Funkcje mruczenia są niemal równie zagadkowe jak mechanizm powstawania tego dźwięku.
Większość z nas kojarzy mruczenie z obrazem kota zadowolonego – głaskanego, pieszczonego, czy też oczekującego na nakarmienie i mruczącego z ekscytacji. Jest to oczywiście skojarzenie prawidłowe, jednak należy wiedzieć, że mruczenie wcale nie powstało w celu oznajmiania światu błogostanu kota.
Dlaczego koty mruczą?
Każdy rodzaj dźwięku emitowanego przez zwierzę posiada określoną funkcję ewolucyjną (nieco zmodyfikowaną w procesie udomowienia, ale wciąż mającą te same korzenie). Mruczenie nie zawsze zresztą jest takie samo – możemy wyróżnić kilka odmian tego dźwięku.
Na początek warto wyjaśnić, że kocięta zaczynają mruczeć już w wieku około 1 tygodnia i wydają ten dźwięk podczas ssania sutków matki.
Mruczenie kociąt to sygnał dla kotki, że z jej dziećmi wszystko jest w porządku - ich liczba zgadza się i każde z nich pobiera pokarm.
Sama kotka również mruczy podczas karmienia – zapewnia tym kocięta o swoim przyjaznym samopoczuciu, działa na nie kojąco.
Jak twierdzi zoopsycholog Desmond Morris, zarówno w kontaktach między kotami dorosłymi, jak i w kontaktach kota z ludźmi, mruczenie nie odgrywa już tak doniosłej roli jak właśnie w komunikacji między kotką a kociętami. Warto jednak w tym miejscu dodać, że w komunikacji wewnątrzgatunkowej dorosłe koty używają mruczenia rzadko, natomiast znacznie częściej wykorzystują je w komunikacji z człowiekiem.
Co oznacza mruczenie kota w komunikacji z człowiekiem?
Mruczenie kota najczęściej jest informacją o jego dobrym nastroju lub prośbą o opiekę, o spełnienie jakiejś kociej potrzeby. Kot mruczy, gdy jest blisko i ma ochotę na pieszczoty, ale zaobserwowano także, że intensywność mruczenia wzrasta w miarę zbliżania się pory karmienia.
Niektórzy naukowcy wysnuli przez to hipotezę, że koty manipulują nami nie tylko poprzez miauczenie, ale także poprzez celowo generowane mruczenie.
Mruczenie z zadowolenia jest ciągłe, może trwać bardzo długo, a jego intensywność może narastać w miarę, jak kot robi się coraz bardziej zrelaksowany i odprężony. Często również przy tym ugniata nas łapkami.
W przypadku kota oczekującego na jedzenie zauważyć można dodatkowo pewną nutę zniecierpliwienia i ponaglenia.
Czy mruczenie zawsze oznacza zadowolenie?
Mruczenie to nie tylko oznaka zadowolenia. Musisz pamiętać, że Twój pupil mruczy nie tylko, gdy czuje się szczęśliwy czy oczekuje na coś pozytywnego.
Mruczą zarówno koty szczęśliwe, jak i koty chore, cierpiące, a nawet umierające. Kotki ponadto mruczą podczas porodu. Mruczenie kota jest w tym wypadku najprawdopodobniej formą podreperowania własnego samopoczucia przez zwierzę, sposobem na samouspokojenie się.
Być może jednak nie jest to jedyna funkcja tego dźwięku. Jego częstotliwość może wcale nie być przypadkowa.
Badania nad mruczeniem wykazały bowiem, że towarzyszące mruczeniu wibracje mają pewne właściwości lecznicze:
- zwiększają gęstość kości,
- przyspieszają ich zrastanie się np. w przypadku złamania,
- pomagają w regeneracji bolesnych czy naderwanych mięśni i ścięgien,
- są także w stanie uśmierzyć lub przynajmniej złagodzić ból.
