Niezwykle problematycznym jest fakt, że zdecydowana większość ludzi – z powodu starych, utartych przekonań – postrzega warczenie jako czynną agresję i wstęp do gryzienia, które „na pewno zaraz po nim nastąpi”.
W związku z tym właściciele (kierowani głównie strachem bądź złością) chcą rozwiązać problem tu i teraz, a najszybszą i najlepszą ich zdaniem reakcją jest natychmiastowe skarcenie psa, np. poprzez krzyk, uderzenie i inne zachowania, które mają na celu wywołać strach oraz pokazać psu, gdzie jest jego miejsce.
Sygnał ostrzegawczy, czyli co chce nam powiedzieć pies, gdy warczy?
Jak się okazuje, przyczyn warczenia jest wiele. Każde warczenie psa przekazuje jakąś inforrmację i wcale nie musi oznaczać tego, że jest on agresywny. Można je interpretować jako:
- mowę psa,
- ostrzeżenie,
- grzeczną prośbę o zaprzestanie tego, co wywołuje reakcję,
- wołanie o pomoc.
Najwyższy czas wyjść poza sztywne ramy ugruntowanych przez dziesiątki lat stereotypów. Myśląc nieszablonowo, możesz wiele zyskać, znacząco poprawiając relacje ze swoim psem. Dowiedz się, jak reagować, gdy pies warczy, a co najważniejsze – spróbuj zrozumieć, dlaczego to robi!
Na dobry początek – zrozumieć intencje i zachowanie psa
Twój pies warczy na Ciebie podczas wspólnej zabawy? To… dobrze! Bo masz prawdopodobnie szczęście i bardzo mądrego, zrównoważonego psa, który do Ciebie mówi. Gdyby było inaczej, pies zaatakowałby bez ostrzeżenia.
Warczenie – wbrew pozorom – jest dobre, ponieważ Twój pupil w ten sposób wysyła bardzo jasny komunikat, że sytuacja, w której się znalazł, przerasta go i chce, aby się zakończyła. Innymi słowy warczenie jest ostrzeżeniem, oznaką stresu oraz wołaniem o pomoc.
Co zaś najistotniejsze, pies wcale nie chce Cię ugryźć. Gdyby chciał, zrobiłby to bez wahania. Poprzez warczenie daje Ci możliwość wycofania się z interakcji. Teraz to od Ciebie zależy, co zrobisz.
Jak reagować, gdy pies warczy – jak Ty zareagujesz? Skarcisz go? Wystraszysz się? A może podejdziesz do problemu na spokojnie, początkowo wycofując się, zapewniając tym samym psu strefę komfortu i poczucie, że z Twojej strony nic mu nie zagraża?
Jeżeli pies warczy na właściciela, domowników czy obcych przy misce bądź przy legowisku, może odczuwać silny stres związany np. ze strachem, koniecznością obrony zasobów, swojego terytorium, etc. Musisz mieć świadomość tego, że pies zapewne – zanim zaczął warczeć – wysłał szereg innych sygnałów, być może na tyle subtelnych, że tego nie zauważyłeś, np. napięcie mięśni, ziewnięcie czy ziajanie, baczna obserwacja.
Skoro te sygnały nie wywołały pożądanego efektu, musiał rozszerzyć repertuar o kolejne, wyraźniejsze – co jest zupełnie naturalną koleją rzeczy, ponieważ reakcje stają się bardziej intensywne wraz ze wzrostem poziomu stresu.
Efekt odwrotny do zamierzonego, czyli czego nie robić, gdy pies warczy?
Karcąc psa za warczenie, na pewno uda Ci się wyeliminować to zachowanie, ale jest jeden „haczyk” – w ten sposób doprowadzisz do bardzo niebezpiecznej dla siebie i otoczenia sytuacji, w której pies, pomijając „system wczesnego ostrzegania”, może od razu przejść do obrony poprzez atak, czyli gryzienia.
Pies będzie jeszcze bardziej zestresowany, co może skutkować właśnie wspomnianym pogryzieniem bez ostrzeżenia.
Biorąc pod uwagę podstawowy fakt, że pies dąży do tego, co przynosi mu korzyść i unika tego, co wiąże się dla niego z negatywnymi konsekwencjami, zupełnie zrozumiałe jest, że szybko przestanie warczeć, skoro był za to karcony. Nie oznacza to jednak, że „zrozumiał, że źle zrobił, więc już będzie grzeczny” – niestety właśnie w taki sposób większość osób interpretuje zaprzestanie warczenia.
Tymczasem pies nie zawarczy, by uniknąć skarcenia, co nie znaczy, że nie zaatakuje – jest to jeden z najbardziej jaskrawych przykładów skutków ubocznych karcenia, które to zwraca się przeciwko właścicielowi.
Co zatem robić, gdy pies warczy?
Wracając do kwestii praktycznego rozwiązania problemu warczenia oraz faktu, że agresja jest wynikiem stresu, podstawowym zaleceniem jest natychmiastowe zaprzestanie karcenia psa! Zapewne większość właścicieli (być może Ty też…), słysząc taką poradę, wyrazi pełne oburzenie lub przynajmniej umiarkowaną obawę – „to co, mam pozwolić, żeby pies mnie zdominował?”, itp.
