Życie opiekuna psa, niezależnie od płci pupila, obfituje w radosne momenty, ale bywa też pełne wyzwań. Wyjątkowo troskliwej opieki wymagają niewysterylizowane suczki w okresie cieczki. Samica psa po osiągnięciu dojrzałości płciowej przechodzi cieczkę raz lub dwa razy do roku i jest to dla niej dość trudny moment
Cieczka u psa – dni płodne i fazy cyklu rujowego
Cieczka to szczególny etap cyklu reprodukcyjnego suki, w czasie którego staje się ona chętna do prokreacji i przyciąga do siebie samców. Przypomina nieco kobiecą menstruację, ale występuje ze znacznie mniejszą częstotliwością – suczka najczęściej wchodzi w cieczkę raz lub dwa razy do roku.
Cieczka u psa jest częścią całego cyklu rujowego, który trwa nieprzerwanie i składa się z czterech faz regulowanych przez hormony (przede wszystkim estrogen, progesteron i LH):
- Proestrus – to wstępna faza cieczki, mająca przygotować suczkę do rozmnażania, może trwać od 3 do 17 dni.
- Estrus – to faza zasadnicza cieczki – występuje wówczas owulacja, a macica jest przygotowana na przyjęcie zarodka (trwa ok. 9 dni). Są to u suczki dni płodne. Suka staje się atrakcyjna dla samców i akceptuje ich. W tej fazie suka jest gotowa na przyjęcie samca i możliwe jest zapłodnienie.
- Diestrus – to faza odpowiadająca za podtrzymanie ciąży. Co ciekawe, hormon odpowiedzialny za jej utrzymanie pozostaje na wysokim poziomie aż do końca tego etapu niezależnie od tego, czy suka została zapłodniona, czy nie.
- Anestrus – to ostatnia faza cyklu rujowego u suk. W tym czasie układ rozrodczy może odpocząć i zregenerować się, by wejść w nowy cykl.
Przyjmuje się, że młode samice psów osiągają dojrzałość płciową i rozpoczynają cykl rujowy, gdy zyskują ok. 2/3 swojej docelowej masy ciała. Zazwyczaj mają wtedy około pół roku, ale to duże uproszczenie – u niektórych raz może się to wydarzyć dużo później, nawet po ukończeniu pierwszego roku życia.
Pierwsza cieczka u psa
Warto wiedzieć, że mniejsze psy – z uwagi na to, że wcześniej dojrzewają tak pod względem seksualnym, jak i fizycznym – wchodzą w cykl płciowy wcześniej niż psy dużych ras.
- U samic psów małych ras, takich jak shih-tzu czy yorkshire terrier, pierwsza cieczka pojawia się więc zazwyczaj w wieku około 6-8 miesięcy.
- Suczki ras średnich, jak beagle czy cocker spaniel, osiągają wiek reprodukcyjny w wieku 8-12 miesięcy.
- Suczki ras dużych i olbrzymich dojrzewają dużo później – cieczka występuje u nich często dopiero między 12 a 20 miesiącem życia.
Cieczka u psa - ile razy w roku może wystąpić?
Częstotliwość występowania cieczki zależy od cech indywidualnych suczki, ale też od jej rasy. Po rozpoczęciu pierwszego cyklu płciowego kolejne cieczki przez pewien czas mogą być bardzo nieregularne – i jest to zupełnie normalne.
Zazwyczaj to małe rasy mają tendencję do bardziej regularnych cyklów niż większe psy. Zdarzają się jednak indywidualne odstępstwa od tych reguł – u niektórych suczek, ze względu na ich specyficzną fizjologię, cieczka może się pojawiać trzy (czasem cztery) razy w ciągu roku, u innych (szczególnie bardzo dużych) – tylko raz na 12-18 miesięcy.
W najbardziej typowym wariancie jednak cieczka u psa występuje dwa razy do roku.
Warto też dodać, że cykl płciowy psów nie zależy od pogody i zmian sezonowych, a wyłącznie od ich wewnętrznego zegara biologicznego. Inaczej więc niż np. u kotów, u których zdolność wchodzenia w ruję jest zależna od długości dnia świetlnego, cieczka u suczek może pojawiać się o każdej porze roku.
Ile trwa cieczka u psa?
