Choroby skóry u kota – objawy i leczenie

Dermatozy są u kotów dość częstym problemem. Mogą objawiać się jako wykwity skórne, krosty, zmiany ropne, miejscowe wyłysienia czy nadprodukcja łoju i łupież. Leczenie chorób skórnych zwykle obejmuje zarówno kurację miejscową, jak i leczenie bardziej ogólne, uzależnione od przyczyny wystąpienia problemów dermatologicznych.

Alergiczne pchle zapalenie skóry (APZS)

Dermatozy wywołane przez pasożyty należą do najczęściej spotykanych problemów skórnych u kotów. Borykają się z nimi głównie koty wolno żyjące i wychodzące, ale to nie oznacza, że koty pozostające wyłącznie w domu nie są na nie narażone. Niektóre pasożyty mogą przybyć do domu np. na naszych butach czy ubraniu, może też przynieść je chociażby pies.

Alergiczne pchle zapalenie skóry (APZS) to choroba dotykająca wiele kotów, które zostały zaatakowane przez pchły. Ślina pcheł to silny alergen. Do objawów APZS należą:

• silny świąd i związane z nim uporczywe drapanie się zwierzęcia,
• wyłysienia,
• intensywne wylizywanie się,
• zaczerwienienie skóry,
• wypryski,
• grudki zapalne.

Dodatkowym problemem, oprócz samych zmian skórnych, są ranki tworzące się na skutek drapania się i intensywnego wylizywania, a nawet wygryzania sierści przez kota. W tych miejscach uszkodzona skóra podatna jest na nadkażenia bakteryjne.

Leczenie APZS polega na podawaniu zwierzęciu sterydowych leków przeciwzapalnych oraz przeprowadzeniu skutecznego odpchlenia.

Nużyca u kota

Oprócz pcheł, sprawcami chorób skóry mogą być także inne pasożyty, np. nużeńce (rodzaj roztoczy), wszy czy wszoły. Nużycę kotów wywołują dwa gatunki nużeńców, które zaczynają się namnażać najczęściej w wyniku wcześniejszego osłabienia organizmu zwierzęcia czy spadku odporności.

Objawy nużycy obejmują głównie obszar głowy, oczu, uszu, szyi, i należą do nich:

• świąd,
• wyłysienia,
• łuski,
• krosty i strupki,
• a także zapalenie ucha.

Wszy atakują najczęściej młode koty, choć zdarzają się i u osobników starszych. Podobnie jak ślina pcheł, ślina wszy również wywołuje świąd i reakcję zapalną. Oprócz zmian zapalnych oraz łuszczącego się naskórka, występują ranki powstałe na skutek samookaleczania się kota. Zmiany są widoczne najczęściej na głowie, pachach, stawach łokciowych, w pachwinach i kroczu. Dodatkowo zwracają uwagę liczne jaja pasożytów, wyglądające jak łupież. Postępowanie przy wszawicy jest podobne jak przy inwazji pcheł.

Grzybica skóry u kota 

U kotów występuje przede wszystkim dermatofitoza, czyli grzybicze zakażenie łodygi włosa i warstwy rogowej naskórka. Powoduje ona miejscowe wyłysienia oraz łuszczenie się skóry, ponadto łojotok oraz rumień. Zazwyczaj nie wywołuje świądu. Obejrzane pod mikroskopem kocie włosy są wyraźnie zmienione morfologicznie i połamane.

Dermatofitoza jest chorobą dotykającą koty dość często; dotyczy to zwłaszcza kotów żyjących w grupach, ale nie tylko. Kot zarazić się może zarówno przez kontakt z drugim chorym zwierzęciem (lub nosicielem) bądź poprzez środowisko. Zarodniki grzyba obecne są w dużej ilości w otoczeniu chorego kota, i to nawet przez kilka miesięcy, dlatego leczenie grzybicy może być długotrwałe, a choroba ma tendencję do nawrotów.

Do czynników sprzyjających rozwojowi grzybicy należą:

• wiek (przede wszystkim kocięta i koci seniorzy),
• uszkodzenia skóry (w tym mikrourazy, np. po ukąszeniu pcheł), które sprzyjają namnażaniu się grzybów chorobotwórczych,
• osłabiona odporność u kota,
• częste kąpanie kota, 
• i zbyt intensywna toaleta zwierzęcia.

