Stres jest naturalną reakcją organizmu i z pewnością dobrze znasz go z autopsji. Występuje, gdy zostaje zakłócona nasza równowaga, a czynniki wywołujące stres lub presja są dla nas zbyt duże, byśmy mogli sobie z nimi poradzić.
Nasz pupil również może odczuwać stres, nawet w sytuacjach, które wydają się nam banalne i oczywiste. Nie lekceważmy stresu u psa - stanowi dla zwierzęcia duży dyskomfort i obciążenie psychiczne, może też prowokować niebezpieczne sytuacje - ucieczkę lub agresywną reakcję.
Warto dostrzegać pierwsze objawy stresu, a także zapobiegać jego występowaniu. Choć nie wykluczymy sytuacji stresowych w 100%, możemy ograniczać je na różne sposoby.
Objawy stresu u psa
Pierwsze objawy stresu u psa są często lekceważone, a nawet pozostają niezauważone przez właścicieli. Dopiero te silniejsze zwracają ich uwagę. Tymczasem objawy stresu u psa są bardzo zróżnicowane:
- rozszerzone źrenice
- dyszenie, ziajanie
- charakterystyczne, nerwowe ziewanie
- odwracanie głowy lub przesadna, czujna obserwacja
- napięcie mięśni
- ślinienie się
- skomlenie
- drżenie
- linienie
- pojawienie się łupieżu
- otrzepywanie się
- wylizywanie i gryzienie siebie lub przedmiotów
- oddawanie moczu
- biegunka
- przesadne reakcje — w tym także agresja!
- warczenie
- zachowania przeniesione (np. wołamy psa, trzymając w ręce szczotkę, a on nagle jest bardzo zainteresowany węszeniem)
- nadpobudliwość
- brak koncentracji
- kulenie się
- mokre opuszki łap (psy pocą się tylko na opuszkach!)
- przyspieszone bicie serca
- chodzenie w kółko, gonienie ogona
- wysuwanie prącia
Warto zwrócić uwagę, że niektóre objawy (rozszerzone źrenice, szybsze bicie serca, pocenie się) to fizjologiczne reakcje organizmu na stres, inne (odwracanie głowy, kulenie się, ziewanie) — to sygnały uspokajające, którymi pies próbuje załagodzić napięcia np. w kontakcie z innymi psami lub opiekunem.
Jeszcze inne to sposób rozładowania stresu poprzez powtarzalne, znajome czynności (wylizywanie się, otrzepywanie, gryzienie przedmiotów). To naprawdę wiele sygnałów, które powinny ostrzec właściciela psa i skłonić do poszukiwania przyczyny stresu.
Dużym ułatwieniem jest znajomość własnego pupila, ponieważ każde zwierzę może reagować inaczej i w innym natężeniu na dane bodźce. Ważny jest także kontekst danego zachowania (przykładowo, pojedyncze otrzepanie się lub pogryzienie przedmiotu podczas naszej nieobecności nie musi świadczyć o stresie).
Stres u psa - w jakich sytuacjach pies może się stresować?
Dla każdego psa stresującą sytuacją może być coś zupełnie innego — to zależy od wieku, rasy, a przede wszystkim — charakteru i wcześniejszych doświadczeń zwierzęcia.
Stresujące mogą być:
- wizyty u weterynarza lub psiego fryzjera,
- jazda samochodem,
- hałas,
- przechodzenie obok ruchliwej ulicy,
- spotkania z innymi psami lub obcymi ludźmi,
- wystawy,
- zabiegi pielęgnacyjne,
- przeprowadzka,
- samotne pozostawanie w domu (lęk separacyjny)
- pojawienie się nowego członka rodziny lub kolejnego zwierzaka,
- przywiezienie psa ze schroniska lub hodowli do nowego domu i wiele innych.
Także głód lub niemożność realizowania swoich naturalnych potrzeb (ruchu, towarzystwa, węszenia i eksploracji terenu), a nawet nadmierna ilość ruchu i bodźców zewnętrznych wywołują u czworonogów stres.
Wiele psów reaguje stresem na nowe sytuacje, dlatego warto przewidywać takie wydarzenia. Najlepszym przygotowaniem dla psa jest stopniowe poznawanie nowości oraz socjalizacja w wieku szczenięcym.
Pamiętajmy też, że nasze czworonogi doskonale wyczuwają emocje i są znakomitymi obserwatorami. Jeśli sami żyjemy w stresie, a w domu panuje napięta atmosfera — nasz pies również zacznie się stresować.
Jak złagodzić stres u psa?
Metody łagodzenia stresu za każdym razem powinniśmy dobierać do konkretnego psa, jednocześnie uwzględniając jego przyczynę.
Na szczęście obalono mit, że wspieranie psa w trudnej sytuacji jest nagradzaniem jego lęku lub stresu. Jeśli nasz pies stresuje się np. podczas wizyty u weterynarza lub jazdy samochodem, pokażmy mu, że jesteśmy obok i może na nas liczyć.
