Naukowcy przypuszczają, że koty doświadczają uczucia smutku. I choć nie potrafią nam o nim powiedzieć, możemy poznać smutnego kota po specyficznych zmianach w jego zachowaniu.
Czy koty odczuwają smutek?
Naukowcy zajmujący się biologią i zachowaniem zwierząt w większości zgadzają się, że koty mogą odczuwać smutek. Jak podkreśla jednak dr Gary Weirzman, dyrektor San Diego Humane Society, biologiczne uwarunkowania uczucia smutku u kotów mogą być inne niż u ludzi.
U człowieka przygnębienie, a także choroba jaką jest depresja, związane są m.in. z niskim poziomem serotoniny, czyli „hormonu szczęścia”. Za koci smutek czy stany depresyjne odpowiada natomiast raczej kortyzol – hormon stresu.
Utrzymujący się w organizmie wysoki poziom tego hormonu przekłada się zarówno na psychiczne, jak i fizyczne zmiany u kota (choroby wywołane przez stres, jak idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego).
Smutny kot – skąd się bierze koci smutek?
Istnieje wiele czynników, które mogą wywołać u kota smutek, a w niektórych przypadkach doprowadzić zwierzę do stanu porównywalnego z depresją. Może to być:
- przeprowadzka z kotem do nowego domu,
- remont,
- wprowadzenie nowego zwierzęcia do domu,
- a także utrata opiekuna bądź zwierzęcego kompana.
Koty tworzą bowiem silne więzi z bliskimi im ludźmi lub zwierzętami, a doświadczenie straty przyjaciela może przełożyć się na silny stres i depresję.
Koty na ogół nie lubią też zmian. Kochają codzienną rutynę i stabilność. Nie oznacza to, że nie lubią urozmaicenia. Nowa zabawka, drapak, kocyk? Jak najbardziej!
Ale już zmiana położenia wszystkich domowych sprzętów, zmiana mieszkania, wprowadzenie bez wcześniejszego przygotowania nowego osobnika z nowymi zapachami (może być to drugi kot, pies, dziecko) – to zaburza kocią równowagę psychiczną. Zwierzę reaguje stresem, a im dłużej go odczuwa, tym bardziej prawdopodobne jest, że popadnie w depresję.
Jak rozpoznać, że kot jest smutny
Każdy kot to indywidualna istota, która nieco inaczej sygnalizuje swoje problemy i uwidacznia swe uczucia. Jak zwykle w takim wypadku – warto znać typowe zachowania swojego kota, aby wychwycić odchylenia od normy.
Smutny kot może częściej spać i tracić zainteresowanie zabawą. Niektóre koty manifestują smutek niechęcią do jedzenia.
Generalnie u przygnębionego kota możesz zauważyć takie zmiany jak:
- zwiększona ilość czasu przeznaczanego na sen;
- niski poziom energii, apatia;
- utrata zainteresowania ulubionymi zajęciami;
- zaniedbywanie pielęgnacji sierści;
- zmniejszony apetyt;
- możliwe załatwianie się poza kuwetą;
- nasilona wokalizacja;
- zmiana nastawienia do opiekuna – niektóre koty mogą unikać ludzi, inne z kolei bardziej niż wcześniej dążą do kontaktu i nie chcą zostawać same;
- niszczenie mebli i innych sprzętów domowych – może to być sposób na rozładowanie stresu bądź wiąże się ze wzmożoną potrzebą oznaczenia terenu.
Zwierzę może wykazywać kilka spośród wymienionych symptomów.
Pamiętaj, aby nie pomylić objawów smutku czy depresji z symptomami niektórych chorób. Nagłe zmiany w zachowaniu zwierzęcia zawsze warto najpierw skonsultować z lekarzem weterynarii.
Jak pomóc smutnemu kotu?
Przede wszystkim musisz stwierdzić, co spowodowało zmianę w zachowaniu kota. Jeśli to możliwe – zminimalizuj czynnik stresogenny, jednocześnie działając w kierunku podnoszenia kociego nastroju.
Czasem przyczyny kociego przygnębienia są łatwe do usunięcia.
Depresja kubraczkowa
Przykładowo, niektóre koty cierpią na tzw. depresję kubraczkową, czyli ogromną niechęć do pozabiegowego ubranka zakładanego np. u kotek po kastracji. Stają się apatyczne, tracą apetyt. Zmiany te ustępują po zdjęciu kubraczka.
Zmiany w otoczeniu kota
Jeśli przyczyną jest zmiana w otoczeniu kota, spróbuj zniwelować skutki, jakie niesie ona dla zwierzęcia. Przemeblowanie będzie kotu łatwiej znieść, jeśli jego ulubione elementy wyposażenia domu pozostaną na swoim miejscu.
Nie wyrzucaj wszystkiego! Pamiętaj, że sprzęty domowe są przez kota oznaczane regularnie feromonami policzkowymi. Kot ociera się policzkami o różne obiekty, aby oznaczyć je jako „swoje” i bezpieczne. Wymiana wyposażenia domu na nowe, „sterylne” pod względem zapachowym, jest dla kota szokiem i nie różni się od przeniesienia go w zupełnie nieznane mu miejsce.
Pojawienie się dziecka lub nowego zwierzęcia
Smutek i stres spowodowane przybyciem do domu niemowlęcia czy nowego zwierzaka można pokonać, zaznajamiając kota powoli z nowym domownikiem. W przypadku zwierząt – jeśli wprowadzenie do domu nie nastąpiło poprzez socjalizację z izolacją, wróć do tego kroku.
W przypadku małego dziecka, pozwól kotu powąchać i oznaczyć policzkami przedmioty takie jak kocyk, ubranko, przytulanka.
Nie zaniedbuj potrzeb kota i spróbuj trzymać się znanego mu rozkładu dnia. Pozwól mu powoli poznawać dziecko – nie zostawiaj malucha samego z kotem, ale nie izoluj zwierzęcia. Być może przyczyną jego smutku są zmiany w Twoim zachowaniu związane z przybyciem dziecka, a nie samo dziecko.
Są oczywiście przyczyny kociego smutku, których nie da się wyeliminować, np. śmierć domownika czy zwierzęcego towarzysza. W tym wypadku pozostaje Ci walka ze skutkami wydarzenia, które podkopało kocią psychikę.
Terapia kociego smutku
Jeśli czujesz, że nie dajesz rady samodzielnie pomóc kotu, poproś o pomoc behawiorystę. Pomoże Ci dobrać środki terapeutyczne, które najlepiej sprawdzą się w przypadku Twojego zwierzaka. Mogą to być:
- wzbogacenie kociego otoczenia – być może kot jest smutny i sfrustrowany, ponieważ nie ma żadnych bodźców, które pobudzałyby jego ciekawość;
- zabawa – wiele smutnych kotów nie chce się bawić, ale jeśli uda Ci się (nie na siłę!) zachęcić zwierzaka do jakiejś formy zabawy, która go zainteresuje, będzie to doskonały sposób na podniesienie jego nastroju – może nowa wędka, mata węchowa?
- nie zapomnij, że elementem wzbogacenia kociego środowiska powinny być też kryjówki, takie jak kartonowe domki, które umacniają poczucie bezpieczeństwa;
- niezbędne zmiany w otoczeniu kota – na przykład umożliwienie mu swobodnego dostępu do zasobów, jeśli brak takiego dostępu jest przyczyną problemu (do kluczowych zasobów należą miski z jedzeniem i wodą, kuweta, miejsca do odpoczynku, a także opiekunowie);
- feromonoterapia;
- aromaterapia (tylko pod kierunkiem specjalisty z dziedziny zoofarmakognozji);
- suplementacja – ma na celu uspokojenie zwierzęcia i wsparcie działań podnoszących nastrój; do często zalecanych suplementów należą tu L-tryptofan, kwas GABA czy melatonina.
Smutek czy depresja u kota? Jak je odróżnić?
Terminy „smutek” oraz „depresja” często stosowane są zamiennie. W przypadku ludzi jest to błąd – depresja jest bowiem jednostką chorobową wymagającą leczenia tak samo jak inne choroby. U kota stany depresyjne i to co określilibyśmy jako silny, głęboki smutek, mogą się pokrywać pod względem objawów oraz metod radzenia sobie z kocim problemem. Generalnie jednak depresja jest stanem głębszym, silniejszym i trudniejszym do zwalczenia.
Obejmuje często symptomy, które przywodzą na myśl dolegliwości fizyczne, a nie behawioralne, to znaczy na przykład:
- pogłębiona apatia, zobojętnienie – tzw. anhedonia (kot jest wycofany, traci zainteresowanie kontaktami, nie dba o sierść, nie znakuje terenu policzkami i pazurami);
- rozdrażnienie, zdarzają się niekiedy zachowania agresywne;
- odmawianie spożywania posiłków;
- z czasem pojawiają się kolejne objawy, jak łysienie psychogenne, zaburzenia rytmu snu i czuwania i inne.
Depresja może wymagać dodatkowych poza wymienionymi wyżej działań terapeutycznych, jak wsparcie farmakologiczne (leki antydepresyjne) czy karmienie sondą w przypadku zupełnego braku apetytu.
Jak uniknąć kociego smutku?
To normalne, że koty reagują przygnębieniem na stresujące doświadczenia – podobnie jak ludzie. Twoją rolą jest pomoc w przejściu przez te trudne chwile i łagodzenie stresorów.
- Pamiętaj o czynnościach, które pozwolą kotu zachować nieco kontroli nad tym, co się dzieje. Zachowuj stały rozkład dnia, utrzymuj stałe pory posiłków; spróbuj też w miarę możliwości te posiłki urozmaicać.
- Zapewniaj zwierzęciu potrzebną mu dawkę czułości.
- Pamiętaj o swobodnym dostępie do zasobów i umożliwieniu kotu bezproblemowej realizacji jego potrzeb.
Zawsze zwracaj uwagę na zmiany w zachowaniu kota. Im szybciej wychwycisz, że jest przygnębiony i ustalisz, co jest tego przyczyną, tym łatwiej będzie Wam wyjść razem na prostą.
