Od chwili narodzin aż do około piątego tygodnia życia kocięta nie potrafią same załatwiać swoich potrzeb fizjologicznych. Całkowicie „obsługuje” je matka, pobudzając perystaltykę jelit maluchów poprzez lizanie ich po brzuszkach i okolicach odbytu. Między szóstym a dwunastym tygodniem życia kocięta uczą się od matki m.in. tego, gdzie powinny się załatwiać.
Nauczone czystości kociaki nie brudzą swojego gniazda. Bardzo często nawet koty, które nigdy wcześniej nie korzystały z kuwety, lecz załatwiały się np. do piasku, instynktownie wiedzą, do czego służy kuweta wypełniona żwirkiem.
Mimo to nie zawsze wszystko idzie tak łatwo. Zdarza się, że nowy kot nie chce załatwiać się do kuwety. Są też zwierzęta, które nagle zaczynają załatwiać swoje potrzeby w nowym, niepożądanym miejscu. Dlaczego tak się dzieje?
Kot sika poza kuwetą: znaczenie moczem czy problem z czystością?
Jeśli kot oddaje mocz lub kał poza kuwetą, najważniejsze jest zidentyfikowanie przyczyny takiego zachowania.
Po pierwsze trzeba odróżnić załatwianie się w niewłaściwym miejscu od znakowania moczem (a czasem także i kałem). Pozostawiony w określonym miejscu mocz to element kociej komunikacji.
Szczególną formą znakowania moczem jest tzw. strzykanie – kot unosi wówczas drgający ogon i gwałtownie tryska prostym, silnym strumieniem moczu na pionową powierzchnię. Zachowanie to obserwujemy przede wszystkim u niewykastrowanych kocurów, choć ta forma komunikacji bywa używana również przez kotki.
Odróżnienie znakowania moczem przez kota od załatwiania potrzeb fizjologicznych w niewłaściwym miejscu jest bardzo proste. Po pierwsze, znakujący kot strzyka moczem, przyjmując postawę stojącą – w ten sposób nie załatwia potrzeb fizjologicznych.
Po drugie, wybór miejsca do znakowania nie ma nic wspólnego z rodzajem podłoża. Kot nie potrzebuje do tego celu żwirku, ponieważ nie ma zamiaru zagrzebać moczu. I po trzecie – kot znakujący teren moczem korzysta zazwyczaj równolegle z kuwety.
Im wcześniej ten zabieg zostanie przeprowadzony, tym większe prawdopodobieństwo, że kot nie będzie znakował terenu moczem.
Około 10% kocurów wykastrowanych i 5% wysterylizowanych kotek wciąż jednak znakuje teren po zabiegu. W przypadku kotów, które nawet po kastracji znaczą, jak również u kotów hodowlanych, zalecana jest terapia, która ograniczy chęć znakowania terenu przez kota.
Jej podstawą jest określenie bodźców, które skłaniają kota do oznaczenia terenu moczem i ograniczenie ich oddziaływania. Jeżeli przyczyną jest stres, pomocna może okazać się feromonoterapia odpowiednikiem feromonu F3 (policzkowego).
Kot sika poza kuwetą – przyczyny medyczne
Kot załatwia się nagle na łóżko? Jeśli zwierzę wykonuje wszystkie czynności towarzyszące załatwianiu potrzeby fizjologicznej, ale robi to poza kuwetą, zachowanie to może mieć podłoże medyczne.
Choroby
Weź pod uwagę zbadanie kota pod kątem konkretnych chorób – zwłaszcza jeśli do tej pory korzystał z kuwety. Jeżeli zwierzę podczas załatwiania swych potrzeb odczuwa ból, zaczyna kojarzyć go z kuwetą i unika jej. To częsty symptom takich schorzeń jak:
- syndrom urologiczny kotów (do jego objawów należy m.in. bolesne oddawanie moczu),
- zapalenie pęcherza moczowego u kota,
- choroby nerek,
- cukrzyca,
- zwyrodnienia stawów (ból związany jest z czynnością wchodzenia do kuwety).
Chory kot może ponadto miauczeć podczas załatwiania się, a także odwiedzać kuwetę bez rezultatu. W przypadku stwierdzenia choroby, która wiąże się z obawą przed kuwetą, należy wdrożyć odpowiednie leczenie.
Jeśli problemem są zwyrodnienia stawów, kot będzie potrzebował przede wszystkim kuwety dostosowanej do jego możliwości ruchowych. Powinna być to kuweta szeroka, z obniżonym rantem ułatwiającym wejście.
Zarobaczenie
Niektóre koty oddają kał w niewłaściwym miejscu z powodu zarobaczenia. Wyeliminowanie pasożytów wewnętrznych u kota rozwiąże wówczas problem.
