Koty biało-czarne – skąd się biorą kocie krówki?

Łaciate koty biało-czarne ze względu na swój wygląd często nazywane są krówkami lub pingwinkami. Anglicy mają dla nich bardzo elegancką nazwę – tuxedo cats, czyli „koty w smokingach”.

Przyjrzyjmy się, jak powstają kocie łaty, jakie są rodzaje łaciatego umaszczenia i które rasy kotów mogą być biało-czarne.

Krówka, smoking czy arlekin? Rodzaje łaciatości u kotów biało-czarnych (i nie tylko)

Elegancki krawat i skarpetki, a może tylko łatka na czole? Koty biało-czarne mogą występować w wielu różnych typach umaszczenia, różniących się proporcjami poszczególnych kolorów.

Zgodnie z klasyfikacją typów kociego umaszczenia federacji felinologicznej FIFe możemy wyróżnić następujące rodzaje umaszczenia dwubarwnego, określone kolejnymi kodami EMS, różniące się proporcją bieli w stosunku do koloru podstawowego:

•  01 – van – oznacza największy stopień pokrycia kolorem białym, na wzór rasy turecki Van; biel zajmuje większość powierzchni ciała kota, a kolor widoczny jest tylko w postaci charakterystycznych łat na głowie oraz wybarwionego ogona;
• 02 – arlekin – ma łaty na całym ciele, ale przeważa kolor biały; łaty, bez ściśle określonego wzoru, występują na głowie, grzbiecie i ogonie;
• 03 – bikolor (bicolour) – klasyczny kot łaciaty; powierzchnie futra zajmowane przez kolory biały i podstawowy są podobne – biel może zajmować od ½ do ¼ całej okrywy;
• 04 – mitted – kolor biały ogranicza się do rękawiczek i skarpetek na łapach oraz brody, a także opcjonalnie białej wąskiej „strzałki” biegnącej po grzbiecie nosa aż do czoła;
• 05 – snowshoe – to kot ze znaczeniami – najciemniej umaszczone są miejsca point, jak u kota syjamskiego, choć kolor tułowia nie musi być tak kontrastujący; białe łaty występują na piersi, pyszczku, łapkach;
•  09 – nieokreślona ilość koloru białego – bo nie wszystkie koty łaciate w ogóle poddają się klasyfikacji, jako że gen łaciatości potrafi być nieokiełznany – o czym przedstawiciele federacji dobrze wiedzą.

Genetyka kocich łat – jak powstaje umaszczenie kotów biało-czarnych?

Z genetycznego punktu widzenia wszelkie obszary koloru białego na kocim futerku wywołane są obecnością genu maskującego właściwą barwę futra. To on odpowiedzialny jest zarówno za łaty „krówek”, jak i białe krawaty, skarpetki czy medaliony, a nawet za „wybielenie” prawie całego futra, jak w przypadku umaszczenia typu van.

Gen łaciatości to gen S (z ang. „spotted” – „plamisty”), a jego działanie polega na zmniejszeniu liczby melanocytów (czyli komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie pigmentu) już na etapie rozwoju zarodkowego. W efekcie nie wszystkie włosy są wybarwione – a te półprzezroczyste, pozbawione barwnika to właśnie te, które nasze oko odbiera jako białe.

Gen S ma dwa allele – dominujący S odpowiedzialny za częściowe maskowanie koloru podstawowego oraz recesywny s, który nie powoduje wystąpienia łat. Dlatego kot o genotypie ss nie będzie łaciaty.

Inaczej sprawy się mają, gdy przynajmniej jeden z pary alleli będzie dominujący – wówczas mamy do czynienia z kotem biało-czarnym (lub niebiesko-białym, rudo-białym czy innym łaciatym, w zależności od dziedziczonego koloru podstawowego). 

I tak, kot o genotypie Ss, czyli heterozygota dominująca, będzie miał biały łaty mniej więcej równoważne z kolorem podstawowym. Może to być bikolor, czyli „krówka”, albo „pingwinek”, czyli tuxedo cat, z kolorem białym ograniczającym się do brzucha, skarpetek, krawata i ewentualnie białych partii na pyszczku.