Nie należy przesadnie rozczulać się nad psem, ale pozostawanie w pobliżu, przemawianie do czworonoga czy pogłaskanie go od czasu do czasu mogą przynieść mu dużą ulgę. W niektórych sytuacjach sprawdza się odwrócenie uwagi psa smakołykami lub zabawkami.
Znakomitym sposobem na niewielki, krótkotrwały stres są gryzaki, ponieważ żucie uspokaja psa i obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu) w jego organizmie.
Świetnym sposobem jest także spokojny spacer połączony z węszeniem lub sen w zacisznym miejscu, w którym nikt nie będzie zwierzęciu przeszkadzał.
Pies, który źle znosi samotne zostawanie w domu, z pewnością doceni przedmiot pachnący ukochanym opiekunem — to może być np. nasza koszulka.
Intensywna zabawa nie jest dobrym sposobem na rozładowanie stresu, ponieważ aktywuje w organizmie podobne mechanizmy, co sytuacja stresowa. Dlatego poczekajmy z zabawą, aż zachowanie psa wróci do normy i zdecydujmy się raczej na spokojny spacer lub podanie psu gryzaka.
Stres u psa - zapobieganie
Są psy, które stresuje każde odstępstwo od normy i zmiana w znajomym otoczeniu. Dla nas nowości są ekscytujące — dla wielu psów pozostają przerażającą niewiadomą.
Znajomy rytm dnia daje poczucie bezpieczeństwa i sprawia, że pies wie, czego może się spodziewać. To szczególnie ważne u zwierzaków po przejściach, lękliwych lub tych, które dopiero aklimatyzują się w nowym miejscu.
Zapewnienie właściwej diety, aktywności fizycznej i intelektualnej to jedne z podstawowych sposobów, które ograniczają stres u psa. Zabawy z innymi psami, nauka sztuczek, wspólne bieganie czy spacery, a także pokarm dobrej jakości — to wszystko sprawia, że nasz pies jest bardziej odporny na stres.
Socjalizacja i stopniowe poznawanie nowości
To także metoda zapobiegania. Pamiętajmy jednak, że socjalizacja musi być przeprowadzana mądrze i z głową. Pokazywanie szczeniakowi nowych miejsc, przedmiotów i sytuacji powinno odbywać się w warunkach, w których czuje się komfortowo.
Jeśli psiak okazuje zaniepokojenie, powinien mieć szansę wycofać się i uzyskać nasze wsparcie. W przeciwnym razie nasze działania mogą przynieść odwrotne skutki. Więcej o socjalizacji napisaliśmy w tym artykule.
Także dorosłe psy czują się pewniej, gdy mogą stopniowo poznawać nowe rzeczy. Pamiętajmy, żeby w takich przypadkach zapewnić czworonogowi czas, którego potrzebuje i naszą obecność. Chwalmy pozytywne zachowania, przygotujmy kilka smakołyków na zachętę.
Pomoc specjalisty — behawiorysty lub szkoleniowca
Jeśli stres naszego psa jest silny lub długotrwały, a my wyczerpaliśmy pomysły na poradzenie sobie z nim, warto skorzystać z pomocy dobrego behawiorysty lub szkoleniowca.
Doświadczona osoba, która z boku obserwuje naszego pupila, może zauważyć detale, które umknęły naszej uwadze oraz podpowiedzieć, w jaki sposób powinniśmy działać. Taka pomoc jest bardzo dużym krokiem naprzód dla wielu psów i ich właścicieli!
Leki uspokajające dla psów — dyskusyjny temat
Po środki farmakologiczne powinniśmy sięgać tylko w ostateczności i po konsultacji z zaufanym lekarzem weterynarii. Leki nie są rozwiązaniem, mogą tylko pomóc naszemu psu przetrwać szczególnie trudne momenty i nigdy nie zwalniają właściciela z obowiązku pracy nad pupilem oraz źródłem jego stresu.
Ciemną stroną leków uspokajających jest fakt, że silne środki otumaniają zwierzę, ale nie wytłumiają jego emocji. W rezultacie nasz pies jest pozornie spokojny, ponieważ nie okazuje objawów stresu, ale w rzeczywistości jest jeszcze bardziej zestresowany i nie może przeciwdziałać temu w naturalny dla siebie sposób.
Alternatywą dla leków uspokajających są obroże uspokajające i specjalne dyfuzory umieszczane w gniazdku elektrycznym. Te preparaty zawierają naturalne feromony, które wydziela np. karmiąca szczeniaki suczka. Sygnalizują one psu, że jest bezpieczny i wszystko jest w porządku. Niestety, zdarza się, że nie działają na niektóre czworonogi.
Pamiętajmy, by zawsze szukać źródła stresu i w razie potrzeby kontaktować się ze specjalistami - weterynarzem czy behawiorystą, ponieważ długotrwały stres może wywoływać choroby.
