Według definicji padaczka to zaburzenie czynności mózgu, które cechuje się trwałą skłonnością do napadów drgawkowych, nazywanych również napadami padaczkowymi.
Jakie są przyczyny padaczki u psów?
U psów wyróżnia się dwa typy padaczki, ze względu na przyczynę jej występowania.
Padaczka idiopatyczna (pierwotna)
Jeśli mamy do czynienia z epilepsją idiopatyczną, oznacza to, iż bezpośrednia przyczyna jest niemożliwa do ustalenia. Często jest to przypadłość wrodzona, uwarunkowana genetycznie. Ten rodzaj napadów nazywany jest także padaczką młodzieńczą, gdyż najczęściej ujawnia się u psów w wieku od 1 do 5 roku życia.
Na podstawie badań wyróżniono szczególnie zagrożone tym rodzajem epilepsji rasy, a należą do nich: beagle, owczarek belgijski, szpic wilczy, collie, jamnik, pudel, owczarek niemiecki, seter, golden retriever, labrador retriever, spaniel, siberian husky, alaskan malamute.
Ze względu na dziedziczność tego schorzenia psy z padaczką pierwotną nie powinny być dopuszczone do rozrodu. Podobnie powinno się wycofać z rozrodu rodziców szczeniaków, u których wykryto ten rodzaj padaczki.
Padaczka wtórna (objawowa)
Przyczyna powstawania epilepsji wtórnej u psów jest możliwa do ustalenia. Epilepsję wtórną powoduje zaburzenie lub uszkodzenie jakiegoś fragmentu mózgu z przyczyn wewnątrz albo pozaczaszkowych.
Czynniki wewnątrzczaszkowe to między innymi zapalenie mózgu, opon mózgowych, guz nowotworowy, wylew krwi, wodogłowie czy blizny.
Druga grupa, czyli powody pozaczaszkowe, dotyczą zatruć i chorób metabolicznych (zaburzenia pracy wątroby i nerek, obniżony poziom cukru, zaburzenia elektrolitowe).
Do ataków doprowadzać mogą także niedobory witamin z grupy B (w szczególności B1 i B6), zaś u suk powszechna jest poporodowa hipokalcemia (tężyczka poporodowa), czyli niedobór wapnia w związku z laktacją i niewystarczającą podażą wapnia w diecie, szczególnie u suk z licznymi miotami.
Rodzaje ataków padaczkowych u psa
Wyróżnia się dwa rodzaje ataków padaczkowych:
- małe ataki padaczkowe (petit mal),
- duże ataki padaczkowe (grand mal).
Mały atak padaczkowy (petit mal) bywa też nazywany atakiem bezdrgawkowym i może pozostać zupełnie niezauważony lub zignorowany przez właściciela psa. Trwa bardzo krótko (nawet kilka sekund) i nie powoduje utraty przytomności. Pies w trakcie małego ataku padaczkowego sprawia wrażenie nieobecnego, może dojść na przykład do niewielkich ruchów – drgań mięśni, kończyn. Po tym rodzaju ataku zwierzę zachowuje się znów normalnie.
W dużych atakach padaczkowych (grand mal) dochodzi do drgawek (konwulsji) i utraty przytomności, które trwają od kilkunastu sekund do kilku minut. Jest to najczęstszy rodzaj ataku. Pies upada, traci przytomność, czemu towarzyszą jednoczesne gwałtowne skurcze mięśni w całym ciele.
Atakowi grand mal towarzyszy ślinotok, czasem wymioty oraz wydawanie dźwięków (skomlenie, szczekanie, wycie), a zwierzę nie reaguje na głos czy widok właściciela. Nierzadko dochodzi do popuszczenia moczu i/lub kału przez psa.
Drgawki u psa pojawiają się również w przypadku:
- zatruć ołowiem, rtęcią, metaldehydem, środkami fosforoorganicznymi lub strychniną
- w przebiegu encefalopatii wątrobowej lub mocznicowej,
- przewlekłej niewydolności nerek,
- niedoczynności tarczycy,
- nosówki,
- udaru cieplnego,
- niedotlenienia spowodowanego anemią, chorobami serca czy utrudnionym oddychaniem.
Ataki padaczkowe u psa mogą być również spowodowane przez niektóre leki. Do drgawek może dochodzić ponadto z powodu różnych chorób zakaźnych (jak na przykład wścieklizna, tężec czy zatrucie jadem kiełbasianym).
Przebieg napadu padaczkowego u psa
Każdy napad padaczkowy u psa składa się z określonych trzech faz.
Faza zwiastunowa
Bardzo łatwo można przeoczyć tę fazę, ponieważ jej objawy potrafią być subtelne. Faza zwiastunowa charakteryzuje się zmianą zachowania. Pies może stać się pobudzony, niespokojny, mieć problem ze znalezieniem sobie miejsca, szukać kontaktu z właścicielem, ale równie dobrze może unikać towarzystwa i preferować ciche, spokojne kryjówki z dala od hałasu i nadmiernych bodźców.
Bardzo prawdopodobne jest też wystąpienie ślinotoku i częste oblizywanie się. Czas trwania: od kilku minut do kilku godzin.
Faza właściwego napadu
Pojawia się bezpośrednio po fazie zwiastunowej i może przebiegać na różne sposoby w zależności od rodzaju ataku padaczkowego (duży lub mały). Objawy tej fazy zostały opisane powyżej, w podrozdziale "Rodzaje padaczki u psa".
