Świąd definiowany jest jako „nieprzyjemne uczucie wyzwalające potrzebę drapania” (źródło: Ż. Listowska, Świąd skóry u kotów – postępowanie diagnostyczne, „Weterynaria w praktyce” 2021, nr 9).
Lekarze weterynarii i behawioryści zgodnie twierdzą, że silny świąd jest dla zwierzęcia trudniejszy do zniesienia niż ból – stąd też kot borykający się z uporczywym swędzeniem będzie zdolny nawet do samookaleczenia (drapanie, notoryczne wylizywanie, wygryzanie sierści prowadzące do powstawania ran).
Przyczyny świądu mogą być o tyle trudne do zdiagnozowania, że świąd jest symptomem różnych schorzeń dermatologicznych i ogólnoustrojowych.
Jak rozpoznać świąd u kota?
Kot cierpiący z powodu przewlekłego świądu może częściej się drapać i więcej czasu poświęcać na toaletę. Zauważenie tych początkowo subtelnych zmian w zachowaniu zwierzęcia nie zawsze jest proste.
Bardzo często opiekunowie kotów zgłaszają się do lecznicy ze zwierzakiem, u którego zauważyli miejscowe wyłysienia czy drobne ranki. Koty są niestety mistrzami w ukrywaniu swych dolegliwości – także swędzenia. Dlatego warto zwracać uwagę na wszystkie zachowania i objawy, które mogą wskazywać na świąd, a są to na przykład:
- zadrapania na skórze,
- wygryzienia,
- nagłe, nerwowe rozpoczynanie toalety danej części ciała,
- wygryzanie, żucie danej części ciała,
- przerzedzenia, wyłysienia,
- ranki wskazujące na samouszkodzenie skóry,
- stan zapalny skóry,
- intensywniejsze niż dotychczas ocieranie się o przedmioty,
- nadstawianie swędzących części ciała do głaskania, drapania,
- częste przewracanie się z boku na bok,
- potrząsanie głową,
- saneczkowanie (pocieranie lub jeżdżenie zadem po podłodze).
Nasilenie świądu często następuje w nocy, gdy inne bodźce ulegają wyciszeniu (stąd zwierzę może być w nocy szczególnie niespokojne), a także w wyniku stresu, przy odwodnieniu bądź przy podwyższonej temperaturze ciała.
Dermatofitoza – częsta przyczyna umiarkowanego świądu u kota
Lista możliwych przyczyn świądu u kota jest niestety długa. Aby postawić trafną diagnozę, lekarz potrzebuje dobrego wywiadu (poinformuj o wszystkich zmianach w zachowaniu kota i ewentualnych objawach towarzyszących), a także dokładnego zbadania pacjenta w lecznicy i czasem dodatkowych badań laboratoryjnych,
Jedną z częstszych przyczyn świądu u kotów jest dermatofitoza. Warto wykluczyć właśnie tę chorobę skóry w pierwszej kolejności, jako że lubi ona „udawać” wiele innych schorzeń skórnych swym obrazem klinicznym.
Dermatofitoza wywoływana jest przez grzyby z gatunku Microsporum canis. Jest to najczęściej diagnozowana u kotów choroba o podłożu grzybiczym.
Do typowych zmian skórnych występujących w przebiegu przewlekłej dermatofitozy należą okrągłe wyłysienia i łuszczenie się naskórka, tworzące często charakterystyczny rumieniowy pierścień otaczający gojącą się partię skóry. Nasilenie objawów ma charakter indywidualny i w dużej mierze zależy od odporności danego kota.
Ogniska chorobowe najczęściej występują na głowie, choć mogą też obejmować inne partie ciała. U osobników młodych grzyb atakuje często najpierw grzbiet nosa. Chorobie nie towarzyszy raczej apatia, brak apetytu czy gorączka. Świąd jest najczęściej niewielki lub umiarkowany.
Zaleca się diagnozowanie dermatofitozy poprzez badanie hodowlane z wykorzystaniem podłoża selektywnego dla dermatofitów – to najpewniejsza metoda.
Świąd u kota jako objaw alergii
Choroby alergiczne są częstymi przyczynami występowania u kotów silnego świądu. Kot może mieć uczulenie na różne czynniki. Świąd i zmiany zapalne skóry mogą być chociażby objawami alergii pokarmowej, czyli reakcji immunologicznej organizmu kota na określone białka zawarte w pokarmie.
Alergia ta nie ma charakteru sezonowego. Istnieją testy serologiczne służące do diagnozowania alergii pokarmowej u kotów, jednak część lekarzy uznaje je za niemiarodajne. Najpewniejszą metodą odkrycia, jakie białko wywołuje alergię, jest zastosowanie trwającej 12 tygodni diety eliminacyjnej.