Rzeczywiście, pies w tej chwili zauważy, że jego ostrzeżenie zadziałało, ale wcale nie oznacza to, że będzie od teraz warczał za każdym razem, gdy tylko coś mu się nie spodoba. Pod warunkiem, że wykażesz chęć współpracy z psem, zaangażujesz się w budowanie (odbudowanie?) zaufania psa i swojego autorytetu oraz wypracujesz właściwe relacje, oparte na partnerstwie. Pies nie powinien bać się właściciela, ale chcieć podążać za nim i za jego wskazówkami.
W przeciwnym wypadku pies szybko zacznie kojarzyć Twoje pojawienie się jako zapowiedź czegoś złego i w konsekwencji może stać się nieprzewidywalny.
Karanie psa zawsze jest złe i nigdy tak naprawdę nie przynosi zamierzonych efektów (jedynie pozorne i krótkotrwałe), wywołuje natomiast szereg skutków ubocznych, jak m.in. strach i agresja, na przekór może też wzmacniać zachowanie psa, które chcesz wyeliminować (co ludzie nagminnie czynią zupełnie nieświadomie).
Proste i skuteczne rozwiązanie – zbudować zaufanie, wdrożyć przeciwwarunkowanie
W związku z powyższym przyjrzyj się bliżej zachowaniu psa i relacjom, jakie między Wami panują, bo samo skupienie się na rozwiązaniu problemu warczenia przy misce, legowisku, kości, podczas próby czesania, obcinania pazurów, czy w jakiejkolwiek innej sytuacji, może okazać się niewystarczające.
Istnieje silny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy brakiem podstaw, takich jak zaufanie i dobre relacje, a niepożądanym przez właściciela zachowaniem psa, w tym przypadku takim jak warczenie.
W ramach „zadania domowego” bacznie obserwuj przez najbliższy czas zachowanie psa i postępy w relacjach. To świetna forma zabawy i spędzania czasu z psem, a wyniki takiej w pełni świadomej obserwacji na pewno będą ekscytujące, pozwolą Ci lepiej zrozumieć psa oraz przyniosą same korzyści, znacząco ułatwiając życie tak psu, jak i Tobie.
Oczywiście to tylko dodatek do głównego działania, czyli przeciwwarunkowania. Co to takiego?
Przeciwwarunkowanie opiera się na połączeniu ze sobą przeciwnych bodźców. Bodźca wzbudzającego negatywne emocje (np. zbliżanie się właściciela do miski, burza, inne psy, obcinanie pazurów, kąpiel, itp.) z tym, który wywołuje pozytywne reakcje (np. podawanie ulubionych przysmaków, które jest dla psa przyjemnością). Ma to na celu zbudowanie pozytywnego skojarzenia z czynnikiem, który pierwotnie wywoływał lęk/strach.
Wszystko po to, aby pies zrozumiał, że Ty i Twoje pojawienie się przy misce, przy legowisku, podczas zabiegów pielęgnacyjnych, i we wszystkich innych możliwych sytuacjach, nie stanowi zagrożenia, ale zapowiedź czegoś przyjemnego.
UWAGA! Pamiętaj o tym, że smakołyk możesz podawać wyłącznie wtedy, gdy pies jest spokojny, tj. nie warczy, bo w przeciwnym wypadku istnieje prawdopodobieństwo, że wzmocnisz tę reakcję.
Nie oczekuj też, że natychmiast uzyskasz oczekiwany efekt, napierając na psa, siadając na jego legowisku, przy misce pełnej jedzenia, albo na siłę go czesząc i jednocześnie „wpychając” mu smakołyki do pyska. W ten sposób zwiększysz tylko stres psa.
Zapewnij psu strefę komfortu i powoli, stopniowo skracaj dystans, jeśli pies dobrze reaguje na Twoją coraz bliższą obecność, która jest równoznaczna z pojawieniem się smakołyka. Jeżeli na którymś etapie zauważysz, że pies zaczyna się stresować, musisz się wycofać i wrócić do momentu, w którym pies akceptuje sytuację.
Możesz np. początkowo wyrzucać psu smakołyki z nieco dalszej odległości, jeśli ten zachowuje spokój i jest zrelaksowany. Zasadniczo w tym ćwiczeniu połączysz elementy przeciwwarunkowania klasycznego, instrumentalnego i desensytyzacji, czyli odwrażliwiania.
Bibliografia:
1. S. Coren, Jak rozmawiać z psem, s. 66-68, Łódź 2007
2. A. Biziorek, Szkolenie psa, s. 184-187, Warszawa 2012
3. N. Wilde, Mój pies się nie boi, s. 33-46, 180-182, Łódź 2009
4. A. Biziorek, Skuteczne przywołanie, s. 3-16
5. P. Dennison, Pozytywne szkolenie psów dla żółtodziobów, s. 37-49, Poznań 2017
6. Techniki warunkowania w pracy z psem lękowym, https://www.zpazurem.pl/artykuly/techniki_warunkowania_w_pracy_z_psem_lekowym, Data dostępu: 25.05.2018
