W wątrobie zachodzi synteza m.in. czynników krzepnięcia krwi, cholesterolu czy heparyny. Wątroba wytwarza również żółć, która bierze udział w trawieniu tłuszczy.
Oprócz tego w wątrobie zachodzi zużytych erytrocytów, przekształcanie węglowodanów w łatwo dostępną glukozę lub w jej formę zmagazynowaną (glikogen). Magazynuje wiele witamin i związków mineralnych, pełni funkcję detoksykujące oraz przekształca wiele substancji szkodliwych w obojętne, które następnie mogą zostać wydalone z organizmu.
Choroby wątroby u psa
Choroby wątroby u psa najogólniej możemy podzielić na ostre, przewlekłe oraz wrodzone.
Zapalenie wątroby u psa
Zapalenia ostre wątroby występują znacznie rzadziej niż zapalenia przewlekłe. Najczęściej mają one podłoże zakaźne lub toksyczne. Czynniki zakaźne prowadzące do ostrych zapaleń wątroby to m.in. psi adenowirus typu pierwszego (wywołujący chorobę Rubartha), psi herpeswirus w okresie noworodkowym, bakterie leptospiry oraz pasożyty, np. Babesia Canis. Należy mieć na uwadze, że również niektóre leki mogą doprowadzić do ostrego zapalenia wątroby.
U psów znacznie częściej niż ostre choroby wątroby rozwijają się przewlekłe choroby wątroby. Czynnikiem wywołującym ten rodzaj zapalenia wątroby u psa może być również podobnie jak w przypadku zapalenia ostrego wirus, bakteria, toksyny lub choroba o podłożu immunologicznym.
Przewlekłe zapalenie wątroby może być również związane z działaniem leku. Zwykle jest ono podejrzewane zawsze wtedy, gdy istnieje wyraźna zbieżność czasowa między podaniem leku a wystąpieniem objawów oraz inne potencjalne przyczyny tego zaburzenia zostały wykluczone.
Choroba Wilsona u psa
Szczególnym rodzajem chorób wątroby u psa są tzw. choroby spichrzeniowe. Należy do niej np. choroba spichrzeniowa miedzi - będąca przyczyną zarówno ostrego jak i przewlekłego zapalenia wątroby. Występuje najczęściej u Bedlington terrierów. Spowodowana jest odkładaniem się miedzi w komórkach wątroby, która w prawidłowych warunkach mieć powinna być wydzielona wraz z żółcią.
Amyloidoza u psa
Inną chorobą spichrzeniową jest również amyloidoza, która polega na odkładaniu się w hepatocytach substancji amyloidu. Choroba ta bardzo często występuje oraz psów rasy shar-pei.
Inne choroby wątroby u psów
Osobną grupę chorób wątroby stanowią również choroby dróg żółciowych jednak występują one znacznie rzadziej u psów niż u kotów. Należy do nich np. zapalenie dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego najczęściej na tle bakteryjnym.
Omawiając chorą wątrobę u psa nie można zapomnieć również o nowotworach. Występujące one najczęściej u psów starszych w wieku 10 do 12 lat. Wątroba może być też miejscem przerzutów nowotworów z innych narządów na przykład z płuc.
Chora wątroba u psa - objawy
Ogólnie objawy kliniczne i zmiany stwierdzone podczas badania klinicznego psów z chorobami wątroby możemy podzielić na:
- Nieswoiste, do których należą: brak łaknienia, ospałość, osłabienie, zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie rozmiarów ciała, słaba okrywa włosowa, nudności, wymioty, biegunka, odwodnienie.
- Bardziej swoiste, ale nie na tyle charakterystyczne, żeby stwierdzić chorobę wątroby. W tej grupie znajdują się: powiększenie obrysu brzucha spowodowany powiększeniem samej wątroby albo obecnością płynu w jamie brzusznej.
Objawami, które mogą najbardziej wskazywać na chorą wątrobę u psa są:
- żółtaczka,
- częste oddawanie moczu (wielomocz),
- wzmożone pragnienie u psa,
- tzw. encefalopatia wątrobowa (zmiany zachowania, np. agresja, otępienie, zachowanie histeryczne, nadmierne ślinienie, ataki drgawkowe, a nawet śpiączka).
Niestety żaden z powyższych objawów nie jest na tyle charakterystyczny, żeby lekarz weterynarii w podstawowym badaniu klinicznym mógł stwierdzić chorą wątrobę u psa. Dlatego zawsze trzeba odróżnić je od chorób innych narządów wywołujących identyczne objawy.
Jednocześnie choroby wątroby u psa mogą nie manifestować się klinicznie, a dowody na jej uszkodzenie uzyskuje się jedynie dzięki rutynowym badaniom wykonywanym przed prostym zabiegiem chirurgicznym, który wymaga znieczulenia ogólnego.
I odwrotnie - znaczne natężenie dolegliwości niekoniecznie musi oznaczać niekorzystne rokowanie ani świadczyć o znacznym uszkodzeniu wątroby.
Objawy w przypadku ostrego zapalenia wątroby u psa wynikają z gwałtownej utraty czynności narządu i uwolnienia czynników toksycznych. Zwykle objawy te są dość gwałtowne i pojawiają się nagle.
