Kocimiętka w przeszłości znajdywała swe zastosowanie w ziołolecznictwie. Jest efektowną byliną ogrodową, którą zdobią białe, różowe lub niebieskofioletowe kwiaty. Odstrasza muchy i komary. Najbardziej jednak jest znana z efektu, jaki wywiera na koty.
Kocimiętka - co to za roślina?
Kocimiętka właściwa (Nepeta cataria) to gatunek rośliny z rodzaju jasnotowatych. Jest bliską kuzynką mięty, lawendy, melisy czy bazylii. Cały rodzaj obejmujący rośliny o zbiorczej nazwie „kocimiętka” (Nepeta) to ponad 200 gatunków, spośród których kilka należy do roślin ozdobnych.
Uprawa kocimiętki w ogrodzie czy w doniczce na balkonie jest jak najbardziej możliwa, ale zanim się na to zdecydujesz, musisz wziąć pod uwagę dwa czynniki: po pierwsze, czy będzie Ci odpowiadał specyficzny zapach rośliny, a po drugie – kocimiętka może przyciągać okoliczne koty, które z rozkoszą zaczną się tarzać na klombach czy obgryzać rośliny pozostawione w doniczce na tarasie.
Na koty nie wywiera wpływu tylko jedna ciekawa odmiana kocimiętki właściwej – kocimiętka cytrynowa, wydzielająca cytrusowy aromat, za którym koty nie przepadają.
Kocimiętka - uprawa
Uprawa kocimiętki jest bardzo łatwa. Roślina ta nie ma zbyt dużych wymagań – rosnąć może na różnych rodzajach podłoża, nie może być jedynie zbyt suche lub zbyt mokre, a także ciężkie. Potrzebuje stanowiska nasłonecznionego – w cieniu roślina nie rozkrzewia się i słabo kwitnie. Kocimiętka jest wytrzymała na niskie temperatury. Kwitnie przez całe lato.
Kocimiętka w doniczce
Ze względu na łatwość pielęgnacji to idealne rozwiązanie do mieszkania w bloku czy z niewielkim balkonem. Postawienie doniczki w słonecznym stanowisku i podlewanie to w zasadzie całość pielęgnacji, bo kocimiętka to roślina, którą zająć mogą się nawet początkujący ogrodnicy.
Jej obecność w mieszkaniu ma – poza tym jak działa na koty – jeszcze jeden plus . Olejki eteryczne odstraszą niektóre owady. Świeże liście można też dodawać do sałatek.
Hodując kocimiętkę w doniczce, pamiętaj, by ją zabezpieczyć – rozochocony kot może strącić doniczkę z parapetu.
Kocimiętka w ogrodzie
W przydomowym ogródku sprawdza się idealnie. Doskonale komponuje się z rozmaitymi kwiatami czy jako element ogródka skalnego. Trzeba jedynie uważać na jej szybki rozrost i przycinać ją w razie potrzeby.
Kocimiętka to roślina miodna – silnie przyciąga pszczoły i działa na nie kojąco. Odstrasza natomiast natrętne owady, takie jak komary czy muchy. Przyciągnąć natomiast może liczne koty z sąsiedztwa… oczywiście jeśli mają one genetycznie przekazaną zdolność do reagowania na kocimiętkę.
Jak kocimiętka działa na koty?
Już sama nazwa „kocimiętka” wskazuje na fakt, że koty darzą tę roślinę szczególnymi względami. Co ciekawe, nie tylko koty domowe czują „miętę” do kocimiętki. Działa ona na przykład także na część kotów.
Większość lwów, lampartów, jaguarów i panter śnieżnych przebadanych pod tym kątem wykazywała reakcję na kocimiętkę (o dziwo, obojętne na jej aromat pozostały niemal wszystkie przebadane tygrysy).
Kot wyczuwa go za pośrednictwem narządu Jacobsona. Organ ten umiejscowiony jest po obu stronach przegrody nosowej, w pobliżu kości lemieszowej. Jest połączony bezpośrednio z jamą nosową. Używający tego narządu kot wykonuje charakterystyczny grymas: otwiera pyszczek, unosi górną wargę, marszczy nos i wciąga powietrze, tak jakby chciał jednocześnie coś wywęszyć i posmakować.
Tę czynność zwie się flehmingiem i dzięki niej kot jest w stanie wyczuwać rozmaite substancje chemiczne, w tym oddziałujące na zachowanie zwierzęcia feromony. Jednym z takich feromonów jest właśnie nepetalakton.
Jak działa kocimiętka, kiedy kot ją wyczuje?
Kot, który reaguje na kocimiętkę, zaczyna podgryzać listki rośliny, ocierać się o nią, tarzać się, czasem miauczy, ślini się, a jeśli roślina znajduje się np. w woreczku – próbuje kopać materiał tylnymi nogami.
Wszystko to trwa kilka minut, maksymalnie kwadrans – następnie kot odchodzi. Zapamiętuje jednak miejsce, w którym znajduje się roślina i bardzo możliwe, że będzie regularnie do niego wracał na kolejne „sesje”.
