Niebieskie oczy są u kotów dość wyjątkowe – chyba że mówimy o kociętach. Każdy kociak ma niebieskie oczy, ponieważ błękitna tęczówka nie jest efektem działania żadnego barwnika jak w przypadku oczu miedzianych, żółtych czy zielonych lecz… braku barwnika. Komórki odpowiedzialne za wybarwienie oczu, czyli melanocyty, u małych kociąt nie są jeszcze aktywne i nie produkują melaniny.
U niebieskookich białych kotów czy kotów o ubarwieniu syjamskim (colorpoint) produkcja barwnika będzie jednak tak niska, że oczy tych zwierząt nie wybarwią się nigdy. Zarówno gen dominującej bieli (W), jak i allele albinizmu kotów syjamskich czy np. białych kotów orientalnych krótkowłosych hamują produkcję melaniny – zarówno tej barwiącej tęczówki, jak i sierść.
Tak wygląda genetyka niebieskich oczu u kotów – w większości przypadków. Ojos azules to jednak przypadek wyjątkowy.
Historia rasy ojos azules
Ojos azules to dość nowa i jak do tej pory bardzo rzadka rasa kotów, której unikalną cechą są niezwykłe tęczówki oczu. Nazwa rasy pochodzi z języka hiszpańskiego i oznacza po prostu „niebieskie oczy”.
Pierwszą znalezioną kotką była zjawiskowo wyglądająca niebieskooka kotka szylkretowa, której nadano imię Cornflower (czyli „Chaber”
Ojos azules: gen chabrowych oczu
Kolor ich oczu to rezultat działania zupełnie innego genu niż w przypadku pozostałych niebieskookich mruczków. Gen ów wpływa na zahamowanie produkcji melaniny w tęczówkach (choć w nieco inny sposób, ponieważ rezultatem są oczy w ciemniejszej tonacji niż u innych niebieskookich kotów). Nie wpływa natomiast na kolor sierści.
Gen, który jest odpowiedzialny za ciemnoniebieskie oczy u ojosów odpowiada także za inne cechy rasy – na pierwszy rzut oka niezwiązane z kolorem tęczówek. Warunkuje występowanie niewielkich białych skarpetek i rękawiczek na łapkach ojosów, a także często występujące u nich białe plamki na pyszczku czy ogonie oraz charakterystyczne, lekkie spłaszczenie końcówki ogona.
Hodowla kotów ojos azules
Gen ciemnoniebieskich oczu u ojosów nie niesie ze sobą ryzyka wystąpienia głuchoty jak w przypadku niebieskookich białych kotów z genem dominującej bieli. Nie zwiększa także prawdopodobieństwa wystąpienia takich wad jak zez. Niestety – jest on w stanie spowodować znacznie poważniejsze konsekwencje niż ów zez.
Badania nad rasą przeprowadzone przez Solveiga Pfluegera wykazały, że jeśli gen Ojos jest homozygotyczny (czyli stanowi parę identycznych alleli), jest genem letalnym. W większości przypadków homozygotyczne płody umierają jeszcze przed narodzinami. Jeśli kocię urodzi się żywe, może być również obarczone wadą.
Gen powodować może deformacje czaszki oraz wykształcenie się krótkiego, zwiniętego ogona.
Dlatego właśnie w hodowli powinno uzyskiwać się wyłącznie osobniki heterozygotyczne, czyli takie, u których gen Ojos występuje w postaci pary różnych alleli. Według przytoczonych badań w wersji heterozygotycznej powiązane z genem mutacje nie ujawniają się. Aby kocięta były heterozygotyczne, hodowca musi krzyżować kota ojos azules z kotem nieposiadającym niebieskich oczu.
Ojos azules – wygląd
Dozwolone są wszystkie kolory umaszczczenia. Ojosy często mają białe znaczenia na krańcowych częściach ciała – wspomniane skarpetki i rękawiczki, koniec ogona, pyszczek. Unika się hodowli białych ojosów. Po pierwsze, trudno odróżnić je od innych niebieskookich białych kotów, po drugie natomiast – koty te mogą być obarczone dziedziczną głuchotą, a także zezem.
Oczy ojosa są duże, lekko migdałowate, niemal okrągłe. Są wyraziste i błyszczące, w czystym kolorze niebieskim lub szaroniebieskim w ciemnym odcieniu, bez nut turkusowych.
Charakter rasy ojos azules
Trudno jednoznacznie określić cechy charakteru rasy ze względu na niską liczebność.
Koty, które do tej pory wyhodowano, określono jako przyjacielskie, przywiązane, aktywne i skłonne do zabawy, a jednocześnie „kolankowe” – potrzebujące uwagi i troski ze strony opiekuna.
Jeśli rasa będzie zyskiwać na popularności i powstanie więcej hodowli, będzie można określić charakterystyczne cechy osobowości.
Kontrowersje wokół rasy ojos azules
W 1991 r. amerykańska organizacja felinologiczna TICA wstępnie zarejestrowała rasę ojos azules. Wówczas jednak rasa liczyła zaledwie 10 osobników. FIFe czy amerykańska CFA nie uznają tej rasy. Standard ojos azules (o kodzie OA) TICA sformułowała w 2004 r., ostatnio jednak organizacja zawiesiła hodowlę celem zbadania zgłaszanych możliwości wystąpienia wad genetycznych (deformacji czaszki) nie tylko u osobników homozygotycznych.
Ojos azules to wciąż koty bardzo rzadkie i mimo uderzającej urody – kontrowersyjne ze względu na możliwe wady towarzyszące mutacji odpowiedzialnej za wystąpienie genu Ojos. Istnieje wciąż niewiele hodowli rasy na świecie; w Polsce nie ma żadnej. Jednocześnie wydaje się, że mutacja Ojos lub jej podobna co jakiś czas pojawia się spontanicznie u różnych kocich populacji.
Dowodem na to może być znalezienie kotów o cechach ojos azules w australijskiej Nowej Południowej Walii w 1992 r. Musiała być to niezależna mutacja – rasy ojos azules nie wwożono nigdy do Australii.
Cena ojos azules
Koty rasy ojos azules nie są dostępne w Polsce. Ze względu na rzadkość występowania rasy, cena kocięcia rasy ojos azules może wahać się od 1000 do nawet 1500 euro (od 4000 zł do ponad 6000 zł).