Faza końcowa (popadaczkowa)
Ta faza również przebiega w różny sposób w zależności od tego, z jakim rodzajem ataku mamy do czynienia.
- Jeśli jest to maly atak padaczkowy (petit mal), podobnie jak w przypadku poprzednich faz, ta również w łatwy sposób może pozostać niezauważona przez właściciela. Charakteryzuje się chwilową dezorientacją i osłabieniem zwierzęcia. Czas trwania: krótka chwila.
- Jeśli był to duży atak padaczkowy (grand mal), w pierwszej chwili po zakończeniu ataku pies jest zdezorientowany, osłabiony i może mieć problem ze wstaniem. Pełna świadomość wraca stopniowo, w międzyczasie może pojawić się nietrzymanie moczu i kału.
Zwierzę może podczas tej fazy odmówić jedzenia i picia. Czasem występują zaburzenia układu nerwowego i układu krążenia, takie jak tymczasowa ślepota czy niedowłady kończyn. Czas trwania: różnie, od kilku godzin do nawet kilku dni.
Jak zachować się podczas ataku padaczki u psa?
Przede wszystkim należy zachować spokój i nie wpadać w panikę. Nie trzeba uspokajać psa, ponieważ w trakcie ataku i tak nie jest on świadom obecności właściciela. Jedyne, co możemy zrobić, to usunąć z jego zasięgu przedmioty, które mogą zrobić mu krzywdę (na przykład spadając na niego) i uważnie obserwować, aby zdać potem jak najdokładniejszą relację lekarzowi weterynarii.
Warto – pomimo dużych emocji i stresu – spróbować nagrać przebieg ataku, aby móc nagranie pokazać później w gabinecie.
W przypadku lekkiego ataku zaleca się powstrzymać z wizytą do momentu, aż pies poczuje się lepiej. Sam atak padaczki jest dla psa stresujący, warto dać mu czas na uspokojenie się.
WAŻNE! Kiedy atak padaczkowy typu grand mal trwa więcej niż 10 minut albo powtarza się w krótkich odstępach czasu i nie dochodzi między nimi do pełnego powrotu świadomości – istnieje zagrożenie zdrowia i życia psa. Zwierzę należy natychmiast zabrać do lekarza weterynarii, aby mógł przerwać atak farmakologicznie.
Jakie psy mają predyspozycje do padaczki?
Nie wykazano dotychczas związku drgawek z płcią psa, natomiast badania w Klinice Małych Zwierząt w Monachium wykazały, że prawdopodobnie istnieje większe ryzyko zarówno ataku drgawkowego, jak i stanu padaczkowego u suk po kastracji w porównaniu do niekastrowanych.
Rasami predysponowanymi do występowania drgawek są golden retrivery i beagle, natomiast zwiększone ryzyko stanów padaczkowych występuje u owczarków niemieckich. Należy jednak pamiętać, że predyspozycja nie oznacza, że u psa dane schorzenie się pojawi i odwrotnie – w przypadku innych ras ryzyko dalej istnieje.
Leczenie padaczki u psa
W pierwszej kolejności należy ustalić, czy to padaczka jest schorzeniem, na które pies cierpi. Pojedynczy atak nie musi o niczym świadczyć. Kompetencje do diagnozowania padaczki u psa ma oczywiście lekarz weterynarii, do którego zawsze należy udać się w pierwszej kolejności po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących oznak.
Lekarz weterynarii powinien zapytać o takie rzeczy jak przebyte schorzenia, ogólne samopoczucie psa czy okoliczności, w których doszło do ataku. Następnie wykona pełną diagnostykę. Dopiero po wykluczeniu innych chorób lekarz weterynarii może zdiagnozować u psa epilepsję.
Nie zaleca się podawania leków już po wystąpieniu pierwszego ataku, ponieważ u wielu psów napad padaczkowy pojawia się tylko raz i nie ma konieczności leczenia farmakologicznego. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy pojawia się stan padaczkowy, czyli atak trwający ponad 10 minut, albo seria ataków w krótkich odstępach czasowych.
Leki podane przez lekarza weterynarii mają na celu jedyne złagodzenie jej ataków i wydłużenie okresów między nimi. Do najczęściej stosowanych leków należą: diazepam, fenobarbital, bromek potasu, lewetyracetam, felbamat i zonizamid.
Nie należy zrażać się, gdy dany lek nie przynosi pożądanych efektów. Niestety, jak u ludzi, dobranie odpowiednich leków i ich dawek na schorzenia neurologiczne jest niezwykle trudne. Każdy organizm reaguje w specyficzny sposób i niemożliwym jest, aby daną reakcję przewidzieć. Dawkowanie leku powinno być na bieżąco konsultowane z lekarzem weterynarii.
W większości przypadków skutkuje to szybkim nawrotem choroby. Padaczka jest chorobą przewlekłą i, na ten moment, nieuleczalną. Leki przeciwpadaczkowe zazwyczaj muszą być brane do końca życia.
Jak każdy lek, leki przeciwpadaczkowe powodują efekty uboczne. Najczęstszym z nich jest zmniejszenie aktywności psa. Niektóre z leków mogą obciążać wątrobę i prowadzić do jej uszkodzenia, co będzie objawiało się zwiększonym pragnieniem i częstszym oddawaniem moczu. Z tego względu warto zabierać psa na badania kontrolne do lekarza weterynarii raz na kilka miesięcy.
Konsultacja: Lekarz weterynarii Franek Paśko
Przeczytaj również:
