Stres, zwłaszcza długotrwały, jest niezwykle męczący, wręcz wyniszczający dla kociego organizmu.
Leki uspokajające przeznaczone do stosowania w weterynarii mają na celu poprawę stanu emocjonalnego zwierzęcia, które znalazło się w stresującej sytuacji, bądź stanowią element terapii stresu długotrwałego.
Czy stres jest wskazaniem do podania kotu leków uspokajających?
Stres jest chorobą cywilizacyjną odpowiadającą za złą kondycję psychiczną i zdrowotną wielu ludzi – i nie tylko ludzi. Równie niszcząco stres działa na zwierzęta domowe, w tym na koty.
Negatywnie oddziałuje na zwierzęta zwłaszcza stres długotrwały. Wytwarzany wówczas hormon stresu, kortyzol, wpływa niszcząco na komórki hipokampu mózgu, uniemożliwia procesy uczenia się (myślenia korowego. Kot kieruje się wówczas instynktowną strategią przetrwania, nie analizuje konkretnych sytuacji), zaburza cykl snu, a wreszcie upośledza układ immunologiczny.
Stres prowadzi więc nie tylko do zaburzeń behawioralnych – może być też bezpośrednią przyczyną rozwoju choroby u zwierzęcia. Dlatego terapia stresu u kota jest niezwykle ważna. Również tego krótkotrwałego – każdemu opiekunowi zależy bowiem na komforcie psychicznym pupila.
Przyjrzyjmy się, w jakich przypadkach wystarczy podać kotu samodzielnie preparaty o lekkim działaniu uspokajającym, a kiedy należy udać się do lekarza weterynarii po „coś mocniejszego”.
Leki uspokajające dla kota na bazie składników naturalnych
Preparaty z tej grupy możemy stosować samodzielnie zarówno w terapii niektórych problemów behawioralnych, jak i w sytuacjach stresowych dla kota, takich jak:
- huk fajerwerków w Sylwestra,
- wizyta u weterynarza,
- podróż,
- przeprowadzka,
- remont,
- nowy domownik (dziecko, drugi kot, pies).
Preparaty te mają postać tabletek lub kropli, można zakupić także obróżki nasączone preparatem. Jakie składniki najczęściej można znaleźć w takich preparatach?
- Waleriana dla kota - Wyciąg z kozłka lekarskiego wykazuje u zwierząt podobne działanie, jak u ludzi. Choć w przypadku kotów może się wydawać, że waleriana będzie działała pobudzająco, de facto wyciąg ten relaksuje i rozluźnia zwierzę. Wykazuje łagodne działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne.
- Alfa-kazozepina – to naturalny peptyd otrzymywany z mleka, wykazujący działanie uspokajające. Zmniejsza napięcie nerwowe, ułatwia sen, zalecany jest w przypadku krótkotrwałego stresu, zaburzeń lękowych czy nadpobudliwości.
- Tryptofan – aminokwas będący prekursorem serotoniny. Zwiększenie ilości serotoniny w organizmie zwiększa odporność zwierzęcia na stres, obniża stany lękowe, a także wzmacnia koci układ immunologiczny.
- Melisa – ma działanie uspokajające, lekko usypiające, przeciwzapalne; sprawdza się m.in. przy nadmiernym wylizywaniu się przez kota o podłożu stresowym. Uwaga – melisa nie może być stosowana równolegle z niektórymi lekami uspokajającymi (należącymi do środków psychotropowych); stosuje się ją z drugiej strony przy wycofywaniu niektórych psychotropów po dłuższej terapii.
- Dziurawiec zwyczajny – u zwierząt stosuje się go w takich przypadkach jak neuropatia obwodowa, niepokój, obniżenie nastroju, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Uwaga – dziurawiec wchodzi w interakcję z lekami psychotropowymi i nie może być podawany równolegle z takimi lekami.
W preparatach uspokajających znaleźć możemy również ekstrakty z męczennicy, głogu, rumianku czy kocimiętki.
Wspomagająco w terapii stresu u kotów można zastosować także analogi feromonów w dyfuzorze podłączanym do kontaktu. Odnotowano również uspokajające działanie terapii olejem CBD.
Leki uspokajające dla kotów - psychotropowe
W długotrwałej terapii zaburzeń lękowych, fobii czy agresji u kotów pomocne mogą być leki psychotropowe – oczywiście jako uzupełnienie terapii behawioralnej, a nie jedyny element leczenia.
Odpowiednio dobrane, leki psychotropowe mogą poprawić jakość życia zwierzęcia i zwiększyć skuteczność całej terapii. Ich stosowanie wymaga współpracy lekarza weterynarii i behawiorysty.
Do leków uspokajających dla kotów z grupy leków psychotropowych zaliczamy różnorodne substancje, o różnej budowie chemicznej i różnym działaniu.
Wszystkie natomiast oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy, przez co znajdują zastosowanie przy konieczności modyfikacji zachowań i stanów emocjonalnych zwierząt. Większość leków psychotropowych stosowanych u zwierząt to leki zarejestrowane dla ludzi.
