Psy myśliwskie towarzyszą człowiekowi od setek lat. Początkowo wykorzystywano je do naganiania zwierzyny, co ułatwiało myśliwym polowanie – w zamian za to zwierzęta nagradzane były schronieniem i pożywieniem.
Współczesny pies myśliwski wciąż współpracuje z człowiekiem, jednak musi zostać odpowiednio wyszkolony do wykonywania określonych zadań. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby był jednocześnie domowym pupilem.
Przed zakupem takie psa należy jednak pamiętać, że nawet małe psy przeznaczone do polowań: spaniele, teriery czy jamniki, posiadają bardzo silny instynkt łowiecki, który musi być zaspokojony np. poprzez zabawę imitującą polowanie.
Jak działa węch psa myśliwskiego? Podstawowe informacje
W nomenklaturze łowieckiej używa się pojęcia „pracy z wiatrem”, co oznacza zdolność psa do rozpoznania i znalezienia zapachu zwierzyny. Ze względu na psi węch myśliwi wyróżniają:
- Wiatr górny – pies jest w stanie odnaleźć zapach, chwytając odwiatr i wskazując lokalizację zwierzęcia w linii prostej. W tej sposób pracuje np. wyżeł wystawiając zwierzynę.
- Wiatr dolny to zdolność chwytania od wiatru przy ziemi, na śladach pozostawionych przez zwierzę i podążanie za nim – tak pracują psy gończe, tropowce, posokowce.
Psy myśliwskie — rasy i podział
W różnicowaniu psów myśliwskich bierze się pod uwagę przede wszystkim zachowanie podczas polowań. Dzieli się je na sześć grup:
- aportery,
- dzikarze,
- psy gończe,
- norowce,
- posokowce
- wyżły.
Podział ten wynika z różnych cech charakterologicznych i fizycznych psów myśliwskich, które predestynują je do określonego rodzaju polowania. Niektóre psy myśliwskie specjalizują się tylko w jednym rodzaju zachowań (np. tropieniu rannej zwierzyny) a inne to psy wszechstronne do polowań w różnych środowiskach i na różnych jego etapach.
Zachowania psów myśliwskich mogą być wrodzone lub wyuczone. Przykładem ciekawej cechy jest tak zwana stójka u wyżłów i seterów. Pies, który zaobserwuje zwierzynę, ustawia się w jej kierunku, zastyga bez ruchu, podnosi przednią łapę, jest skupiony i czeka w napięciu.
Stójkę psy mogą wykonywać w pozycji stojącej, w półsiadzie lub w pozycji warującej. Jest to bardzo wyraźny, a zarazem dyskretny sygnał dla myśliwego. Mimo że wiele ras myśliwskich potrafi wykonywać tę czynność, tylko w grupie wyżłów jest umiejętnością wrodzoną.
Psy na polowania – aportery
Aportery to obecnie najpopularniejsza grupa psów myśliwskich nadal wykorzystywanych przez człowieka do polowań. Ich zadaniem jest przynoszenie ustrzelonej zwierzyny. Są one w stanie zaaportować jedynie zwierzęta niewielkich rozmiarów.
Wykorzystywane są chętnie do polowania na ptactwo wodne, bądź lądowe i małe ssaki np. mogą przynieść pod nogi myśliwego zestrzelonego królika, zająca lub kaczkę.
Czworonogi należące do aporterów potrafią tak złapać zębami zwierzynę, by nie zrobić jej krzywdy i nie uszkodzić jej ciała. Ich rola w polowaniach jest bardzo duża, bo wykorzystanie psa wyszkolonego w polowaniu np. na ptactwo, daje pewność, że każda zestrzelona sztuka zostanie odnaleziona i to bez wysiłku ze strony myśliwego.
Aportery są bardzo wytrwałe i nie spoczną, dopóki nie znajdą zwierzyny. Mają potrzebę dużego kontaktu z człowiekiem, dlatego bardzo często spośród aporterów rekrutują się psy przeznaczone do opieki, pomocy
Oczywiście przy zapewnieniu im odpowiednich warunków i zabaw imitujących polowanie.
Rasa najbardziej popularna w tej grupie to labrador retriever. Pozostałe rasy w grupie aporterów to:
Warto nadmienić, że większość aporterów to również płochacze. Ich zadaniem jest wypłaszanie ptactwa i małych zwierząt z zarośli.
Dzikarze – psy wykorzystywane do polowań na dziki
Dzikarze to psy wykorzystywane do polowań na dziki. Charakteryzuje je upór, nieustępliwość, odwaga i posłuszeństwo. Są niewielkich rozmiarów, ponadto zwinne i szybkie.
Opis tego, do czego są wykorzystywane, niekiedy u laików wzbudza zdziwienie, ale rolą tej grupy psów nie jest upolowanie grubego zwierza, tylko osaczenie i oszczekiwanie dzika – tak, by stworzyć myśliwemu okazję do oddania strzału.
