Zapalenie spojówek to schorzenie, które występuje u kotów dość często. Szczególnie narażone są na nie kocięta, koci seniorzy oraz zwierzęta o obniżonej odporności. Zazwyczaj ta choroba oka u kotów ma tło zakaźne; rzadziej jest wynikiem alergii czy urazu mechanicznego, w tym m.in. obecności ciała obcego w oku.
Przyjrzyjmy się przyczynom i objawom zapalenia spojówek u kotów oraz metodom leczenia tej choroby.
Objawy zapalenia spojówek u kota
Spojówka to cienka, delikatna błona pokrywająca zewnętrzną, przednią powierzchnię gałki ocznej oraz wewnętrzną powierzchnię powiek. Stan zapalny tej błony jest dla kota uciążliwy, choć początki choroby bywają niepozorne i nie wywołują u zwierzęcia bólu czy swędzenia i pieczenia.
Nieleczone choroby oczu mogą jednak doprowadzić do znacznego dyskomfortu, a niektóre z nich, z czasem, nawet do utraty wzroku.
Do charakterystycznych objawów choroby należą:
- zaczerwienienie spojówek,
- obrzęk wokół oka,
- wyciek surowiczy z oczu (jego kolor i przejrzystość zależą od podłoża zapalenia),
- zabrudzona, zlepiona sierść w okolicy oczu,
- mrużenie oczu.
Ponadto często można dostrzec trzecią powiekę zachodzącą na oko od strony jego kącika. W początkowym stadium zapalenia spojówek kot nie odczuwa bólu; z czasem może jednak pocierać chore oko łapką. Najczęściej jednak choroba nie powoduje znaczących zmian w zachowaniu zwierzęcia.
Po zaobserwowaniu objawów świadczących o stanie zapalnym należy niezwłocznie zabrać kota do lekarza weterynarii. Jeśli podejrzewasz uraz czy podrażnienie oka przez czynniki zewnętrzne, nie zapomnij powiedzieć o tym lekarzowi.
Przyczyny zapalenia spojówek u kota
Do stanu zapalnego spojówek może dojść z różnych przyczyn. Właściwa diagnoza jest podstawą skutecznego leczenia. Główne przyczyny powstawania stanu zapalnego w obrębie oka są następujące:
Uraz mechaniczny lub podrażnienie
Na przykład za sprawą obecności ciała obcego w oku, podrażnienia oka przez gałąź, źdźbło trawy, dym papierosowy, środki chemiczne itd.
Do stanu zapalnego mogą prowadzić też wady wrodzone, na skutek których gałka oczna jest stale drażniona. Należą do nich np. wady wzrostu rzęs czy wadliwie zbudowana powieka, która wywija się w stronę gałki ocznej.
Infekcja wirusowa
Zapalenie spojówek towarzyszy bardzo często tzw. kociemu katarowi, czyli chorobie infekcyjnej górnych dróg oddechowych wywołanej przez herpeswirusa kociego typu 1 (FHV-1) lub kaliciwirusa kociego (FCV), choć ten ostatni częściej atakuje gardło i jamę ustną niż oczy.
Herpeswirus odpowiedzialny jest za najwięcej przypadków zakaźnego zapalenia spojówek w populacji kotów. Wywołuje ponadto zapalenie rogówki, a choroba prowadzić może do owrzodzenia rogówki czy martwiaka rogówki. Do innych wirusów wywołujących zapalenie spojówek należą reowirusy.
Infekcja bakteryjna — chlamydiowe zapalenie spojówek u kota
Zapalenie spojówek może mieć również podłoże bakteryjne. Wówczas wyciek surowiczy jest mętny, ropny. Do najczęstszych sprawców należy tu bakteria Chlamydofila felis. Wywołana przez te drobnoustroje chlamydioza jest chorobą, która może przybrać charakter przewlekły i ma tendencję do nawrotów.
Do jej symptomów należą obfity surowiczy wypływ, kurcz powiek i obrzęk spojówek. Spojówki atakują ponadto bakterie Mycoplasma spp. i Bordetella bronchiseptica.
Zakaźne zapalenie spojówek u kota – diagnoza i leczenie
Zakaźne zapalenie spojówek najczęściej ma podłoże wirusowe (herpeswirus FHV-1) lub mieszane (zakażenie wtórne bakteriami Chlamydofila felis u kota już chorującego na wirusowy koci katar). Chorobę zakaźną mogą oczywiście wywołać inne wymienione wcześniej patogeny.
Diagnozowanie przyczyn zapalenia spojówek nie zawsze jest proste i może wymagać wykonania wymazu z worka spojówkowego lub innego rodzaju testu z zakresu diagnostyki laboratoryjnej.
Niestety należy tu dodać, że często testy te bywają zawodne i mogą dawać wyniki fałszywie pozytywne lub fałszywie negatywne. Dlatego istotne są ponadto takie elementy jak analiza koloru i konsystencji wypływu surowiczego z oka oraz charakterystyka objawów towarzyszących.
Kaliciwirozie towarzyszą przykładowo zmiany w obrębie jamy ustnej i nosowej, takie jak nadżerki, owrzodzenie, zapalenie dziąseł. Surowiczo-ropny wypływ z nosa jest charakterystyczny zarówno dla zakażenia herpeswirusem, jak i kaliciwirusem, natomiast rzadziej reowirusem czy chlamydią. Nie występuje przy zakażeniu Mycoplasma spp. i Bordetella bronchiseptica.
Ogólne objawy ze strony układu oddechowego, jak kichanie i utrudnione oddychanie, są typowe dla infekcji wirusami kociego kataru.