Zastosowanie kocimiętki
Jeśli kocimiętka działa na kota, może być wykorzystana jako:
- środek zachęcający (np. do używania nowego drapaka - skłoni kota do zainteresowania się obiektem, drapnięcia, a więc pozostawienia swego znacznika zapachowego),
- środek odwracający uwagę (np. w przypadku konieczności rozdzielenia skonfliktowanych w danej chwili kotów, uspokojenia kota w sytuacji stresującej, takiej jak hałas na zewnątrz itp.),
- środek uspokajający, relaksujący (np. podczas transportu kota).
Czy kocimiętka jest bezpieczna dla kota?
Choć wiele kotów wraca do miejsc, w których raz napotkały kocimiętkę, roślina ta nie wykazuje właściwości uzależniających. Wprost przeciwnie – zbyt częsty kontakt z kocimiętką może sprawić, że kot się na nią uodporni i nie będzie reagował.
Nie jest także szkodliwa dla zdrowia – po kilku-kilkunastu minutach tarzania się i kociej zabawy zmysł powonienia tymczasowo słabnie i zwierzak odchodzi jak gdyby nigdy nic. Również zjedzenie liści nie powinno być powodem do niepokoju.
Zależnie od spożytej ilości, kot po kocimiętce odpręża się, relaksuje, może też przez pewien czas siedzieć nieruchomo, niczym w transie. Dopiero spożycie większych ilości rośliny może wywołać niedyspozycje żołądkowe, ale zdarza się to niezwykle rzadko. Roślina w żadnym razie nie jest jednak trująca.
Koty obojętne na kocimiętkę
Wydzielane przez kocimiętkę feromony najsilniej działają na koty w wieku rozrodczym, ale nie na wszystkie. Powtarzane wielokrotnie na różnych grupach kotów dorosłych badania wykazały, że co trzeci kot nie reaguje w ogóle na feromony wydzielane przez kocimiętkę.
Zdolność tej reakcji dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący – czyli nie jest to cecha sprzężona z płcią oraz ujawnia się zarówno w układzie homozygotycznym (gdy obydwa chromosomy homologiczne zawierają dany allel), jak i heterozygotycznym (wystarczy, aby jeden chromosom homologiczny zawierał allel decydujący o zdolności do odpowiedzi na feromon).
Zdolność do reakcji na kocimiętkę bądź jej brak są niezależne od płci, rasy kota czy koloru sierści. Co ważne, reakcji nie zmienia także zabieg sterylizacji / kastracji zwierzęcia
Jak sprawdzić, czy kot jest wrażliwy na kocimiętkę? Wystarczy przynieść do domu zabawkę z suszem kocimiętki lub spryskany sprayem fragment tkaniny i obserwować reakcję kota.
Inne rośliny, które działają na koty
Udowodniono, że nawet koty, które nie reagują na kocimiętkę, są w stanie zareagować euforycznie na inne rośliny wytwarzające „pociągające” dla kota feromony.
Rosnąca w Chinach i Japonii matatabi należy do najsilniej działających na koty roślin. Niemal 80% przebadanych w 2016 r. kotów zareagowało euforycznie na matatabi.
Co więcej, 75% spośród zwierząt obojętnych na kocimiętkę wykazało żywe zainteresowanie matatabi. Proszek z tej rośliny dodawany jest już w krajach azjatyckich do kocich zabawek czy smakołyków. Roślinę można dostać także w Polsce – najczęściej w postaci patyczków do gryzienia i czyszczenia zębów. Na wiciokrzew tatarski oraz walerianę zareagowało natomiast 50% przebadanych kotów.
Kocimiętka – gdzie kupić i za ile?
Szczególna reakcja kotów na kocimiętkę została oczywiście wykorzystana przez człowieka, czego efektem są dostępne w sklepach z akcesoriami dla zwierząt produkty zawierające wyciąg z tej rośliny bądź jej susz.
Kocimiętka dla kota w sprayu i olejku
Produktem dość popularnym jest kocimiętka w sprayu. Używany jest m.in. do spryskiwania drapaków – ma za zadanie przyciągnąć kota do drapaka, wzmocnić i wydłużyć jego zainteresowanie nim oraz oczywiście skłonić do drapania. W podobny sposób działają spraye z kocimiętką zachęcające zwierzęta do korzystania np. z przygotowanych dla nich legowisk. Wyciąg z kocimiętki może mieć też postać olejku.
Akcesoria z kocimiętką dla kota
Susz z liści kocimiętki znajdziemy w rozmaitych kocich zabawkach – od woreczków do gryzienia i kopania przez futrzane myszy po kule wykonane głównie z kocimiętki. Zabawki z kocimiętką, podobnie jak kocimiętka w sprayu, nie należą do drogich produktów i można je dostać w każdym sklepie z artykułami dla zwierząt. Producenci drapaków często dołączają torebkę z suszem lub spray gratis przy zakupie drapaka.
Kocimiętkę można też zakupić w charakterze rośliny ozdobnej i samodzielnie pozyskiwać z niej liście na susz. Jedna sadzonka kocimiętki to koszt rzędu kilku złotych. Roślinę można zakupić w sklepach ogrodniczych. Mając własny susz, można w łatwy sposób przygotować samodzielnie zabawki dla kota, które będą uwielbiać.