Jak podaje lekarz weterynarii Jolanta Łapińska, leki psychotropowe możemy podzielić na kilka grup w zależności od efektów, jakich spodziewamy się po ich zastosowaniu:
• leki normotymiczne – stabilizujące nastrój,
• leki psycholeptyczne – leki przeciwlękowe, nasenne oraz uspokajające,
• leki psychoanaleptyczne – leki przeciwdepresyjne, psychostymulujące i nootropowe (źródło: J. Łapińska, „Leki psychotropowe w terapii zwierząt towarzyszących”, „Animal Expert” 2018, nr 5).
Leki uspokoające dla kota - leki normotymiczne
Do tej grupy należą karbamazepina i gabapentyna. Leki te działają stabilizująco na nastrój, obniżają agresywność zwierząt.
Leki przeciwlękowe dla kotów
Należą do nich:
- benzodiazepiny,
- pochodne difenylometanu,
- beta-adrenolityki,
- azopirony.
Benzodiazepiny znajdują zastosowanie w przypadku panicznej reakcji lękowej u któw. Również w celu zapobieżenia takiej reakcji, gdy spodziewamy się, że może ona nastąpić u zwierzęcia. Przykładem mogą tu być zwierzęta bardzo silnie bojące się fajerwerków, terapia lęku separacyjnego.
Warto tu dodać, że choć leki z tej grupy wykazują działanie terapeutyczne u kotów, nie powinny być u nich raczej stosowane ze względu na hepatotoksyczność (terapia może skutkować uszkodzeniem wątroby).
Zdecydowanie lepiej u kotów sprawdzają się np. azopirony, jak buspiron, który jest dobrze tolerowany przez organizm i nie powoduje uzależnienia. Jego działaniem ubocznym może być jedynie uczucie senności. U kotów stosuje się go m.in. w przypadku przewlekłego stresu objawiającego się znaczeniem przez zwierzę terenu moczem.
Inny lek przeciwlękowy, hydroksyzyna, zmniejsza u zwierzęcia uczucie niepokoju, a także napięcie mięśniowe.
Leki przeciwdepresyjne dla kotów
Należące do tej grupy fluoksetyna i klomipramina w przypadku kotów znajdują zastosowanie m.in. w różnego rodzaju stanach będących wynikiem stresu, jak nadmierne wylizywanie się, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, a także w takich zaburzeniach jak spaczony apetyt (spożywanie przedmiotów nienadających się do jedzenia), lęk separacyjny, przeczulica.
Kolejny lek przeciwdepresyjny dla kotów, amitryptylina, stosowana jest m.in. w terapii kotów, które utraciły poczucie bezpieczeństwa i w związku z tym przechodzą w stan silnego pobudzenia pod wpływem przypadkowych bodźców.
Dotyczyć to może zwierzęcia, które jest „terroryzowane” przez drugiego kota przebywającego w domu (nagłe ataki, ograniczanie dostępu do zasobów, np. odganianie od miski, niewpuszczanie do kuwety).
Leki psychostymulujące dla kotów
Ta grupa leków znajduje zastosowanie głównie w problemach na tle geriatrycznym, takich jak zaburzenia procesów poznawczych czy zaburzenia cyklu snu i czuwania.
Leki psychotropowe to ważny element terapii kotów, u których stres czy wynikające z niego stany lękowe uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Należy jednak pamiętać, że nie każdy zestresowany kot wymaga farmakoterapii lekami psychotropowymi.
Nie zapominajmy, że wiele z tych środków wymaga konsekwentnie prowadzonej, długiej terapii (bez pomijania dawek – a podawanie leku nie zawsze jest łatwe!), dawkowania zgodnie z zaleceniami prowadzących terapię lekarzy/behawiorystów i stopniowego, nie nagłego, odstawiania tych środków pod ich okiem.
Leki psychotropowe powinny być ostatecznością – ale nie należy z nich rezygnować, jeśli zależy od tego dobro zwierzęcia.
W przypadku sytuacji stresujących, takich jak dokuczliwy hałas, podróż, wizyta u lekarza, wypróbuj bezpieczne, naturalne środki uspokajające. Mocniejsze środki powinny być podawane po konsultacji z lekarzem i tylko zwierzętom, które bardzo źle znoszą konkretne sytuacje stresowe (np. panika podczas strzelania w Sylwestra) i środki ziołowe nie przynoszą u nich wystarczających rezultatów.
Bibliografia:
- Capuzzi J., Leki opioidowe w medycynie weterynaryjnej, "Weterynaria po dyplomie" 2020, nr 6
- Łapińska J., Farmakoterapia zaburzeń zachowania u psów i kotów, "Magazyn Weterynaryjny" 2012, nr 8
- Łapińska J., Leki psychotropowe w terapii zwierząt towarzyszących, "Animal Expert" 2018, nr 5
Przeczytaj również:
Leczenie kota