Dominująca homozygota SS to z kolei kot w większości biały, z niewielkimi tylko akcentami innego koloru. Zwykle pigment ogranicza się do głowy i ogona, tak jak u kotów rasy turecki Van. W ekstremalnych przypadkach zwierzak jest niemal cały biały z dosłownie pojedynczymi wybarwionymi włosami. I dodajmy, że taki kot wcale nie musi mieć białych rodziców – gen odpowiedzialny za czysto białe futro jest zupełnie inny!

Wspomniane „nieokiełznanie” genu łaciatości sprawia, że tak naprawdę wygląd kota łaciatego nie zależy wyłącznie od genotypu, ale w dużej mierze od przypadku. Zgodnie z najnowszą teorią dotyczącą dziedziczenia łaciatości, melanotycy u takich kotów przemieszczają się i dzielą losowo podczas rozwoju zarodka w łonie matki. 

Rasowe koty biało-czarne

Liczne rasy kotów mogą mieć umaszczenie czarno-białe. Charakterystyczne umaszczenie typu van pochodzi od tureckiej rasy kota znanej m.in. z zamiłowania do wody. Choć zgodnie ze starszymi standardami organizacji felinologicznych turecki Van ma rude łaty, obecnie dopuszcza się także inne kolory.

Turecki van może mieć czarne łaty na głowie oraz czarny ogon – stanowią one wyraźny kontrast z białym futerkiem.

Umaszczenie biało-czarne występuje także u kotów wielu innych ras. Takie umaszczenie mogą mieć między innymi:

• koty perskie,
• koty egzotyczne,
• Maine coony,
• koty norweskie leśne,
• koty syberyjskie,
• koty brytyjskie,
• amerykańskie krótkowłose,
• wszystkie reksy,
• koty orientalne krótkowłose,
• amerykańskie curle,
• japońskie bobtaile,
• a nawet sfinksy, u których łaty widoczne są na skórze.

Koty biało-czarne występują również często wśród kotów nierasowych – są niestety przez wiele osób uznawane za na tyle „pospolite”, że problemy z ich adopcją porównywalne są do problemów kotów czarnych.

Trudno to wytłumaczyć – przecież wśród kotów łaciatych trafia się mnóstwo zwierzaków umaszczonych bardzo zabawnie bądź niezwykle elegancko – i należy nadmienić, że wiele takich zwierzaków zaszło bardzo wysoko!

Słynne koty biało-czarne

Jak na zwierzęta w smokingach przystało, biało-czarne koty często docierały do wyższych sfer. Do najsłynniejszych czarno-białych mruczków należał Socks prezydenta USA Billa Clintona. Posiadaczami czarno-białych mruczków mieli być też sir Isaac Newton i Ludwig van Beethoven.

Koty w smokingach próbowały nawet zrobić niezależną karierę polityczną. W 2012 roku czarno-biały kot o imieniu, a jakże, Tuxedo Stan, kandydował na mera kanadyjskiego miasta Halifax. Dzięki kampanii wyborczej w mediach społecznościowych zdobył fanów na całym świecie. Wyborów nie wygrał, ale za to zrobił bardzo wiele dla poprawy sytuacji bezdomnych kotów w kraju. 

Czarno-biały kot imieniem Sparky został w 1998 r. najbogatszym kotem na świecie. Odziedziczył niebagatelną fortunę – 6,3 mln dolarów – po śmierci swego opiekuna.

Czarno-biały kot był jedynym na świecie kotem, który zdobył – wraz ze swym opiekunem – Mount Everest. A jeszcze inny tuxedo cat otrzymał po II wojnie światowej medal za zasługi – chronił brytyjskie zapasy żywności przed szkodnikami.

Obecnie, jednym z bardziej znanych kotów biało-czarnych jest Felix, bohater popularnej kociej karmy.

Miejmy nadzieję, że te wszystkie fascynujące fakty otworzą Wasze serca szerzej na kocie krówki i pingwinki, spośród których tak wiele wciąż nie może się doczekać własnego domu i tego jedynego człowieka, który je pokocha!