Starość
Problemy z czystością mają często także koty stare. Niektóre z nich mogą nie zdążyć do kuwety na czas, nie trafić do niej ze względu na „zgubienie drogi” w przypadku rozmaitych zaburzeń geriatrycznych. Niektórzy seniorzy mogą także skojarzyć pewne powierzchnie w mieszkaniu z podłożem do zakopywania odchodów – chociażby dywany typu shaggy.
Kot załatwia się poza kuwetą – inne przyczyny
Oddawanie moczu lub kału poza kuwetę bardzo często ma związek z… samą kuwetą. Dlaczego kot nie załatwia się do kuwety? Oto możliwe przyczyny.
Problemy z kocią kuwetą
- Zbyt mała kuweta, w której kot nie może wygodnie się obrócić.
- Brudna kuweta – kot będzie omijał źle umytą czy zbyt rzadko sprzątaną kuwetę. Pamiętaj, że z czasem plastik chłonie zapach moczu i kuweta sama z siebie zaczyna brzydko pachnieć. Należy ją wówczas wymienić na nową. Problemem może być także obecność w kuwecie odchodów innego kota mieszkającego w domu.
- Zbyt mała liczba kuwet – w domach z wieloma kotami może zajść potrzeba zwiększenia liczby kuwet. Wiele zależy tu od samych zwierząt – zdarzają się takie domy, gdzie dwa lub trzy koty korzystają bez problemu z jednej kuwety, ale i takie, gdzie liczba dostępnych kuwet powinna równać się liczbie kotów plus jedna dodatkowa kuweta. Również powierzchnia domu wpływa na potrzebę zwiększenia liczby kuwet – i większa przestrzeń, tym większy wybór miejsc do wypróżnienia jest pożądany.
- Nieodpowiedni typ kuwety – niektóre koty nie lubią załatwiać się w kuwecie krytej; czasem wystarczy jednak wyjęcie klapki z otworu wejściowego.
- Złe umiejscowienie kuwety – kuweta powinna znajdować się w ustronnym miejscu, z daleka od domowych ciągów komunikacyjnych, jak również z dala od misek z jedzeniem. Kot nie lubi zakłócania spokoju podczas czynności fizjologicznych.
Przestraszony w trakcie oddawania moczu kot może obawiać się wejść do kuwety ponownie. Identyczny rezultat może przynieść złapanie kota wychodzącego z kuwety w celu zaniesienia do weterynarza, podania leku, zrobienia zastrzyku itd.
Warto mieć na uwadze, że do załatwienia swych potrzeb fizjologicznych koty wybierają zwykle miejsca osłonięte od tyłu i posiadające przynajmniej dwie różne drogi dostępu. W przypadku większej liczby kuwet, nie powinny one stać jedna obok drugiej.
Problemy związane z kocim żwirkiem
- Zbyt mało lub zbyt dużo żwirku – optymalna grubość warstwy żwirku to 5–7 cm.
- Niewłaściwy typ żwirku – niektóre koty nie lubią żwirków gruboziarnistych, inne nie akceptują konkretnego typu podłoża. Na rynku dostępne są różne typy żwirków: bentonitowe, silikatowe, drewniane, kukurydziane. Mogą być drobno- lub gruboziarniste. Zmiana rodzaju żwirku często skutkuje akceptacją kuwety przez kota.
- Dodatki zapachowe do żwirku – niektóre koty nie akceptują żwirków zapachowych czy rozmaitych odświeżaczy do kuwet. Awersję do kuwety mogą także wywołać zbyt silne detergenty używane do mycia kociej toalety. Pamiętaj, że koty nie znoszą zapachu octu, więc mimo jego odkażających i czyszczących właściwości nie powinien być stosowany do mycia kuwety.
- Nagła zmiana żwirku. Jeśli kot jest nowym domownikiem, mógł być też przyzwyczajony do konkretnego typu podłoża w dawnym miejscu bytowania (hodowli, schronisku, domu tymczasowym, czy po prostu na podwórku, gdzie załatwiał się w piasek). Można zachęcić kota do korzystania z kuwety, wsypując do niej znane zwierzęciu podłoże i z czasem dodając nowy żwirek. Jeśli kot akceptuje podłoże mieszane, możesz stopniowo zwiększać ilość podłoża docelowego.
Kot sika poza kuwetą, ponieważ przeżywa stres
Powodem oddawania moczu czy kału poza kuwetę może być również stres.
