Kolor rudy od wieków miał szczególne konotacje – i chodzi tu zarówno o rudowłosych ludzi, jak i zwierzęta, w tym koty.
W wielu językach rude koty mają odrębne nazwy, a o ich zdolnościach czy charakterze krążą rozmaite pogłoski i przesądy. Oto pięć faktów (i mitów) o czworonożnych rudzielcach.
1. Większość rudych kotów to kocurki
Obliczono, że ok. 80% wszystkich rudych kotów to samce. Ruda kotka, a już zwłaszcza ruda o zielonych oczach, to dość rzadkie zjawisko w kociej rodzinie. Wszystko przez specyficzną drogę dziedziczenia koloru rudego u kotów.
Gen, który warunkuje rudą barwę sierści kotów położony jest na chromosomie X, a więc na chromosomie płciowym. Oznacza to, że u kocurka, czyli osobnika XY, wystarczy jeden gen rudości, położony na chromosomie X (chromosom Y nie niesie żadnych informacji, determinuje jedynie płeć).
U kotki – XX – na obu chromosomach X znajdować się musi gen, który warunkuje rudą barwę sierści u kotów. Aby kotka urodziła się z rudą sierścią, zarówno matka, jak i ojciec muszą przekazać jej gen rudości – ojciec musi być więc rudy, a matka ruda bądź szylkretowa. Zgodnie z tą zasadą możemy mieć też pewność, że wszyscy synowie rudej kotki będą także rudzi.
2. Rude koty – charakter
Rude koty obrosły legendami przede wszystkim ze względu na swe rzekome cechy charakteru. Mają być jakoby cwane, niekiedy złośliwe, sprytne, ale jednocześnie bardzo inteligentne. Źródła takiego stereotypu mogą być różnorakie – ale na pewno jest to rzecz dość uniwersalna, jako że o charakternych „rudzielcach” słyszy się zarówno w Polsce, jak i np. w USA czy w Turcji.
Tymczasem po pierwsze, ani kot, ani też inne zwierzęta złośliwe być nie mogą – jest to cecha typowo ludzka, a przejawy rzekomej kociej „złośliwości” da się łatwo wytłumaczyć w inny sposób.
A pozostałe cechy? Być może jest to efekt skojarzenia rudych kotów ze stereotypowym obrazem lisa. Wśród innych gatunków zwierząt również doszukiwano się cech charakteru skorelowanych z kolorem sierści. I w niektórych przypadkach takie zależności stwierdzono – chociażby czarne i białe myszy są znacznie łagodniejsze niż ich szarzy oraz rudobrązowi kuzyni.
Opiekunowie rudzielców zwykle przyznają, że ich koty są inteligentne, towarzyskie, przyjazne, chętne do zabawy. Jednak o tym, jak silny jest stereotyp, świadczy chociażby fakt, że sarkastyczny, leniwy, niekiedy wredny kot Garfield nie mógł otrzymać od swego rysownika innego koloru niż rudy.
3. Rude koty inaczej reagują na niektóre bodźce niż przeciętny kot
Rude koty mają inną mapę pól mózgowych niż koty o odmiennym kolorze sierści. Nie ma to wpływu na charakter czy codzienne zachowania kota. Fakt ten jest natomiast wystarczającym powodem, dla którego rude koty są wykluczone z wszelkich badań i testów (np. szczepionek czy innych produktów przeznaczonych dla wszystkich kotów).
Zarówno reakcje na rozmaite bodźce, jak i wyniki badań odbiegają nierzadko u rudych kotów od wyników odnotowywanych u pozostałych przedstawicieli kociej populacji. Tym samym rude koty mogłyby… zafałszować ostateczne wyniki badań. Co z tego wynika?
Choć na co dzień nie zauważymy różnicy pomiędzy zachowaniem rudego pupila a zachowaniem innych kotów, w przypadku podawania szczepionek, leków czy narkozy zarówno opiekun, jak i lekarz weterynarii powinni być uczuleni na to, że rudy kot może zareagować na składniki preparatów nieco inaczej niż inni koci pacjenci.
4. Rude koty to gwiazdy popkultury
Oczywiście nie tylko rude koty wygrywają „kocie castingi”, ale uwadze filmowców z pewnością nie uszedł fakt, że rude ubarwienie futerka jest w kociej rodzinie rzadkością – a rzadkie zwykle bardziej się ceni. Do słynnych rudzielców należą m.in.:
- Kot, który grał u boku Audrey Hepburn w „Śniadaniu u Tiffany’ego” – to jedna z największych kocich gwiazd filmowych, a jego prawdziwe imię brzmiało Orangey,
- Jonesy – rudy kot, który zagrał ulubieńca załogi statku „Nostromo” w „Obcym”,
- Krzywołap – rudy pers należący do Hermiony Granger z „Harry’ego Pottera”,
- Orion – rudo-biały kot z charakterystycznym naszyjnikiem z Pasem Oriona – zagrał w „Facetach w czerni”.
Równie sławni są rudzi bohaterowie komiksów i animacji – Kot w Butach ze „Shreka”, nieśmiertelny Garfield Jima Daviesa (znany również z dwóch filmów pełnometrażowych), Oliver z „Olivera i spółki” oraz Thomas O’Malley z „Aryskotratów” Disneya, kot Michael z serii japońskich komiksów czy Heathcliff (w Polsce znany jako „Łebski Harry”) z serii kreskówek wyprodukowanej w latach 80.
5. Jak rudy… to w pręgi
Niezależnie czy kocur, czy kotka – rude lub biało-rude koty o jednolitym, gładkim umaszczeniu, bez śladu żadnego rysunku, są rzadkością. Gen rudości współwystępuje niezwykle często z genem odpowiedzialnym za pręgowanie, czyli tzw. genem agouti. A nawet jeśli kot nie jest pręgowany – czyli nie posiada w swym genotypie takiego genu – i tak może mieć mniej lub bardziej wyraźnie zaznaczony rysunek.
Jeśli nasz rudzielec ma wziąć udział w wystawie jako kot rudy, a nie rudy pręgowany, delikatny rysunek na futerku jest dopuszczalny. Najwyżej cenione są jednak koty jednolicie rude. Podobnie sprawa wygląda z kotami o umaszczeniu kremowym. Kolor kremowy jest niczym innym jak rozjaśnionym kolorem rudym – we włosach występuje w tym wypadku mniej cząsteczek pigmentu odpowiedzialnego za rudą barwę.
