Jak rozpoznać pierwszą ruję u kota? Ile trwa ruja i jak pomóc kotce w tym czasie?

Ruja to okres, w którym kotka jest w stanie zajść w ciążę.

Ruja u kotki trwa około tygodnia i zazwyczaj występuje w okresie między styczniem a wrześniem. W związku ze sztucznym oświetleniem i ciepłem w domu bardzo często u kotek domowych powyższy cykl jest zaburzony. Nierzadko ruja u domowej kotki pojawia się przez cały rok. 

Ile trwa ruja u kotki?

Ruja u kotki trwa około 7 do 10 dni i jest bardzo męcząca zarówno dla kotki, jak i dla właściciela. Nierzadko zdarza się też, kotka wpada w stan tak zwanej rui permanentnej, czyli innymi słowy niekończącej się. Przyspieszyć jej zakończenie można dopuszczając do niej samca, ale istnieją też środki farmakologiczne przeznaczone do tego celu. Żadna z tych metod nie jest niestety metodą dobrą.

Dopuszczanie samca do kotki skutkuje tym, że zachodzi ona w ciążę, a my tym samym jesteśmy odpowiedzialni za znalezienie kilku kochających rodzin lub osób, które zechcą przygarnąć nasze kocięta, a trzeba pamiętać, że w jednym miocie może być ich nawet sześcioro.

Ponadto więcej niż 2-3 ciąże na rok są dla organizmu kotki bardzo obciążające. Tabletki podawane, aby zapobiec rui bądź ją zatrzymać, mogą natomiast przyczyniać się bezpośrednio do:

• rozwoju ropomacicza, 
• rozrostu i nowotworu gruczołów mlekowych 
• oraz nowotworu narządów rozrodczych.

Objawy rui u kotki

Koty zaliczane są do zwierząt tzw. sezonowo poliestralnych. Oznacza to, że ich aktywność płciowa jest silnie związana z wydłużającym się dniem.

Z tego powodu najwięcej rui przypada na okres od marca do maja. Stąd też się wzięła powszechna nazwa oznaczająca ruję – marcowanie. 

Objawy charakterystyczne dla rui u kotki są trudne do przeoczenia. Zachowanie kotki w tym okresie zmienia się całkowicie:

• Kotka podczas rui robi się niespokojna, pobudzona i domaga się głaskania. 
• Kotka zaczyna tarzać się po podłodze, głośno mruczeć i miauczeć bardzo charakterystycznymi dźwiękami, trochę przypominającymi płacz ludzkiego dziecka. 
• W okresie rui kotka ociera się o napotykane przedmioty, a także o nogi domowników znacznie intensywniej niż do tej pory.
• Pojawia się też często charakterystyczna pozycja z brzuchem na ziemi i ugiętymi przednimi łapami. Jest to pozycja do kopulacji.
• Kotka tupie tylnymi łapami przestępując z jednej na drugą.
• Zauważalnie częściej też oddaje mocz, czasem w połączeniu ze znaczeniem terenu bardzo nieprzyjemnymi dla ludzkiego nosa feromonami.
• Zmiana zachodzi także w obrębie zewnętrznych narządów płciowych – robią się nabrzmiałe i ukrwione.

Należy jednak pamiętać, że objawy rui u kotek są zróżnicowane, zdarza się nawet, że przebiega ona bezobjawowo! Jest to informacja szczególnie istotna, jeśli trzymamy kotkę z niewykastrowanym kocurem – zachodzi wtedy duże ryzyko zajścia w nieplanowaną ciążę. 

Kiedy występuje pierwsza ruja u kotki?

Pierwsza ruja u kotki może pojawić się pomiędzy 4. a 12. miesiącem życia. 

Okres przed wystąpieniem pierwszej rui to najlepszy czas na to, aby poddać kotkę zabiegowi sterylizacji. Zmniejszy to do minimum ryzyko zachorowania na ropomacicze i nowotwór gruczołów mlekowych. 

Dokładny termin pojawienia się pierwszej rui zależny jest od kilku czynników. Należą do nich, poza wiekiem:

• masa ciała – przynajmniej 2,5 kg;
• rasa – koty krótkowłose dojrzewają szybciej, a koty długowłose, z wyjątkiem półdługowłosych ras orientalnych, takich jak kot balijski, później niż inne rasy; persy przykładowo dojrzewają w wieku około 12-18 miesięcy, późno wchodzą w dojrzałość płciową także maine coony czy inne duże rasy;
• pora roku – jak wspomniałam, koty są zwierzętami sezonowo poliestralnymi, dlatego nawet w przypadku osiągnięcia odpowiedniego wieku oraz masy ciała kotka może mieć ruję po raz pierwszy z opóźnieniem;
• długość dnia świetlnego – sezon rozrodczy u kotów domowych zaczyna się w okolicach stycznia-lutego i trwa do sierpnia-września. Po nim następuje okres bezrujowy; ma to związek z coraz krótszym dniem świetlnym, co dla organizmu stanowi sygnał, że nadchodzi sezon nieodpowiedni do rodzenia i wychowywania potomstwa; warto dodać, że prawidłowość ta występuje przede wszystkim u kotek wolno żyjących, a zwierzęta trzymane wyłącznie w domu mogą mieć ów naturalny mechanizm zaburzony – wówczas objawów rujki można się spodziewać u niewykastrowanej kotki przez cały rok.

Cykl płciowy u kotek

Cykl płciowy kotek trwa od 14 do 30 dni i dzieli się na cztery fazy.