Niezwiązane z zadowoleniem kocie mruczenie może więc świadczyć o jakimś problemie zdrowotnym, zwłaszcza jeśli jest połączone z innymi niepokojącymi symptomami, takimi jak:
- brak apetytu,
- apatia,
- szukanie samotności,
- poświęcanie większej niż zwykle ilości czasu na sen.
Mruczenie bólowe jest w takim razie wskazaniem do wizyty u lekarza weterynarii.
Jak powstaje odgłos mruczenia u kota?
Mruczenie to dźwięk charakterystyczny dla małych kotowatych, od kota domowego po pumę. Wielkie koty, czyli lew, tygrys, lampart czy jaguar, nie potrafią mruczeć. Potrafią za to ryczeć, czego nie umieją małe koty.
Dzieje się tak dlatego, że małe koty posiadają rozbudowane kości gnykowe znajdujące się u podstawy języka, co umożliwia wydawanie tych znanych nam, charakterystycznych pomruków. U wielkich kotów jedna z kości gnykowych została zastąpiona bardziej miękką tkanką – więzadłem.
To jednak nie same drgania kości gnykowych sprawiają, że koty mruczą. Mechanizm mruczenia był prawdziwą zagwozdką dla wielu naukowców zajmujących się kotami i ich anatomią. Zlokalizowanie źródła tego niezwykłego dźwięku okazało się bardzo trudne.
Powstawały już najprzeróżniejsze teorie na temat tego, czym mruczy kot. Niektórzy badacze przypisywali zdolność emitowania mruczenia tzw. fałszywym strunom głosowym znajdującym się obok więzadeł głosowych.
O udział w mruczeniu podejrzewano też (jak się okazało, niesłusznie) mięśnie międzyżebrowe oraz wiele innych punktów kociego ciała. Zagadkę rozwiązała dopiero – przynajmniej do pewnego stopnia, bo mechanizm powstawania mruczenia nadal jest nie do końca poznany – badaczka Frazer Sissom.
Odkryła ona, że w czasie mruczenia kocia krtań otwiera się i zamyka niezwykle szybko. Kot bardzo prędko wykonuje wydech i wdech, co sprawia, że fałdy (struny) głosowe nagle rozsuwają się na określoną szerokość.
Jak pisze Sissom, „powstaje wówczas dźwięk bardzo bogaty w składowe harmoniczne (tzw. ton podstawowy). Aparat głosowy filtruje ów dźwięk i sprawia, że rozchodzi się on przez nos i pyszczek” (źródło: T. McNamee, „O czym myślą koty”, Warszawa 2018, s. 82-83).
Mruczenie kota powstaje więc w wyniku określonego rozszerzenia się fałdów głosowych, podobnie jak dźwięki takie jak miauczenie. Miauczenie jednak ma o wiele wyższą częstotliwość i wymaga napinania strun głosowych – odpowiedniego do rodzaju wydawanego dźwięku.
Podczas mruczenia natomiast struny w ogóle się nie napinają, jedynie w bardzo szybkim tempie rozsuwają się i zbliżają do siebie.
Mruczenie kota - dźwięki i wibracje
Częstotliwość mruczenia jest taka sama u każdego kota. Bogactwo tonów składających się na mruczenie można objąć skalą od 25 do 150 Hz, jednakże ton podstawowy mruczenia wynosi około 25 Hz. Jest to więc dźwięk bardzo niski – wystarczy porównać go z progiem słyszalności ucha ludzkiego, wynoszącym niewiele mniej, bo 20 Hz.
Podobnie jak w przypadku innych dźwięków o niskich częstotliwościach, mruczenie nie jest odbierane przez nas jedynie jako dźwięk, ale także jako wyraźna wibracja. Jednocześnie przy tak niskiej częstotliwości mruczenie nie roznosi się na taką odległość jak dźwięki wyższe, takie jak miauczenie.
Kocie mruczenie jest słyszalne z odległości zaledwie kilkudziesięciu centymetrów, można je więc określić jako bardzo intymny typ komunikacji. Może właśnie dlatego tak je lubimy!
Przeczytaj również:
