Erlichioza u psa – przyczyny:
Erlichioza u psa, to obok babeszjozy, boreliozy i anaplazmozy, jedna z najczęstszych chorób odkleszczowych u psów.
Przyczyną choroby są bakterie z rodzaju Erlichia. Spośród wielu gatunków (E. phagocytophilum, E. canis, E. chaffeensis, E. platys, E. ewingii) najbardziej groźna dla psa jest Erlichia canis. Drobnoustroje dostają się do organizmu psa za pomocą wektorów – kleszczy, które przenoszą je wraz ze swoją śliną do krwioobiegu psa podczas żerowania w skórze czworonoga.
Pojedynczy kleszcz sam w sobie nie stanowi dużego zagrożenia dla zdrowia i życia psa. Pajęczak przyczepia się do skóry psa i odżywia się jego krwią, ale jego obecność nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia anemii lub innych nieprawidłowości w składzie ilościowym i jakościowym krwi.
Może też, co najwyżej, wywołać miejscowy stan zapalny w obrębie skóry, który jest związany z przerwaniem jej ciągłości i obecnością ciała obecnego, czyli kleszcza.
Zdrowie psa może być zagrożone, jeśli kleszczy żerujących na jego ciele jest wiele – dziesiątki lub setki. Pasożyty, odżywiając się krwią czworonoga, doprowadzają do niedokrwistości. Pies ma wówczas blade błony śluzowe, jest apatyczny i ospały.
Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, gdy kleszcz jest wektorem chorobotwórczych bakterii, wirusów lub pasożytów. Należy zaznaczyć, że nie wszystkie kleszcze przenoszą drobnoustroje czy pasożyty. Wiadomo, że groźne są zarówno formy dorosłe kleszczy, jak i formy larwalne oraz tzw. nimfy.
Trudno jednak powiedzieć, który kleszcz przenosi drobnoustroje, a który nie, ponieważ kleszcze nie chorują, są jedynie nosicielami groźnych zarazków i pasożytów. Tylko badania laboratoryjne poszczególnych kleszczy mogą dać odpowiedź, czy ten jest nosicielem czy nie.
Choroby odkleszczowe u psa
Choroby przenoszone przez kleszcze, które są groźne dla psów:
- babeszjoza (choroba pasożytnicza);
- borelioza (choroba bakteryjna);
- anaplazmoza (choroba bakteryjna);
- erlichioza (choroba bakteryjna);
- tularemia (choroba bakteryjna);
- kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowych (choroba wirusowa).
Erlichioza u psa – przebieg:
Do zakażenia dochodzi za pośrednictwem śliny żerującego na psie kleszcza. Bakterie Erlichia atakują głównie monocyty, trombocyty i granulocyty, czyli komórki krwi. Po przedostaniu się drobnoustrojów do wnętrza tych komórek, zaczynają się w nich namnażać, upośledzając ich funkcje.
Namnożone bakterie niszczą komórki nieodwracalnie, gdy się z nich wydostają. Nowe pokolenie drobnoustrojów jest wówczas gotowe do ataku kolejnych komórek krwi, doprowadzając do zmniejszenia ich ilości.
Erlichioza wydaje się mieć cięższy przebieg u dobermanów i owczarków niemieckich. Wstępuje zarówno u szczeniąt (powyżej 2. miesiąca życia), jak i psów dorosłych, seniorów i bardzo starych psów. Może przebiegać jako samodzielna jednostka chorobowa, jak i jedna z dwóch lub wielu chorób odkleszczowych.
Postaci erlichiozy u psów:
- postać ostra;
- postać przewlekła;
- postać podkliniczna.
Erlichioza u psa – objawy
Ostra postać erlichiozy
Objawy są silnie wyrażone. Pies jest apatyczny i ma podwyższoną wewnętrzną temperaturę ciała. Może wykazywać niechęć do picia, jedzenia, zabawy i do aktywności fizycznej. Zwierzę może też mieć trudności z oddychaniem, blade błony śluzowe lub wręcz sine z wybroczynami. Jego węzły chłonne mogą być powiększone.