Do sytuacji stresowych należą m.in.:
- przeprowadzka,
- remont,
- przemeblowanie (zwłaszcza jeśli miejsce zmieniła także kuweta),
- śmierć domownika lub zaprzyjaźnionego zwierzęcia,
- pojawienie się nowego członka rodziny lub nowego zwierzęcia w domu,
- zaniedbanie kota,
- nieporozumienia między dwoma kotami w domu,
- zapach obcego kota przyniesiony na butach, ubraniu czy odzieży
- czy wreszcie karanie kota poprzez uderzenie czy straszenie.
Kot nie nabył odpowiednich wzorców
Kolejnym powodem może być brak wrodzonych wzorców, brak wpływu matki lub zbyt wczesne odseparowanie kociaka od matki. Wiele kotów instynktownie wie, że kuweta ze żwirkiem służy do załatwiania się, ale niektóre zwierzęta mogą mieć problem z załatwieniem się w miejsce inne niż pokazywała kocia mama.
Przyuczanie do kuwety może w tym wypadku odbywać się poprzez skojarzenie jej z podłożem używanym do tej pory (jak w punkcie „niewłaściwy typ żwiku”).
Co należy zrobić, aby kot załatwiał się w kuwecie?
Zmień kuwetę
Jeśli problem leży w samej kuwecie, jej umiejscowieniu czy rodzaju żwirku, rozwiązanie jest najłatwiejsze – nie wymaga terapii, lecz jedynie zmiany niepożądanego przez kota elementu. Do wyboru mamy wiele modeli kuwet, rodzajów żwirku (jeśli np. grube kryształy silikonowe są niewygodne dla łapek, możesz zdecydować się na żwirek typu „pył” bądź drewniany).
Nie karaj kota
Kot, który załatwia się poza kuwetą, nigdy nie powinien zostać skarcony! Po pierwsze, nie skojarzy kary z minioną już czynnością, po drugie – karcenie zwiększy jedynie poziom stresu u kota i nasili niepożądane zachowania.
Nagradzaj za załatwienie się do kuwety
Jeśli uda ci się przyłapać kota na „gorącym uczynku”, spokojnie zanieś go do kuwety. Jeśli z niej skorzysta, należy wynagrodzić go smakołykiem. W sytuacjach stresowych pomóc może dodatkowo zapewnienie kotu spokojnego i urozmaiconego otoczenia oraz terapia feromonami F3.
Postaw kuwetę w miejscu, które "wybrał" kot
Dobre rezultaty może przynieść postawienie kuwety w miejscu, które kot wybrał do załatwiania swych potrzeb. Nawet jeśli jest to środek salonu, warto poświęcić się na pewien czas dla pozytywnych efektów terapii. Jeżeli kot załatwia się na dywan w salonie, dokładnie na tym dywanie powinna stanąć kuweta.
Dopiero gdy kot nauczy się, że to kuweta jest właściwym miejscem do załatwiania potrzeb fizjologicznych, można pomyśleć o zmianie lokalizacji kuwety na dogodniejszą dla domowników. Tempo takich zmian nie może być zbyt duże. Przesuwanie kuwety o 10–20 cm na tydzień jest optymalne.
Zmień miejsca na "mapie" terytorialnej kota
Jeszcze inną metodą terapii jest zmiana funkcji kluczowych miejsc na mapie terytorialnej kota. Jeśli zwierzę wybrało dane miejsce na załatwianie swych potrzeb, spróbuj przekształcić je… w miejsce do karmienia.
Koty nie załatwiają się tam, gdzie jedzą – taka zmiana aranżacji może więc zniechęcić pupila do oddawania moczu tuż koło miski. Nie we wszystkich przypadkach jednak metoda ta jest skuteczna. Niektóre koty rozwiązują „problem” poprzez czasowe oddzielenie czynności jedzenia i załatwiania się – oddając mocz dopiero jakiś czas po posiłku.
Użyj dostępnych na rynku produktów dla kotów
Na rynku dostępne są preparaty do ułatwiania nauki czystości, którymi można spryskać kuwetę. Mają one za zadanie zachęcić kota do skorzystania z toalety.
„Miejsca zbrodni”, czyli np. zasikany dywan, warto natomiast spryskać sprayem z odpowiednikiem feromonu policzkowego F3 – pomoże on w zniechęcaniu kota do powtórnego załatwiania się w danym miejscu. Pamiętaj, aby wpuścić kota do pomieszczenia dopiero, gdy preparat wyschnie. Mokra plama zadziała na kota odwrotnie i może zachęcić do oddania moczu.
Regularnie czyść kuwetę
Pamiętaj o regularnym czyszczeniu kociej kuwety, najlepiej neutralnymi, biologicznymi lub enzymatycznymi środkami. Są one bezpieczne, wydajne i nie wydzielają nieakceptowanych przez koty woni.