W trakcie choroby wywołanej reowirusem obserwujemy obfite łzawienie, natomiast nie towarzyszy mu przekrwienie i obrzęk spojówek.
Generalnie choroba wywołana przez tego wirusa obejmuje głównie oczy i nie towarzyszy jej cały zespół objawów jak przy tzw. kocim katarze. M.in. dlatego zarówno zakażenia wyłącznie bakteryjne, jak i reowirusowe cechuje niska śmiertelność, przy katarze kocim natomiast jest ona średnia do wysokiej (w przypadku kociąt, kotów starszych i o osłabionej odporności).
Leczenie wirusowego zapalenia spojówek u kota wywołanego FHV-1
Leczenie herpeswirozy obejmuje leczenie miejscowe kroplami z antybiotykiem (np. tobramycyna, erythromycyna, ofloksacyna) i niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Doustnie podaje się preparat zawierający lizynę (L-lysine), wspomagającą układ odpornościowy i walkę organizmu z chorobą. L-lizyna ogranicza replikację wirusa.
Należy pamiętać, że kotu choremu na herpeswirozę nie wolno podawać kropli do oczu zawierających sterydy! Środki te powodują obniżenie miejscowej odporności i wspomagają namnażanie się wirusa. Ułatwiają ponadto wirusowi zakażenie rogówki.
Obecnie na rynku – również w Polsce – dostępny jest także famcyklowir. Jest to preparat dający największe nadzieje w walce z FHV-1. U wszystkich kotów biorących udział w badaniach klinicznych nad lekiem zaobserwowano poprawę stanu klinicznego, a u niektórych całkowitą remisję choroby. Kuracja nie dawała żadnych skutków ubocznych. Leczenie famcyklowirem jest niestety bardzo kosztowne.
Pokonanie kociego kataru nie oznacza niestety pozbycia się wirusa. Zakażenie latentne oznacza, że patogen będzie obecny w fazie uśpienia w kocim organizmie przez całe życie zwierzęcia i może uaktywniać się np. w momencie obniżenia odporności – na podobnej zasadzie jak np. wirus opryszczki u człowieka.
Wówczas mogą wystąpić u kotów objawy kliniczne choroby, a zwierzę w tym okresie może być źródłem zakażenia dla innych kotów.
Leczenie zapalenia spojówek wywołanego kaliciwirusem lub bakteriami
Również w tych przypadkach podstawą leczenia są krople z antybiotykiem oraz leki przeciwzapalne. Przy kaliciwirozie bardzo istotne jest leczenie wspomagające obejmujące podawanie preparatów wzmacniających odporność i hamujących replikację wirusa, jak wspomniana L-lizyna czy interferon.
Czy istnieją domowe sposoby na zapalenie spojówek?
Pamiętaj, że nie może ono zastąpić leczenia pod kierunkiem lekarza weterynarii, ale możesz pomóc kotu poprzez przemywanie oczu solą fizjologiczną czy też podając wzmacniające preparaty witaminowe oraz dbając o zbilansowaną, zdrową, smakowitą dietę.
Ten ostatni czynnik jest o tyle istotny, że choroby obejmujące nie tylko oczy, ale i nos, mogą upośledzać węch zwierzęcia, co skutkuje brakiem apetytu. Pokarm o silnym zapachu może zachęcić kota do jedzenia.
Choroby oczu u kota – inne przyczyny
Jeśli przyczyną nawracającego zapalenia spojówek są wady powiek czy rzęs, po wyleczeniu miejscowym stanu zapalnego jedyną metodą zapobiegawczą jest korekta chirurgiczna. W tym wypadku przyczyna zapalenia jest łatwa do ustalenia.
Jeżeli przyczyną jest natomiast uraz mechaniczny, stosuje się leczenie objawowe. W zależności od tego, jak poważny jest uraz, weterynarz najpierw będzie leczył obrażenia oka i jego okolic, po czym włączy do kuracji krople przeciwzapalne.
Oprócz wyleczenia objawów zapalnych, należy upewnić się, że wzrok nie uległ uszkodzeniu, a zwierzę nie będzie miało w następstwie choroby problemów z oczami.
Może się zdarzyć, że po pobraniu wymazu analiza laboratoryjna stwierdzi brak patogenów w płynie pochodzącym z worka spojówkowego. Oznacza to, że tło choroby nie jest zakaźne. Może to być natomiast alergia.
Alergiczne zapalenie spojówek u kotów, podobnie jak u człowieka, może być symptomem uczulenia na pyłki roślin lub inne alergeny znajdujące się w powietrzu. Aby określić dokładną przyczynę choroby, należy wykonać testy alergiczne u zwierzęcia.
W przypadku potwierdzenia alergii u kota, lekarz zaleci odpowiednie leki antyalergiczne, a także działania profilaktyczne polegające na unikaniu styczności zwierzęcia z alergenem. Pomocne może się okazać śledzenie kalendarza dla alergików i m.in. nieotwieranie okna czy niewychodzenie ze zwierzęciem na spacery/niewypuszczanie go na balkon w dni, w których stężenie danych pyłków jest wysokie.
Jak dbać o kocie oczy?
Nie zapomnij, że skutkiem ubocznym wielu chorób oczu jest zwiększona wrażliwość na światło. Unikaj mocnych lamp, zakrywaj okna zasłonami czy roletami w dni bardzo słoneczne.
Pamiętaj też, aby zaszczepić swojego kota przeciwko wirusom kociego kataru. Dostępna jest również szczepionka przeciwko chlamydiozie. Warto je rozważyć, zwłaszcza że choroba ta należy do zoonoz – może się nią zarazić również człowiek.
Choroby kotów