U niektórych czworonogów obserwuje się niezborność ruchową oraz uogólnioną lub miejscową przeczulicę. U chorego zwierzęcia mogą też wystąpić krwawienia i trudności z krzepnięciem krwi. Postać ostra erlichiozy może trwać nawet 4 tygodnie. Pies z tą postacią choroby zazwyczaj dobrze reaguje na leczenie. Rokowanie jest bardzo dobre.
Podkliniczna (utajona) postać erlichiozy
Postać podkliniczna występuje po przechorowaniu przez psa postaci ostrej. Występuje u psów nieleczonych lub u osobników z niedoborami odporności. Objawy są niespecyficzne – ustają lub są łagodniejsze niż w postaci ostrej.
Chory pies zazwyczaj chudnie, niechętnie wychodzi na spacery i jest osłabiony.
Przewlekła postać erlichiozy
Objawy postaci przewlekłej są spowodowane znacznym wyniszczeniem organizmu, zaburzeniem funkcji szpiku kostnego i niewydolności niektórych narządów. Pies może mieć objawy anemii, obrzęk moszny (samce), rogówki i kończyn, zapalenie błony naczyniowej oka oraz rzadziej zapalenie stawów czy ataki drgawkowe.
Ta postać choroby jest bardzo groźna dla zdrowia i życia psa. Wymaga zazwyczaj długiego leczenia.
Erlichioza u psa – diagnostyka
Lekarz weterynarii stawia diagnozę po przeprowadzeniu z opiekunem wywiadu, po zbadaniu psa klinicznie i po zapoznaniu się z wynikami badań dodatkowych. Erlichioza jest diagnozowana u psów w Polsce coraz częściej.
Specjalista, przy podejrzeniu erlichiozy u psa, zbada krew pupila pod kątem morfologicznym, biochemicznym i serologicznym. Oprócz oceny składu jakościowego i ilościowego krwi, sprawdzi też stężenie i ewentualny typ przeciwciał przeciwko tej chorobotwórczej bakterii.
Erlichioza u psa – leczenie
Lekiem z wyboru w leczeniu erlichiozy u psa jest antybiotyk (doksycyklina), który powinien być podawany czworonogowi przynajmniej przez 28 dni. Po około 4. tygodniach od rozpoczęcia leczenia należy wykonać u psa badania serologiczne, które mają na celu ocenę miana przeciwciał przeciwko bakteriom z rodzaju Erlichia.
Psi opiekun powinien być w stałym kontakcie z lekarzem weterynarii. Specjalista może zalecić badanie liczby płytek krwi (trombocytów) co kilka dni podczas trwania terapii, ponieważ przebieg choroby wiąże się z ich obniżeniem.
Trombocytopenia u psa, czyli spadek liczby płytek krwi jest groźny, jeśli dojdzie do krwotoku. Organizm psa nie będzie wówczas w stanie wytworzyć odpowiednio skrzepu lub zakrzepu. Dlatego lekarz weterynarii musi wiedzieć kiedy i czy w ogóle należy psu podać leki przeciwkrwotoczne.
Specjalista – po porównaniu wyników badań sprzed leczenia i tych po antybiotykoterapii – zdecyduje, jaki jest następny krok leczenia. Być może konieczne będzie podawanie antybiotyku przez dłuższy czas. Leczenie postaci przewlekłej erlichiozy u psa może trwać nawet kilka miesięcy.
Inne leki, jakie stosuje się podczas leczenia erlichiozy to imidokarb, który podaje się psu dwukrotnie, w odstępie 14 dni i leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (np. sterydy). Jeśli pies jest odwodniony, odmawia picia wody lub jego gospodarka elektrolitowa jest zaburzona, konieczna jest wówczas płynoterapia.
Doksycyklina jest skutecznym antybiotykiem, ale niestety długa antybiotykoterapia nie pozostaje obojętna dla całego organizmu psa – antybiotyk przyjmowany przez kilka tygodni może dawać działania niepożądane, w tym problemy żołądkowo-jelitowe (biegunki i bóle brzucha) u psa.