Dermatofity chętnie namnażają się w wysokiej temperaturze, ale ekspozycja na słońce ma działanie grzybobójcze.

Leczenie polega na podawaniu preparatów przeciwgrzybiczych. Warto rozpocząć kurację środkami działającymi miejscowo – roztworami do smarowania, spryskiwania bądź kąpieli. Konieczne może być ogolenie miejsc zmienionych chorobowo.

Środki doustne (najczęściej itrakonazol) działają niekorzystnie na wątrobę. Wspomagająco lekarz może podać szczepionkę przeciwgrzybiczą. Należy równolegle zadbać o wzmocnienie odporności, gdyż własna odpowiedź immunologiczna to kluczowy element procesu leczenia kota.

Inną chorobą o podłożu grzybicznym jest liszaj obrączkowaty (obrączkowy). Liszaj u kota, podobnie jak u ludzi, można rozpoznać po okrągłych, zaognionych, łuszczących się zmianach na skórze. Chorobie towarzyszy świąd oraz miejscowe wyłysienia.

Alergie i atopowe zapalenie skóry u kotów

Objawy skórne mogą wskazywać na alergię u kota. Dermatozy są częstymi symptomami zarówno alergii kontaktowych, jak i pokarmowych.

Jedną z najczęściej występujących u kotów chorób o podłożu alergicznym jest atopowe zapalenie skóry. Pierwsze objawy kliniczne atopii pojawiają się najczęściej u młodych kotów, między 6. a 24. miesiącem życia. Należą do nich:

• silny świąd, ustępujący po podaniu glikokortykosteroidów;
• zapalne zmiany skórne: prosówkowe zapalenie skóry lub zespół eozynofilowy w postaci wrzodów, płytek eozynofilowych (zaogniona, wypukła, silnie swędząca zmiana) bądź ziarniniaka (zmiany guzkowate lub liniowe);
• charakterystyczne miejsca występowania zmian: głowa (zwłaszcza okolice uszu i powiek), szyja, brzuch, tylna strona ud, przestrzenie między palcami;
• u niektórych kotów rozwijają się dodatkowo inne choroby zapalne: alergiczne zapalenie oskrzeli, zapalenie spojówek, zapalenie błony śluzowej nosa.

Leczenie AZS u kotów polega na identyfikacji alergenu i unikania kontaktu kota z tym alergenem, leczeniu objawowym oraz immunoterapii. Leczenie objawowe polega na stosowaniu leków zapalnych i przeciwświądowych. Szczególnie ważna jest jednak dokładna identyfikacja alergenu, dzięki której można wdrożyć immunoterapię swoistą (odczulanie), która przynosi efekty u 50–80% pacjentów.

Zaburzenia produkcji łoju i rogowacenia naskórka u kota

Do tej grupy chorób należą np.

• łojotokowe zapalenie skóry,
• trądzik kotów,
• zapalenie skóry charakterystyczne dla kotów perskich i egzotycznych (obejmujące skórę pyszczka). To ostatnie schorzenie objawia się rumieniem i zmianami wysiękowymi; wraz z postępem choroby zwierzęciu może dokuczać także świąd.

Łojotokowe zapalenie skóry u kotów najczęściej objawia się obecnością łusek koloru białego, szarego lub żółtawego i suchością skóry. Łojotok u kotów raczej przebiega bez świądu, chyba że jego przyczyną pierwotną są np. inwazje pasożytów, choroby alergiczne czy zapalenie mieszków włosowych.

U kotów może wystąpić także trądzik. Jego główna przyczyna to zaburzenia rogowacenia w obrębie mieszków włosowych i przerost przewodów gruczołów łojowych. Rzadziej trądzik wywołują zakażenia bakteryjne, zmiany hormonalne oraz nadwrażliwość pokarmowa.

Koci trądzik można zaobserwować najczęściej na brodzie i w okolicach dolnej wargi, rzadziej na wardze górnej. W pierwszej fazie krostki trądzikowe mają postać ciemnych punktów, przybierających potem formę grudek, zaskórników.

Ciężka postać trądziku u kota może obejmować :

• wyłysienia w okolicach zmian,
• stan zapalny tkanki podskórnej,
• powstawanie torbieli,
• a następnie blizn potrądzikowych.

O sposobie leczenia danego przypadku trądziku u kota decyduje lekarz, a zaleconą kurację należy kontynuować do całkowitego wygojenia się zmian. Trądzik ma tendencję do nawracania, zwłaszcza w przypadku kotów o słabszej odporności.

Inne choroby skóry u kota

Należy tu wymienić m.in.

• choroby na tle bakteryjnym, jak ropno-urazowe zapalenie skóry,
• zapalenie mieszków włosowych o podłożu bakteryjnym,
• głębokie ropne zapalenie skóry,
• ropnie podskórne.

Do charakterystycznych objawów, poza objawami skórnymi, należą często gorączka, powiększone węzły chłonne i inne symptomy infekcji ogólnej.

Ropne zapalenie skóry może rozwinąć się w konsekwencji nieleczonej choroby alergicznej jako powikłanie długotrwałego procesu zapalnego, a także wszelkich schorzeń wywołujących świąd (nadkażenie ranek powstałych poprzez samookaleczenie się kota). Infekcje bakteryjne leczone są antybiotykami oraz – wspomagająco – innymi lekami, które przyspieszają łagodzenie zmian zapalnych, m.in. środkami niwelującymi świąd.

U kotów mogą wystąpić ponadto – choć rzadko – choroby skóry o podłożu autoimmunologicznym. Należą do nich: pęcherzyca liściasta czy liszaj rumieniowaty.

Dla liszaja rumieniowatego charakterystyczne są łuski i strupy, u kota występujące zwykle na łapach i uszach. Przy pęcherzycy natomiast zmiany skórne mają postać pęcherzyków, umiejscowionych najczęściej wokół oczu i na wargach. Gdy pękną, w ich miejscu tworzą się wypryski zapalne oraz owrzodzenia. Leczenie chorób autoimmunologicznych jest długie i musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza.

Prosówkowe zapalenie skóry u kota – schorzenie o różnych przyczynach

Prosówkowe zapalenie skóry to choroba dość trudna w diagnozie i leczeniu. Należy raczej powiedzieć, że jest to zespół objawów o różnych przyczynach. Obraz kliniczny prosówkowego zapalenia skóry u kota prezentuje się następująco:

• zmiany skórne są łatwiejsze do zlokalizowania na dotyk niż na oko; są to skupiska małych, zwykle zestrupiałych grudek przypominających ziarenka prosa;
• grudki najczęściej występują na głowie i szyi, na kończynach, tułowiu oraz na grzbiecie, w okolicach odcinka lędźwiowego kręgosłupa;
• w dalszym przebiegu choroby grudkom towarzyszą często takie objawy jak wyłysienia, owrzodzenia i nadżerki;
• zmianom często towarzyszy świąd.

Przyczyn prosówkowego zapalenia skóry może być wiele i należą do nich m.in.:

• reakcja związana z nadwrażliwością na ugryzienia owadów, zwłaszcza pcheł,
• alergia pokarmowa (prosówkowe zapalenie skóry może występować nawet u 20% pacjentów),
• alergia na podawane leki,
• nadwrażliwość na alergeny środowiskowe,
• zakażenie grzybicze, a konkretne dermatofitoza – ponieważ u kotów grzybica raczej nie wywołuje świądu, współwystępowanie świądu z dermatofitozą powinno być sygnałem, aby diagnozować zwierzę w kierunku prosówkowego zapalenia skóry,
• zakażenia bakteryjne,
• pęcherzyca liściasta.

Skuteczne leczenie prosówkowego zapalenia skóry polega na wyeliminowania stanu zapalnego skóry przy jednoczesnej identyfikacji i leczeniu przyczyn pierwotnych. Dlatego tak ważna w przypadku tej i innych dermatoz jest drobiazgowa diagnostyka, obejmująca dokładny wywiad lekarski i badanie palpacyjne, badanie otoskopowe skóry, sprawdzenie okrywy włosowej pod kątem obecności pcheł, niekiedy również badanie kału pod kątem obecności innych pasożytów.

Przy prosówkowym zapaleniu skóry wykonuje się także badania cytologiczne – są one nieocenione zwłaszcza przy podłożu zakaźnym czy autoimmunologicznym choroby. W przypadku podłoża alergicznego należy podjąć działania wskazane przy konkretnym typie alergii, np. zmianę leków, dietę eliminacyjną.