Umaszczenie psa, nazywane również ubarwieniem czy maścią, to nic innego jak po prostu kolor jego okrywy włosowej. Barwa sierści jest uwarunkowana genetycznie. Genetyka umaszczeń psa to temat rozległy i skomplikowany, warto jednak wspomnieć o niej w kilku słowach. Najprościej rzecz ujmując, za pigmentację włosów oraz skóry odpowiadają melaniny.
Od ich formy oraz ilości uzależniony jest kolor skóry i włosów. Dużą rolę w utrwaleniu wielu rodzajów ubarwienia u psów odegrała domestykacja (czyli udomowienie psa) oraz związana z nią m.in. sztuczna selekcja dokonywana przez człowieka na określone potrzeby.
Umaszczenie psa – rodzaje
Rodzaje umaszczeń u psów są rozmaite i jest ich ogromnie wiele. W przypadku każdej rasy kwestia umaszczenia rozpatrywana jest indywidualnie.
Wzorzec rasy psa ustalony przez FCI wyraźnie podaje, jaka maść jest pożądana i akceptowana, a jaka jest niedozwolona i zamyka hodowcy drogę m.in. do legalnego przekazywania genów oraz brania udziału w wystawach.
Podstawowe rodzaje umaszczenia psów to m.in.:
- umaszczenie jednolite: białe, czarne, biszkoptowe, szare itp.
- umaszczenie rude,
- umaszczenie wilczaste (często obserwowane np. u owczarków niemieckich),
- umaszczenie dzicze,
- umaszczenie śniade,
- umaszczenie pręgowane (charakterystyczne np. dla bokserów),
- umaszczenie podpalane (występuje m.in.: u gończych polskich i mastifów tybetańskich).
Umaszczenie psa i jego rola
Obecnie, przynajmniej w przypadku psów do towarzystwa, umaszczenie nie odgrywa szczególnej roli, choć – jeśli jest nietypowe, rzadko spotykane, wyjątkowo piękne i ciekawe – z pewnością cieszy oczy opiekuna.
Jednym z nich są psy o niebieskim umaszczeniu — w rzeczywistości to kolor srebrnoszary. Psy występujące w "niebieskim umaszczeniu" to np. bearded collie, owczarek australijski, czy dog niemiecki.
Określone rasy jednak nie bez powodu cechują się bardzo konkretnym typem maści, która kształtowana była przez człowieka na drodze sztucznej selekcji przez wiele pokoleń.
Do teraz każde odstępstwo od wyznaczonej reguły w przypadku psów rasowych jest surowo traktowane. Pies, który nie spełnia standardów rasy, gdyż jego umaszczenie jest niezgodne z przyjętym wzorcem, nie jest dopuszczony do rozrodu. Uniemożliwienie dalszego przekazywania genów takiego osobnika ma jeden cel – zachować czystość danej rasy i nie dopuścić do jej „zepsucia”.
Umaszczenie psów pasterskich
Przykładem bardzo „funkcjonalnego” umaszczenia jest umaszczenie białe u psów pasterskich, takich jak np. polski owczarek podhalański czy akbash (rasa nieuznana przez FCI, gdyż traktowana jest jako odmiana anatolijskiego psa pasterskiego).
Rasy te występują wyłącznie w jednolicie białym kolorze, a wszelkie odstępstwa (nawet kremowy nalot) są niedopuszczalne.
Biała maść psów strzegących stada pozwala bowiem odróżnić psy od zbliżających się do niego wilków lub innych drapieżników, a ponadto psy „wtopione” w stado nie płoszą zwierząt, które zostały powierzone ich opiece.
Jednolite białe umaszczenie jest jednak w wielu rasach niepożądane. Przykładem jest amerykański staffordshire terrier, czyli popularny amstaff. Biała maść nie może pokrywać więcej niż 80% powierzchni jego ciała. Jeśli tak się dzieje, uznane jest to za poważną wadę.
Co ciekawe, rasy psów dobierane były pod względem umaszczenia do koloru szaty zwierząt, których miały strzec. Na przykład w Turcji, gdzie owce często cechują się kolorem płowym, pilnują ich m.in. owczarki anatolijskie.
Z kolei u psów, których podstawowym zadaniem nie było strzeżenie przed niebezpieczeństwem, ale zaganianie zwierząt, bardzo pożądane było jak najciemniejsze umaszczenie. Dlaczego? Ponieważ pies o ciemnej maści odróżnia się od zaganianego stada i budzi jego respekt.
Umaszczenie psów myśliwskich
Całkiem sporo „zamieszania” w kwestii umaszczenia robią psy myśliwskie.
Łatwo zauważyć, że duża część z nich to czworonogi o wszelkich odcieniach brązu i czekolady, które dzięki swojej okrywie włosowej łatwo wtapiają się w otoczenie podczas polowania. Ale z drugiej strony wcale nie mniejszym zainteresowaniem cieszą się psy myśliwskie o biszkoptowym umaszczeniu lub o umaszczeniu łaciatym, dzięki któremu są widoczne dla myśliwego.
Na koniec nie można zapomnieć o tym, że umaszczenie psa odgrywało bardzo ważną funkcję… magiczną.
Tak jest chociażby w przypadku mastifów tybetańskich z bardzo charakterystycznym umaszczeniem czarnym z podpalaniem lub błękitnym z podpalaniem, które występuje na kufie, nad oczami, spodzie ogona oraz w dolnych partiach tylnych i przednich łap.
Podpalanie nad oczami pełni rolę „drugiej pary oczu”. Mieszkańcy Tybetu wierzą, że dzięki niemu nawet wówczas, gdy pies śpi, cały czas strzeże zwierząt i dobytku przed niebezpieczeństwem.
Umaszczenie psa a pielęgnacja szaty
Czy pies o białej bądź jasnej szacie brudzi się bardziej niż czworonóg obdarzony ciemniejszym umaszczeniem? Oczywiście, że nie. Brudzi się dokładnie tak samo, ale na jasnym… widać bardziej!
Psy o jasnym umaszczeniu, a w szczególności tym śnieżnobiałym, są przepiękne. Nie da się obok nich przejść obojętnie. Zanim jednak zdecydujesz się na adopcję lub zakup psa o jasnej maści, dobrze przemyśl, czego oczekujesz.
Pies, bez względu na kolor sierści, wielkość czy rasę, potrzebuje aktywności fizycznej i zabawy na świeżym powietrzu. Niewiele jest czworonogów, które – zabrane do lasu, na łąkę czy nad rzekę – odmówią sobie przyjemności buszowania w zaroślach i taplania się w błocie. Ty również nie możesz psu tego odmówić, bowiem nie jest on zwierzęciem stworzonym do karnego chodzenia przy nodze lub noszenia na rękach przez całe życie.
Jeśli pies odda się beztroskiej, brudzącej zabawie, nie możesz się na niego złościć i karać go za to. Ale pamiętaj – pielęgnacja białej szaty, jeśli chcesz utrzymać ją w idealnym stanie, wymaga regularnych zabiegów i z pewnością poświęcenia większej ilości czasu.