Dzieje się tak, ponieważ antybiotyk nie działa selektywnie – wykazuje działanie bakteriostatyczne, czyli ogranicza rozmnażanie się bakterii, co prowadzi do wymarcia poszczególnych wrażliwych kolonii, w tym też tzw. „dobrych bakterii”, które kolonizują jelita i współtworzą mikrobiom.
Z tego powodu, wielu lekarzy zaleca podawać pupilowi specjalne probiotyki dla psa, prebiotyki lub synbiotyki. Są to żywe kultury bakterii jelitowych (probiotyki), gotowa pożywka dla tych bakterii (prebiotyki) oraz bakterie jelitowe i pożywka dla nich w jednym (synbiotyki). Podawane równolegle z antybiotykami, zapobiegają wyjałowieniu przewodu pokarmowego i zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia biegunek.
Stosowanie innych leków jest konieczne tylko wtedy, gdy u psa stwierdza się nieprawidłowości w badaniach dodatkowych. W przypadku silnej anemii, niezbędna może się okazać transfuzja krwi, a np. w przypadku małopłytkowości zasadne jest zastosowanie leków przeciwkrwotocznych.
Erlichioza u psa – zapobieganie
Zapobieganie erlichiozie u psa jest wbrew pozorom bardzo proste. Wystarczy dbać o to, by pupil zawsze był zabezpieczony przed inwazją pasożytów zewnętrznych, szczególnie przed kleszczami, które przenoszą chorobotwórcze drobnoustroje.
Musisz jednak wiedzieć, że nie wystarczy kupić pierwszej lepszej obroży przeciwko ektopasożytom czy płynu typu spot-on do wylania na skórze psa. Preparat chroniący psa przed kleszczami powinien zostać wybrany świadomie. Musi być dostosowany indywidualnie do potrzeb czworonoga.
Psy, które lubią kąpiele w rzekach czy przydomowych oczkach wodnych powinny mieć wodoodporne obroże chroniące przed ektopasożytami lub powinny być zabezpieczone za pomocą tabletek.
Płyny typu spot-on też się mogą sprawdzić, ale należy zapoznać się z zaleceniami producenta danego preparatu. Pies po aplikacji niektórych płynów nie powinien kąpać się, ani nawet wychodzić na długie spacery w deszczu przez kilkadziesiąt godzin.
Wybierając najlepszy produkt chroniący psa przed kleszczami, kieruj się także tym, jak długo działa. Na rynku dostępne są np. obroże przeciwkleszczowe dla psów, które działają od 1. do nawet 7-8. miesięcy. To znaczna różnica. Czasem warto kupić droższy preparat, który zabezpieczy pupila przed kleszczami np. przez całą wiosnę i lato.
Co na kleszcze dla psa? Preparaty przeciwko kleszczom dla psa:
- obroża przeciwko pasożytom zewnętrznym;
- płyn typu spot-on do wylania na skórę;
- tabletka do połknięcia (w formie smakowitego przysmaku);
W niektórych sklepach zoologicznych możesz też znaleźć szampony i spray’e, które mają działać przeciwko inwazji pcheł i kleszczy. Musisz jednak wiedzieć, że takie produkty nie są dostatecznie skuteczne. Można je jedynie stosować, jako dodatkowy element profilaktyki.
Jeśli już pies ma kleszcza, to należy go jak najszybciej usunąć. Możesz zrobić to samodzielnie w domu, za pomocą specjalnego przyrządu: lassa, haczyka, tuby lub pęsety. Wszystkie te produkty dostaniesz w aptekach lub sklepach zoologicznych.
Jeśli nie chcesz usuwać kleszcza lub obawiasz się, że możesz zrobić to w sposób nieprawidłowy, to wystarczy, że zgłosisz się z tym do placówki weterynaryjnej. Lekarz weterynarii lub technik weterynarii zrobi to w sposób szybki, bezbolesny i przede wszystkim bezpieczny.
lek. wet. Natalia Ciszewska
