie nudzie – pozwalają zmniejszyć stres u kota, który również może obniżać odporność.
- Regularne szczepienie kotów z upośledzoną odpornością z uwagi na możliwy ciężki przebieg chorób zakaźnych.
Choroby kotów