Do cyklicznych rodzajów alergii, które mogą wywoływać świąd, należy np. nadwrażliwość na ukąszenia niektórych owadów, chociażby komarów. W tym przypadku objawy alergii będą ustępowały w sezonie zimowym. Alergia na jad pcheł z kolei będzie dawać objawy tylko wówczas, gdy zwierzę zaatakują te pasożyty.
Wrodzoną chorobą, mocno powiązaną z alergią, jest atopia. U kotów cierpiących na atopię dochodzi do skórnych reakcji alergicznych w momencie zadziałania alergenu środowiskowego. Mogą to być roztocza kurzu domowego, pyłki czy pleśń.
W przypadku pyłków alergia będzie miała charakter sezonowy, przy uczuleniu na kurz objawy będą występować cały rok. Oprócz zmian skórnych i świądu tym alergiom mogą, choć nie muszą, towarzyszyć objawy ze strony układu oddechowego (kaszel, duszności, częsty nieżyt nosa).
Przyczyny świądu u kota – inne choroby dermatologiczne i pasożytnicze
Nierzadko przyczyną świądu u kota są infekcje skórne bądź obecność pasożytów. Możemy tu wymienić na przykład:
- Świerzb – może być wywołany przez świerzbowca kociego (wówczas świądem objęte są różne partie skóry) bądź – najczęściej – świerzbowca usznego, który gnieździ się w kanałach słuchowych; świerzbowce wywołują bardzo uporczywy świąd;
- Alergiczne pchle zapalenie skóry, powiązane ze wspomnianą wcześniej nadwrażliwością na pchli jad;
- Dermatomykozę – chorobę wywoływaną przez drożdżaki, które mogą zaatakować duże partie ciała, ale częściej umiejscawiają się na ograniczonym obszarze, np. między palcami czy w przewodach słuchowych; podobnie jak inne infekcje grzybicze, również i ta nie musi wywoływać silnego świądu;
- Infekcje bakteryjne – jako pierwotna przyczyna świądu występują rzadko, ale mogą potęgować objawy innych chorób przebiegających ze świądem, skutkujących naruszeniem ciągłości skóry i pojawieniem się stanów zapalnych;
- Trombikulozę – wywołaną przez pasożyty Neotrombicula autumnalis, które upodobały sobie części ciała pokryte cienką i delikatną skórą, jak np. wargi, okolice narządów płciowych, uszy, okolice oczu, stopy czy brzuch; objawami chorobowymi są silnie swędzące krostki i grudki;
- Nużycę – wywoływaną przez nużeńce, a objawiającą się łuszczeniem się naskórka, pojawianiem się krost, rumienia, miejscowych wyłysień;
- Chejletielozę – chorobę przebiegającą z silnym świądem, łuszczeniem się naskórka i łupieżem, wywołaną przez roztocza;
- Wszołowicę;
- Trądzik;
- Kontaktowe zapalenie skóry – np. po zaaplikowaniu szamponów czy preparatów leczniczych (w tym kropli przeciwpchelnych), na które kot wykazuje nadwrażliwość.
Inne przyczyny świądu u kota
Kolejną możliwą przyczyną świądu jest pęcherzyca liściasta. Jest oto choroba autoimmunologiczna, która zwodniczo naśladuje symptomy chorób alergicznych.
Jej objawy obejmują występowanie krost, a z czasem pojawienie się prosówkowego zapalenia skóry – najpierw w obrębie pyszczka, uszu, później także opuszek łap oraz sutków. Z czasem pojawiają się wyłysienia, owrzodzenia. Nos zazwyczaj ulega depigmentacji. Leczenie polega najczęściej na podawaniu leków immunosupresyjnych.
Bardzo trudne w diagnozie, ale również występujące u kotów, są dermatozy o podłożu psychogennym. Najczęściej przyczyną rozwinięcia się tu choroby skóry (połączonej z zaburzeniami behawioralnymi, w tym np. z samookaleczaniem się zwierzęcia) jest długotrwały stres. Chore koty często nadmiernie wylizują futro, a wyłysienia pojawiają się najpierw na brzuchu, udach, następnie na bokach. Równolegle z leczeniem objawowym musi zostać wdrożona terapia behawioralna.
Znacznie rzadziej przyczynami świądu u kotów są niektóre zmiany nowotworowe (np. chłoniaki skóry), herpeswiroza, nadczynność tarczycy lub choroby nerek.
Przewlekły świąd zawsze powinien skłonić Cię do odwiedzenia z kotem lekarza weterynarii. Jest to symptom chorobowy, który jest męczący dla zwierzęcia, a może być objawem poważnego schorzenia.
Przeczytaj również:
Objawy chorób u kota