To znów kwestia dość indywidualna. Z reguły cieczka u suczki trwa około 3 tygodnie, ale za normę uznaje się ruję trwającą od 2 do 4 tygodni (gdy cykl płciowy jest już ustabilizowany). Czas poprzedzający owulację, proestrus, trwa od 3 do 17 dni, najczęściej jest to jednak 9 dni.
Wówczas suczka nie może jeszcze zajść w ciążę i nie dopuszcza do siebie samców. Pod koniec tego okresu staje się już bardzo chętna do prokreacji – trzeba więc od początku bacznie ją obserwować. Estrus, czyli cieczka właściwa (zwana też „stojącą” ze względu na to, że suczka nastawia się samcom), trwa przeciętnie od 7 do 9 dni, choć w niektórych sytuacjach może trwać nawet do 20 dni. To właśnie w fazie estrus suczka jest płodna i może zajść w ciążę.
Objawy cieczki u psa
Cieczka u psa, jak zostało już wspomniane, dzieli się na dwie fazy – proestrus i estrus. Każda z nich objawia się w specyficzny sposób. Na początku, w jej fizjologii i zachowaniu pojawiają się pewne specyficzne zmiany:
- Czerwona wydzielina ze sromu. Choć z medycznego punktu widzenia technicznie nie jest krwawieniem, tak właśnie wygląda. Właściciel często nie obserwuje plamienia, bo suczki mają tendencję do szybkiego wylizywania się.
- Powiększenie sromu suki. Ten objaw łatwo przegapić, bo rzadko przyglądamy się tej lokalizacji – w przypadku suczek krótkowłosych będzie on jednak dość wyraźnie widoczny.
- Nadmierne lizanie. By oczyścić srom z wydzieliny, suczka w tej fazie liże krocze znacznie częściej niż zwykle.
- Zmiany apetytu. Większość suczek przejawia zwiększony apetyt ze względu na wyższe zapotrzebowanie energetyczne organizmu, ale niektóre, w związku z tym, że stają się apatyczne i mniej aktywne, jedzą znacznie mniej.
Około 9 dni po wystąpieniu powyższych symptomów suczka wchodzi w tzw. „właściwą” cieczkę. Symptomy z fazy proestrus mogą się utrzymywać, zaobserwować można jednak dużo bardziej wyraźne objawy cieczki, takie jak:
- Zmiany w zachowaniu. To przede wszystkim nadmierna aktywność, szczekanie, wycie, dyszenie i zaburzenia snu.
- Skłonność do kopulacji. Suczka nie tylko przyciąga samców, ale i sama jest nimi bardzo zainteresowana.
- Odstawianie ogona i zmiany w chodzie. Jak w prosty sposób sprawdzić, czy suczka weszła w fazę zasadniczą cieczki? Wystarczy podrapać delikatnie jej okolice lędźwiową – jeśli odstawi ogon, oznacza to, że znajduje się w rui. Suczka może też wysyłać samcom sygnał zapraszający, kołysząc biodrami i wysoko machać ogonem.
- Zwiększone oddawanie moczu. By poinformować inne psy o swoim stanie, suczka będzie oddawała mocz w mniejszych ilościach, za to dużo częściej i w różnych miejscach.
- Zmiana koloru wydzieliny (przez różową i żółtawą do bezbarwnej) oraz ustąpienie obrzęku sromu.
Opieka nad suczką w okresie cieczki jest dość uciążliwa i wymaga sporo wysiłku. Jeśli nie chcesz, by zaszła w ciążę, musisz bacznie ją obserwować i pilnować jej niemal na każdym kroku, a przy tym uzbroić się w anielską cierpliwość i być przygotowanym na znaczne zmiany w jej zachowaniu. Także wtedy jednak, gdy planujesz ją rozmnażać, obserwacje i pilnowanie, by dopuścić do niej odpowiedniego samca, okazują się dość żmudnym zadaniem.
Niezależnie od tego, co planujesz, ważne jest, by w tym okresie poświęcać suczce więcej uwagi – częściej się z nią bawić, rozmawiać, głaskać ją, szczotkować... Cieczka u suczki to moment, w którym warto ją rozpieszczać, podsuwając różne smakołyki i zabawki, które przyciągną jej uwagę. Bardzo istotne jest zapewnienie jej pełnego komfortu i wsparcia, by czuła się spokojniejsza i pewniejsza.
