Anatomia psa
Anatomia psa to nauka o budowie ciała psa, wraz z układami oraz narządami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Anatomia psa zatem szczegółowo opisuje budowę psa oraz umiejscowienie poszczególnych układów i narządów znajdujących się wewnątrz ciała psa. Anatomia psa stanowi ponadto gałąź większej nauki, jaką jest anatomia zwierząt, która jest elementem studiów weterynaryjnych i zootechnicznych.
Są dwa rodzaje anatomii zwierzęcia: opisowa oraz topograficzna. Pierwsza zajmuje się budową organów wewnętrznych i funkcjonowaniem układów, druga z kolei bada położenie poszczególnych narządów względem siebie. Jest dziedziną bardzo ważną dla weterynarzy, którym znajomość topografii ciała umożliwia wykonywanie zabiegów.
Anatomia wraz z histologią (anatomią mikroskopową) i anatomią porównawczą, tworzą wspólnie dział nauki nazywany morfologią.
Układ kostny psa
Układ kostny psa pełni dwie podstawowe funkcje : stanowi "rusztowanie" - oparcie dla mięśni i organów wewnętrznych oraz wraz z mięśniami i stawami umożliwia psu poruszanie się. Kości, które otaczają i podtrzymują organy wewnętrzne to międzu innymi czaszka, klatka piersiowej czy miednica.
Układ kostny, czyli szkielet psa, jest częścią układu ruchu, do którego zaliczają się również stawy i więzadła i mięśnie.
Do najważniejszych elementów układu kostnego psa zalicza się:
Czaszka, czyli szkielet głowy
Składają się na niego kości mózgoczaszki otaczające mózgowie czworonoga oraz trzewioczaszki, które okalają jego oczy i jamę ustną. W szkielecie głowy znajduje się również kość szczękowa, na której osadzone są zęby łuku górnego psa i kość nosowa, która zamyka górną część jego jamy nosowej.
Ponadto: kość łzowa, jarzmowa, podniebienna, potyliczna, skroniowa, sitowa, klinowa oraz ciemieniowa. Jest także żuchwa zbudowana z dolnej szczęki i osadzonych na niej zębów łuku dolnego.
Dorosły pies ma w sumie 42 zęby. W szczęce (potocznie nazywana „szczęką górną”) znajduje się sześć siekaczy, dwa kły, cztery przedtrzonowce i dwa trzonowce.
W żuchwie (potocznie zwanej szczęką dolną) jest sześć siekaczy, dwa kły, cztery przedtrzonowce, ale w przeciwieństwie do szczęki trzy trzonowce.
U psów wyróżniamy zgryz nożycowy (uznawany za prawidłowy), przodozgryz, tyłozgryz, zgryz cęgowy i zgryz krzyżowy. Inne zgryzy mogą być cechą rasową uwzględnioną w poszczególnych wzorcach (przodozgryz występuję u ras bracychefalicznych, takich jak buldogi czy pekińczyki).
W kościach czaszki psa znajdują się też zatoki – puste, wypełnione powietrzem przestrzenie wyściełane błoną śluzową.
Kręgosłup
Składa się z kręgów szyjnych, piersiowych i lędźwiowych, kości krzyżowej oraz kręgów ogonowych. Ochrania rdzeń kręgowy i stanowi podporę dla ciała czworonoga.
Żebra
Pies posiada 13 par żeber. Ich najważniejszą funkcją jest ochrona delikatnych narządów wewnętrznych znajdujących się w klatce piersiowej. 9 par żeber łączy się z mostkiem i zamyka klatkę piersiową psa od dołu. Pozostałe tworzą otwarty łuk żebrowy.
Miednica
Składa się ze zrośniętych kości: biodrowej, kulszowej i łonowej. Łączy kręgosłup psa z tylnymi łapami i ochrania istotne narządy wewnętrzne takie jak: pęcherz i jelito grube.
W szkielecie kostnym psa są również kości kończyn przednich takie jak: łopatka, kość ramienna, promieniowa, łokciowa, nadgarstek, śródręcze, kości palców oraz pazurowe i kości kończyn tylnych takie jak: udowa, strzałkowa, piszczelowa oraz staw skokowy, śródstopie, kości palców i pazurowe.
Długość kośćca, jak i wielkość psa są uwarunkowane jego rasą.
Anatomia psa: organy wewnętrzne
Narządy wewnętrzne podtrzymujące funkcje życiowe psa to:
- Przełyk – umożliwia transport pokarmu oraz wody z jamy ustnej do żołądka. Jego wewnętrzną warstwę stanowi błona śluzowa, na której są uformowane podłużne fałdy.
- Tchawica – przewodzi powietrze do płuc. Biegnie od krtani przez szyję aż do klatki piersiowej, gdzie rozdwaja się i dociera do prawego i lewego oskrzela. Posiada swój własny szkielet zbudowany z tkanki chrzęstnej;
- Płuca – zlokalizowane w klatce piersiowej czworonoga. Ich zadaniem jest wymiana gazowa, czyli pobieranie tlenu i wydalanie dwutlenku węgla. Są otoczone opłucną i zbudowane z pęcherzyków płucnych;
- Żołądek – jest organem, który przyjmuje pokarm, następnie trawi go przy pomocy soków żołądkowych, a potem przesuwa do jelita cienkiego. U psów jest jednokomorowy.
- Nerki – usuwają końcowe produkty przemiany materii, dbają o należyty bilans płynów i minerałów;
- moczowody i pęcherz moczowy – dzięki nim pies wydala mocz, co jest równoznaczne z pozbywaniem się szkodliwych substancji z organizmu.
- Wątroba – największy gruczoł w organizmie zwierzęcia. Syntezuje i magazynuje metabolity, powstrzymuje działanie toksyn oraz reguluje gospodarkę wodną.
- Śledziona – zlokalizowana pod przeponą, w badaniu palpacyjnym może być niewyczuwalna. Stanowi rodzaj węzła chłonnego, którego choroba może predysponować do powstania nowotworu;
- Serce – najważniejszy element układu krwionośnego, który umożliwia dopływ krwi do wszystkich organów ciała. U dużych ras bije około 80 razy na minutę. U małych uderzenia są szybsze – około 120 na minutę;
- Jelita – stanowią najdłuższy odcinek układu pokarmowego. Składają się z dwunastnicy połączonej z żołądkiem, jelita czczego, biodrowego docierającego do okrężnicy oraz samej okrężnicy;
- Odbytnica – dzięki niej pies może oddawać kał. Podtrzymują ja pierwsze kręgi ogonowe.
Układ rozrodczy psa
Ważną rolę odgrywa układ rozrodczy. Jego budowa jest zależna od płci. U samic jest to pochwa, jajniki oraz jajowody, a u samców prącie, jądra i nasieniowody. Dzięki narządom płciowym pies może się rozmnażać.
Układ mięśniowy psa
W budowie anatomicznej zwierzęcia wyróżnia się również układ mięśniowy, który jest zależny od rasy pupila. Każdy z mięśni pełni określoną funkcję, a ich wielkość i kształt są uwarunkowane sprawowanymi przez nie funkcjami.
W zależności od miejsca położenia oraz pełnionych funkcji, u psa wyróżnia się następujące grupy mięśni:
- mięśnie głowy
- mięśnie szyi
- mięśnie łopatki
- mięśnie okolicy ramiennej
- mięśnie okolicy przedramienia
- mięśnie brzucha
- mięśnie okolicy uda
- mięśnie okolicy podudzia
Zewnętrzna budowa psa
W skład tułowia psa wchodzą: klatka piersiowa, kłąb, grzbiet, zad oraz brzuch.
Z przodu tułowia znajduje się szyja wraz z głową oraz dwie kończyny przednie (prawa i lewa). Natomiast z tyłu tułowia są dwie kończyny tylne (prawa i lewa) oraz ogon.
Znajomość anatomii ciała psa jest ważna nie tylko nieodzownym elementem studiów weterynaryjnych i zootechnicznych. Podstawową wiedzę na ten temat powinien mieć każdy właściciel czworonoga. W ten sposób może szybko zareagować na wszelkie niepokojące objawy lub potrzeby zwierzęcia.
Konsultacja: lekarz weterynarii Melania Nowak