Pierwsza faza, proestrus, trwa około dwóch dni. Kotka podczas tej fazy nie dopuszcza do siebie kocura, ale zaczyna się ocierać o wszystko głową i szyją. Objawy nie są zbyt wyraźne, a sama faza jest bardzo krótka, a tym samym łatwa do przeoczenia.

Kolejną fazą jest faza estrus, czyli ta najbardziej uciążliwa, zwana właśnie rują. W tym czasie może dojść do zapłodnienia. Kotka zawodzi, przyzywając do siebie kocury, wije się oraz często nie ma apetytu i zaczyna znaczyć terytorium. Faza rui trwa od 1 do 21 dni, najczęściej kończy się po około tygodniu. 

Aby doszło do owulacji, niezbędna jest „interwencja” samca, w przeciwnym razie jajeczkowanie zazwyczaj nie pojawia się. Optymalny moment na dopuszczenie kocura do krycia przypada między drugim a piątym dniem fazy estrus.

Jeśli nie doszło do owulacji, pojawia się kolejna faza, zwana interestrus, czyli okres przejściowy. Trwa on od 2 do 19 dni, na ogół tydzień, i w tym czasie hormony kotki wracają do normy, a ona sama nie przejawia już zachowań seksualnych.

Jeśli jednak doszło do owulacji, to trzecią fazą jest faza diestrus, podczas której organizm kotki produkuje hormony niezbędne do podtrzymania ciąży. Jeśli owulacja nie zakończyła się zapłodnieniem – pojawia się tak zwana pseudociąża lub inaczej ciąża rzekoma. Trwa ona niecałe 2 miesiące.

Ostatnią fazą jest faza anoestrus, podczas której układ rozrodczy kotki jest całkowicie wyciszony. W naturze występuje ona w okresie od października do stycznia, ale jak już wspominałam – u domowych kotów proces ten może być zaburzony, a faza anoestrus może się w ogóle nie pojawić. 

Jak pomóc kotce w rui? Domowe sposoby na ruję u kotki

Najlepszym, co można zrobić, aby ulżyć kotce w rui, jest poddanie jej zabiegowi kastracji. Nie tylko sprawi on, że kotka nie będzie się męczyć, ale i ulży właścicielowi. 

Dodatkowo eliminuje całkowicie ryzyko kociej ciąży.

Jest to bardzo ważne ze względu na ogrom bezdomności w naszym kraju. Sterylizacja, szczególnie wczesna, działa też prewencyjnie w przypadku niektórych chorób. Dobry weterynarz przeprowadzi zabieg także w trakcie trwania rui. 

Jeżeli jednak posiadasz zarejestrowaną hodowlę i chcesz dopuścić kotkę do rozrodu, a tym samym nie pozbawiać jej płodności, to możesz złagodzić objawy rui na kilka sposobów.

• Nie należy w tym czasie kotki głaskać ani pobudzać, szczególnie trzeba unikać głaskania w okolicach ogona.
• Warto obniżyć trochę temperaturę w pomieszczeniu, w którym przebywa kotka w rui.
• Jeśli objawy są szczególnie uciążliwe, można zgłosić się do lekarza weterynarii po wsparcie farmakologiczne – leki uspokajające albo hormony wyciszające ruję. Warto jednak pamiętać o tym, że hormonalne środki są dla kotki szkodliwe i znacznie zwiększają ryzyko zachorowania na poważne choroby układu rozrodczego.

Do kiedy i jak często kotka może przechodzić ruję?

Nie ma czegoś takiego jak kocia menopauza. Kotki nie przechodzą przekwitania i mogą wchodzić w ruję do końca życia.

Co więcej, u niewykastrowanych kotek trzymanych w domach objawy rui wystąpić mogą, jak wspomniałam, przez cały rok, do czego należy dodać ryzyko rui permanentnej w przypadku braku krycia. To powinno zobrazować, jak bardzo wyczerpującą dla samicy decyzją jest niewykonanie zabiegu kastracji.

Kotka może wejść w kolejną ruję teoretycznie już 7-10 dni po porodzie. Zdarza się to nieczęsto, choć z pewnością ponowne nadejście tej fazy cyklu przyspiesza utrata kociąt, w tym przedwczesne ich wydanie nowym opiekunom.

Sterylizacja kotki - dlaczego warto przeprowadzić ten zabieg?

Nie można jednoznacznie ustalić momentu, w którym dana kotka dostanie pierwszej rui. Jest to bardzo osobnicza kwestia, zależna od wielu czynników. Do najczęstszych objawów rui należą głośna wokalizacja, przyjmowanie charakterystycznej postawy ciała, ocieranie się o wszystko dookoła i turlanie. 

Ruja u kotki jest bardzo męcząca zarówno dla zwierzęcia, jak i dla właściciela.

Ponadto niepoddanie kotki sterylizacji zwiększa ryzyko zachorowania na tak poważne choroby, jak ropomacicze czy nowotwór gruczołu mlekowego (każda ruja zwiększa ryzyko tych śmiertelnie niebezpiecznych schorzeń). Wczesna sterylizacja ma rolę prewencyjną, jeśli chodzi o te choroby.

Zaletą wykonania tego zabiegu u młodziutkich kotek jest także fakt, iż narządy rozrodcze nie są jeszcze wówczas tak ukrwione jak u starszych samic, a sama operacja jest dla lekarza łatwiejsza do wykonania. Kotka krócej jest pod wpływem narkozy.