Tężyczka poporodowa występuje zarówno u ludzi, psów, jak i u innych zwierząt – na przykład klaczy i krów. Rozwija się u suki zwykle w ciągu 2 – 4 tygodni od porodu, jednak czasem już pod koniec ciąży pojawiają się objawy choroby.
Tężyczka jest chorobą metaboliczną, zagrażającą życiu zarówno suczki, jak i szczeniąt. Kiedyś, ze względu na drgawki, które towarzyszą znacznej utracie wapnia w tym schorzeniu, tężyczka nosiła miano rzucawki poporodowej.
Tężyczka u psa – przyczyny
Tężyczka u psa, nazywana też rzucawką poporodową (tetanus puerperalis, exlampsia puerperalis), spowodowana jest znacznym spadkiem poziomu wapnia (hipokalcemią) w organizmie.
Niedobór ów powstaje u suki w trakcie ciąży i po porodzie w trakcie karmienia (hipokalcemia poporodowa, hypocalcaemia puerperalis), kiedy jej własny zmagazynowany wapń jest wykorzystywany do budowania szkieletów rozwijających się w niej płodów, a później do produkcji mleka w trakcie laktacji.
Tężyczka u psa po porodzie ma przebieg gwałtowny i może nawet prowadzić do śmierci. Dotyczy głównie suk średnich i małych ras, częściej suczek młodych, po pierwszym lub drugim porodzie.
Bardziej narażone są suki, które wykarmiają liczne mioty, w związku z czym stale produkowana jest duża ilość mleka, do którego uwalniany jest wapń z organizmu matki. Literatura nie wskazuje jednoznacznie tła genetycznego, ale w praktyce hodowcy odnotowują przypadki tężyczki u psów, jeśli wystąpiła ona wcześniej u matki. Ryzyko wystąpienia hipokalcemii jest również wyższe dla suczek, które w przeszłości już jej doświadczyły.
Co ciekawe, próba zapobiegania tężyczce w trakcie ciąży poprzez podawanie suczce preparatów wapniowych lub uzupełnianie diety w większą ilość produktów z wapniem nie zapobiegnie hipokalcemii, a wręcz może predysponować do jej rozwinięcia.
Tężyczka poporodowa u psa – objawy
Typowymi objawami tężyczki poporodowej u psa są:
- skomlenie, popiskiwanie,
- świąd głowy,
- pobudzenie nerwowe,
- problemy z poruszaniem się, tzw. sztywny chód,
- niezborność,
- zmiany behawioralne
- czasem śpiączka.
Rzadziej zauważane są wymioty oraz biegunka. W miarę pogłębiania się hipokalcemii mogą wystąpić drgawki oraz drżenie kończyn. Zauważyć można ponadto skurcze mięśni i ślinotok.
Suka z tężyczką przyjmuje pozycję leżącą z wyprostowanymi łapami, ma zmniejszoną świadomość lub jej brak, a także przyspieszony oddech i wytrzeszcz gałek ocznych, wskutek czego może rozwinąć się tężcowy skurcz szyi, który jest typowy dla tężyczki poporodowej u psów. Po zbadaniu zwierzęcia lekarz weterynarii może stwierdzić podwyższoną temperaturę ciała i przyspieszone tętno.
Nieleczona tężyczka u psa szybko doprowadzi do niewydolności oddechowej, a czasami także do obrzęku mózgu, co może zakończyć się śmiercią zwierzaka.
Tężyczka poporodwa u psa – leczenie
Rozpoznania tężyczki u psa dokonuje się głównie poprzez badania biochemiczne krwi z uwzględnieniem surowiczego stężenia wapnia, a także na podstawie wywiadu z właścicielem zwierzęcia. Terapia polega na podawaniu preparatów wapniowych w odpowiedniej dawce, wyliczonej indywidualnie według wagi suki.
Leczenie przynosi szybkie efekty. Jeśli u suczki wystąpiły objawy nerwowe, lekarz weterynarii może zlecić dodatkowo leki uspokajające.
Często polecane jest odstawienie szczeniąt od matki na pół dnia lub cały dzień, aby nie musiała ich karmić w tym czasie. Szczenięta można karmić systemem mieszanym (na przemian mleko suki i preparaty mlekozastępcze) lub tylko preparatami mlekozastępczymi.
Jeśli u suczki występuje wysoka temperatura (powyżej 41 stopni Celsjusza) lekarz może zlecić płynoterapię i schładzanie zewnętrzne (maty chłodzące, zimne okłady, kąpiele). Dodatkowo pies może przyjmować witaminę D3 (pod kontrolą lekarza weterynarii lub najlepiej po konsultacji z psim dietetykiem), która ułatwia wchłanianie wapnia z jelit.
Szybkie zauważanie objawów tężyczki i natychmiastowe podjęcie leczenia pozwala na szybki powrót do pełni zdrowia, dlatego ważne jest, aby tak suczka, jak i szczenięta w pierwszych tygodniach życia były pod ścisłą obserwacją opiekunów i pod kontrolą lekarza weterynarii.
Co zrobić, aby zminimalizować ryzyko tężyczki u psa?
Jak zostało wcześniej napisane, podawanie dodatkowych preparatów z wapniem nie przeciwdziała hipokalcemii. Przede wszystkim należy zadbać o zbilansowaną dietę w trakcie ciąży i po porodzie.
Zarówno niedobory w diecie, jak i nadmiar wapnia w trakcie ciąży wpływają niekorzystnie na zdrowie suczki i płodów. Koniecznością jest wykonanie podstawowych badań już w trakcie ciąży. Zdjęcie RTG ujawni, jak liczny będzie miot, w związku z czym opiekun będzie mógł przygotować się na taką ewentualność.
Przeczytaj również:
- Ciąża urojona u psa – jakie są objawy i jak pomóc suczce?
- Poród u psa – jak wygląda, jakie są objawy przed porodem?
- Gazy u psów – czy zawsze to wina karmy?
- Czy powinniśmy się niepokoić, gdy psu burczy w brzuchu?
Źródła:
1. R. W. Nelson, C. Guillermo Couto, Choroby wewnętrzne małych zwierząt, Tom 2, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, Wydanie 5, Wrocław 2016,
2. M. Lipiec, W. Mełges, R. Dąbrowski, Wybrane zaburzanie okresu poporodowego u suk, Magazyn Weterynaryjny, 04/2013,
3. A. Max, Hipokalcemia (tężyczka) poporodowa u suk i kotek, Magazyn Weterynaryjny, 10/2017.