Jednak niektóre z symptomów mogą wystąpić dopiero w krańcowym stadium chorej wątroby. Objawy w przypadku przewlekłego zapalenia wątroby u psa objawy mogą pojawić się dopiero po utracie 75% wydolności wątroby. Wynika to z tego, że wątroba jest narządem o bardzo dużej rezerwie czynnościowej i olbrzymiej zdolności do regeneracji uszkodzonych komórek czyli hepatocytów. Wówczas leczenie może być mało skuteczne, dlatego bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie.
Powiększenie obrysu brzucha
Powiększenie obrysu brzucha bywa przyczyną wizyty właścicieli psów z chorobami wątroby u lekarza weterynarii. Zaburzenie to wynika zazwyczaj z powiększenia narządów jamy brzusznej i/lub obecności płynu w jamie otrzewnej. Podczas podstawowego badania klinicznego jakim jest omacywanie lekarz weterynarii może stwierdzić czy i w jakim stopniu wątroba uległa powiększeniu.
Płyn w jamie brzusznej
U psów z chorobami wątroby może dochodzić do gromadzenia się płynu w jamie otrzewnej. Jego rodzaj określa się poprzez dodatkowe badania chemiczne i cytologiczne, które pozwalają stwierdzić mechanizm gromadzenia się płynu. W zależności od zawartości białka i komórek w tym płynie klasyfikuje się go w standardowy sposób jako przesięk lub wysięk.
Umiarkowana lub duża ilość płynu w jamie otrzewnej jest niekiedy bardzo wyraźna i czasem może prowadzić do tak znacznego napięcia powłok brzusznych, że podczas badania klinicznego lekarz weterynarii nie będzie mógł wyczuć dokładnie narządów.
Zaburzenia neurologiczne u psów z chorą wątrobą
U psów z poważnymi chorobami wątroby może dochodzić do zmian świadomości i zaburzeń neurologicznych. Są one efektem działania na układ nerwowy nieusuniętych przez wątrobę toksyn wchłanianych w jelicie. Uniemożliwienie oczyszczania krwi z toksyn z przewodu pokarmowego wynika z poważnego zmniejszenia czynnościowej masy wątroby. Główną substancją, która powoduje zaburzenia neurologiczne jest nagromadzony w podwyższonej ilości amoniak.
Do subtelnych i niespecyficznych objawów encefalopatii wątrobowej mogących występować u psów oraz świadczących o przewlekłej lub podklinicznej encefalopatii zalicza się: brak łaknienia, osłabienie, zmniejszenie masy ciała, ospałość, nudności, gorączkę nadmierne ślinienie, okresowe wymioty i biegunkę.
Encefalopatia może mieć również przebieg ostry z poważnymi objawami neurologicznymi, takimi jak drżenia, histeria, demencja, wyraźne zmiany zachowania w kierunku agresywności, ruchy po okręgu, ślepota lub ataki drgawkowe.
Zaburzenia krzepnięcia krwi
Wątroba odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania krzepnięcia krwi (produkuje większość białek układu krzepnięcia), zatem skłonność do krwawień może stanowić jeden z pierwszych objawów zaawansowanej choroby wątroby.
Wielomocz i wzmożone pragnienie
Wielomocz, czyli nadmierne wydalanie moczu, oraz zwiększenie pragnienia bywają objawami klinicznymi zaawansowanego uszkodzenia komórek wątrobowych. Zmiany w odczuwaniu pragnienia mogą również wynikać ze zmian neurologicznych występujących w przypadku zaawansowanego uszkodzenia wątroby.
Dieta dla psa z chorą wątrobą
Odpowiednia dieta zastosowana u psa z chorą wątrobą jest kluczowym elementem procesu leczenia. Jej główne założenie opiera się na wspomożeniu regeneracji narządu i ograniczeniu zaburzeń wynikających z osłabienia jego czynności. Taka dietoterapia na celu zapewnienie odpowiedniej podaży substancji odżywczych oraz kalorii niezbędnych do odbudowy tkanki wątroby. Wprowadzenie specjalnej diety jest szczególnie ważne u psów z przewlekłym zapaleniem wątroby.
Chora wątroba u psa nie jest przeciwskazaniem do zaprzestania przygotowywania posiłków dla psa w domu, jednak trzeba pamiętać, że znacznie wygodniejszym i pewniejszym rozwiązaniem jest skorzystanie z gotowych karm komercyjnych. Skład diety przygotowywanej w domu powinno się dostosowywać do potrzeb indywidualnego pacjenta w zależności od natężenia objawów klinicznych.
Może być to trudnym zadaniem, dlatego najlepiej skorzystać z szerokiego wyboru gotowych karm leczniczych. Są to karmy wysoce strawne, karmy te zawierają też białko w najwyższej jakości w umiarkowanie ograniczonych ilościach oraz opierają się na dostarczeniu kalorii pochodzących przede wszystkim z innych źródeł niż białko (głównie na węglowodanach) jako głównym źródłem energii.
Idealna dieta dla psa z chorą wątrobą powinna również zawierać prawidłową ilość tłuszczu oraz witamin A, B, C, D, E i K.
Niektóre psy odmawiają przyjmowania komercyjnej lub domowej diety o zmniejszonej zawartości białka. Można wówczas zachęcić psa do samodzielnego spożywania pokarmu poprzez częstsze podawanie mniejszych posiłków, wzmacnianie prawidłowego zachowania, np. zachęcanie głosowe, głaskanie, karmienie z ręki. Pies chętniej zaakceptuje nowy pokarm, jeżeli przez tydzień będziemy stopniowo zwiększać domieszkę nowego pokarmu do jedzenia które zwierzę przyjmowało wcześniej.