Do grupy dzikarzy zalicza się m.in. następujące rasy psów:
- beagle,
- terier myśliwski (szkocki, walijski, irlandzki),
- jamnik (długowłosy, krótkowłosy, szorstkowłosy),
- foksterier,
- łajka (zachodnio-, wschodniosybersyjka, rosyjsko-europejska).
Psy gończe – prowadzące myśliwych do zwierzyny
Psy gończe podążają za zwierzyną i szczekaniem naprowadzają na nią myśliwych. Z natury są bardzo hałaśliwe. Istotną rolę w naprowadzaniu odgrywa węch.
Co ciekawe, typowy pies myśliwski o długich uszach to właśnie ten typ psa myśliwskiego. Dlaczego? Bo obwisłe, długie uszy (np. takie jak u psów rasy bloodhound) pomagają psom w polowaniu – służą do „zbierania” zapachów i „zamiatania” ich do nosa.
Do grupy psów gończych zalicza się następujące rasy:
Norowce – psy do polowań na lisy
Norowce wykorzystywane są podczas polowań na lisy, borsuki, jenoty i inne zwierzęta, które ukrywają się w norach. Ich zadaniem jest wypłoszenie zwierzyny z kryjówki. Norowce to w przeważającej wielkości psy o krótkich kończynach.
Popularne rasy psów przeznaczonych do polowań na lisy to:
- wszystkie rodzaje jamników,
- terier walijski,
- jack russell terrier,
- foksterier.
Tropowce i posokowce – psy lokalizujące zwierzynę
Zadaniem posokowców jest zlokalizowanie zestrzelonej zwierzyny, a następnie doprowadzenie do niej myśliwego. To bardzo wąsko wyspecjalizowane psy myśliwskie, które dysponując doskonałym węchem szczególnie wrażliwym na zapach krwi pracują na śladach pozostawianych przez postrzeloną zwierzynę płową i czarną.
Ich rola w polowaniach jest bardzo duża, gdyż szacuje się, że w łowiskach, w których myśliwi polują bez wykorzystania psów myśliwskich, przepada aż 30% postrzałków. Oznacza to, że co trzeciej postrzelonej zwierzyny nie udaje się odnaleźć, co często skutkuje tym, że ranne zwierzę się męczy i umiera w cierpieniu.
Do grupy posokowców zalicza się następujące rasy psów:
Te trzy rasy nazywane posokowcami są uznawane za najbardziej predysponowane do tropienia zwierzyny. Niemniej jednak rolę tropowców może pełnić wiele innych ras, takich jak aportery, norowce, czy wyżły.
Wyżły (legawce) – wszechstronne psy na polowania
Wyżły są najbardziej wszechstronnymi psami myśliwskimi. Potrafią samodzielnie wytropić zwierzynę, wystawić ją (czyli wykonać „stójkę”) i aportować. Dla psów należących do grupy wyżłów (np. wyżeł niemiecki krótkowłosy) oraz spaniela bretońskiego umiejętność wystawiania jest cechą wrodzoną.
Sprawdzają się w każdym typie łowisk. Świetnie polują zarówno na lądzie, jak i w wodzie.
Do tej grupy zalicza się następujące rasy psów:
- wyżeł niemiecki (krótko-, ostro- i szorstkowłosy),
- wyżeł weimarski,
- wyżeł czeski szorstkowłosy,
- spaniel francuski, pikardyjski,
- pointer,
- seter angielski, seter irlandzki i seter szkocki.
Podział ras myśliwskich ze względu rodzaj łowiska
Poza podziałem ze względu na specjalizację, psy myśliwskie można dzielić również ze względu na typ łowiska, w jakim mogą pracować. I tak:
- Łowiska polne wymagają od psów szybkości (galop, kłus) i posługiwania się górnym wiatrem. W suchym polu sprawdzają się wyżły, płochacze i małe psy myśliwskie (np. terier, jamnik).
- Łowiska leśne wymagają pracy z dolnym wiatrem, umiejętności tropienia i trzymania tropu (np. gończy czy ogar polski).
- Łowiska wodne to konieczność tzw. bobrowania w szuwarach i chęci wchodzenia do wody. Psy muszą być silne i powinny mieć szatę, która chroni je przez chłodem. Psy przeznaczone do wsparcia polowań w łowiskach wodnych są wytrwałe i wykazują inicjatywę (np. retrievery).
Co warto wiedzieć przed zakupem psa myśliwskiego?
Psy gończe i myśliwskie mają silny instynkt łowiecki, który musi być w odpowiedni sposób zaspokojony, np. poprzez pogoń za zabawką lub zabawę szarpakiem. Pracują ponadto nosem, dlatego odpowiednią stymulację zapewniają im również zajęcia z tropienia czy tzw. nosework.
Jeśli psy myśliwskie lub gończe nie wykonują tych zadań, może pojawić się u nich agresja łowiecka lub inne, niepożądane zachowania. Niezwykle istotne jest więc, aby podczas zabawy z psem ćwiczyć jego umiejętność samokontroli. Oczywiście podstawą jest zapewnienie im aktywności fizycznej i węchowej w ciągu dnia.
